Πρωτοβουλία για να μεταφέρει τη νομική διάσταση του Ποντιακού ζητήματος στην Ένωση Δικηγορικών Συλλόγων Ευρώπης (CCBE) θα αναλάβει ο Δικηγορικός Σύλλογος Αθηνών, ανακοίνωσε ο πρόεδρός του Βασίλης Αλεξανδρής κατά το πέρας μιας εξαιρετικά ενδιαφέρουσας εκδήλωσης που έγινε το βράδυ της Πέμπτης στα γραφεία του ΔΣΑ στο κέντρο της πρωτεύουσας, και έφερε στο ίδιο τραπέζι βουλευτές, ευρωβουλευτές και τον Μιχάλη Χαραλαμπίδη, σε μια νηφάλια παρουσίαση ενημέρωσης και εκδήλωσης προθέσεων.
«Το Ποντιακό ως Ευρωπαϊκό Ζήτημα. Η 19η Μαΐου Ευρωπαϊκή Ημέρα Μνήμης όλων των θυμάτων του κεμαλισμού» ήταν ο τίτλος της ημερίδας, που έδειξε την πρόθεση των συμμετεχόντων να συνεργαστούν για τη διεθνοποίηση δίνοντας κοινό αγώνα.
Την εκδήλωση «ιστορικής μνήμης και ιστορικού χρέους» άνοιξε ο πρόεδρος του ΔΣΑ Βασίλης Αλεξανδρής, δίνοντας ένα ιστορικό και νομικό υπόβαθρο αναφορικά με το Ποντιακό και χαρακτηρίζοντας «πράξη ιστορικής ευθύνης την αναγνώριση από την Ευρώπη της 19ης Μαΐου ως Ημέρας Μνήμης όλων των θυμάτων του κεμαλισμού». Έθεσε ως στόχο της εκδήλωσης να ακουστούν απόψεις, τονίζοντας αργότερα στο ΑΠΕ-ΜΠΕ ότι ο ΔΣΑ αντιμετωπίζει το Ποντιακό «νομικά ως επίκαιρο ζήτημα, ανοιχτό, το οποίο δεν μπορεί να παραμείνει σε εκκρεμότητα», και προκειμένου να επιτευχθεί αυτό, «το δικηγορικό σώμα με υπόμνημα και συγκεκριμένη πρόταση θα το αναλύσει στους δικηγορικούς συλλόγους της Ευρώπης».
Στην προτροπή του Β. Αλεξανδρή για συνοπτικές παρεμβάσεις των ομιλητών, δίχως διαμαρτυρία αλλά επί της ουσίας, ο πρώτος εξ αυτών, ο συγγραφέας Μιχάλης Χαραλαμπίδης, αντέτεινε ότι ο αναλυτικός λόγος περί του Ποντιακού είναι αναγκαίος, γιατί δεν υπάρχει υπόβαθρο. «Χωρίς μια θεωρία, μια διήγηση, δεν μπορείς να πετύχεις εθνικούς σκοπούς», είπε, τονίζοντας ότι το Ποντιακό «σου επιτρέπει να αναπτύξεις μια διήγηση, και αυτή είναι η ιδιαιτερότητά του».
Ο ομιλητής θέλησε να αναδείξει τα σημεία συνάντησης της Ευρώπης με τον Πόντο, που είναι πολιτισμικά («ο Βησσαρίων ο Τραπεζούντιος είναι μεγάλος πλούτος, αλλά οι Ευρωπαίοι ξέρουν τον μαθητή του Έρασμο και όχι τον δάσκαλο»), θεσμικά («ο Πόντος, el pais pontiaco, είναι για την περιοχή ό,τι η πατρίδα των Βάσκων για την Ευρώπη και η Τράμπζονσπορ η Μπαρτσελόνα της Τραπεζούντας), και ανθρωπιστικά· έχουν ηθική διάσταση.
Θύμισε ότι στις 27 Ιανουαρίου τιμάμε τα θύματα του Ναζισμού με ένα μήνυμα που αφορά την προστασία της ζωής, το οποίο όμως «έχει ένα κενό. Εμείς γνωρίσαμε τον ναζισμό αλλά και τον κεμαλισμό… Σάντα, Σμύρνη, Κερασούντα…».
Πάνδημη ήταν η αποδοχή της πρότασής του να οριστεί ευρωπαϊκή και διεθνής ημέρα μνήμης των θυμάτων του κεμαλισμού.
«Οι Ναζί έσφαζαν 10 χρόνια· οι κεμαλικοί σφάζουν 100», είπε.
Ο Μιχάλης Χαραλαμπίδης, που χάρη στις πρωτοβουλίες του πριν από 20 και πλέον χρόνια αναγνωρίστηκε από τη Βουλή των Ελλήνων η Γενοκτονία των Ελλήνων του Πόντου, μίλησε για την παγκόσμια εμπειρία του σε επίπεδο συνεργασιών που μπορούν να αποδώσουν καρπούς, βάζοντας συμπληρωματικά το ζητούμενο της «επιστροφής του ανθρωπισμού στη Μικρά Ασία». Πρότεινε μάλιστα τη δημιουργία Παρατηρητηρίου Δικαιωμάτων των Λαών στη Μικρά Ασία και τη Μεσοποταμία, κάτι που μπορεί να προωθήσει ο Δικηγορικός Σύλλογος Αθηνών.
