Χρησιμοποιούνταν ευρέως στην Κερασούντα, στα Κοτύωρα, στη Σάντα, στην Τραπεζούντα και στη Χαλδία το ρήμα τονατεύω, σύμφωνα με το Ιστορικόν λεξικόν της ποντικής διαλέκτου του Άνθιμου Παπαδόπουλου.
Η κύρια σημασία του είναι ευπρεπίζω, στολίζω (τονατεύω τ’ οσπίτιν, είναι η έκφραση στην ποντιακή διάλεκτο).
Αναφερόταν ειδικά για το μεγαλοπρεπές στρώσιμο του τραπεζιού· το ποντιακό μοιρολόι άλλωστε λέει:
αδά γάμος ’κί γίνεται, νυφίτζα ’κί στολίεται
τραπέζ’ ’κί τονακεύεται, καυκίν ’κί ποτισκάται.
Η μετοχή τονατεμένος σημαίνει τον στολισμένο. Όπως λέει το τραγούδι:
Ας σ’ άσπρα κι ας σα κόκκινα είσαι ζωγραφισμέντζα
και με τα χάρεις τη θεού είσαι τονατεμέντζα.
Υπάρχει άλλωστε και το παραδοσιακό τραγούδι «Τ’ άλογο μ’ ετονάτεψα», που ερμηνεύουν ο Τάσος Παρχαρίδης με τον Γιάννη Τσανασίδη:
Τ’ άλογο μ’ ετονάτεψα
κουμπία με ναϊνάδες,
ν’ ελέπ’νε και στολίουνταν
τη χώρας οι νυφάδες.