Στην επωδό του, τη χαρά του που «όλοι οι λαοί ξεπερνούν διχασμούς» και ενώνονται στην κοινή διεκδίκηση, εξέφρασε καταχειροκροτούμενος ο Μιχάλης Χαραλαμπίδης – «εμβληματική φυσιογνωμία για τον ποντιακό ελληνισμό», όπως τον αποκάλεσε η επόμενη ομιλήτρια.
Η Νίνα Κασιμάτη δέχτηκε τα πρώτα… περιφερειακά πυρά από το κοινό, σε μια κατά τα άλλα ήρεμη εκδήλωση. Ως βουλευτής του κυβερνητικού κόμματος, του ΣΥΡΙΖΑ, άκουσε κάποιους από τους παρευρισκομένους να την καλούν να απαντήσει «αν συμφωνεί με τον σύντροφο Φίλη» περί εκκαθάρισης και όχι Γενοκτονίας. Αφορμή, η σύντομη αναφορά της σε επιστημονικές απόψεις, που πάντως δεν έδειξε να υιοθετεί, αντιθέτως επαναλαμβάνοντας ότι η θέση της είναι ξεκάθαρη, η Ν. Κασιμάτη τόνισε ότι συμμερίζεται το αίτημα για αναγνώριση των γενοκτονιών από την Τουρκία. Επιπλέον, ως μέλος της Κοινοβουλευτικής Συνέλευσης του Συμβουλίου της Ευρώπης δεσμεύτηκε να συνεχίσει τον αγώνα υπέρ της διεθνοποίησης του ζητήματος της Γενοκτονίας. «Το Ποντιακό είναι εθνικό, αλλά και περιφερειακό και πολιτικό ζήτημα», τόνισε.
«Η Γενοκτονία υπήρξε, και κάθε λαός έχει δικαίωμα να ζητά την αναγνώριση», είπε η Νίνα Κασιμάτη.
Άξιο αναφοράς είναι ότι σε μεταγενέστερο χρόνο, κατά τη διάρκεια της ομιλίας της στον ΔΣΑ, η βουλευτής ΚΚΕ Λιάνα Κανέλλη τόνισε: «Η Γενοκτονία είναι βαρύ πράγμα. Να μην μένουμε στα πρόσωπα».
Συγκινημένη λόγω του ποντιακού αλλά και ως διατελέσασα σύμβουλος του ΔΣΑ άνοιξε την ομιλία της η ευρωβουλευτής της ΝΔ Ελίζα Βόζεμπεργκ, η οποία αναφέρθηκε σε πρωτοβουλίες για τη διεθνοποίηση του ζητήματος της Γενοκτονίας, δηλώνοντας εμφατικά ότι πρόκειται για Γενοκτονία πέραν πάσης αμφιβολίας, για να εισπράξει το χειροκρότημα του κοινού. Ομοίως θετικά υποδέχτηκε ο κόσμος την αναφορά ότι για το θέμα «θα πρέπει να υπάρχει εκπαίδευση στα σχολεία, με ιστορική ακρίβεια».
Στο Ευρωπαϊκό Κοινοβούλιο έχει αναληφθεί πρωτοβουλία συγκέντρωσης υπογραφών για την έκδοση δήλωσης του σώματος, κάτι για το οποίο πολλοί ευρωβουλευτές εργάζονται. Η Ελ. Βόζεμπεργκ τόνισε συμπληρωματικά ότι θα πρέπει να γίνουν προσπάθειες και να αναδειχθεί σε ευρωπαϊκό επίπεδο η «υποχρέωση προστασίας των ανθρωπίνων δικαιωμάτων του ποντιακού ελληνισμού που παραμένει εκεί» [σ.σ.: εννοούσε στον Πόντο], και «προστασίας των μνημείων».
Ελ. Βόζεμπεργκ: Ο ποντιακός ελληνισμός και η μνήμη για τα θύματα αξιώνουν να πετύχουμε και θα το πετύχουμε.
«Άγαλμα της βασίλισσας Όλγας στήσαμε, μνημείο Γενοκτονίας των Ποντίων έχουμε;». Με αυτή τη φράση μπήκε… σαρωτικά στην εισήγησή της η βουλευτής του ΚΚΕ Λιάνα Κανέλλη, που παρότρυνε, μεταξύ άλλων, το ακροατήριο να θυμηθεί «πώς φερθήκαμε ως Έλληνες στους Πόντιους… γιατί παθαίνουμε μπλακ άουτ μνήμης». Η αποστροφή της αφορούσε την υποδοχή των προσφύγων, δίνοντας και τη διάσταση της αντιμετώπισης που είχε η εργατική τάξη από το κεφάλαιο. «Το 1930 το ένα τρίτο των εργατών ήταν ανήλικοι και το 90% πρόσφυγες, κυρίως Πόντιοι», είπε.
Λ. Κανέλλη: «Το ΚΚΕ έχει διατυπώσει θέση: Ναι σε κάθε προσπάθεια διεθνοποίησης της Γενοκτονίας και της καθιέρωσης της 19ης Μαΐου ως ημέρας μνήμης».
Η ερμηνεία της Λ. Κανέλλη για τα γεγονότα του περασμένου αιώνα στην Τουρκία έχει ως βασικό άξονα τον τουρκικό ιμπεριαλισμό, ενώ μια διάσταση της παρέμβασής της αφορούσε τους Ποντίους που κατέληξαν στην ΕΣΣΔ· το 1930 ενώ το 50% στην Ελλάδα ήταν αναλφάβητοι, στην ΕΣΣΔ το 1/6 είχε πτυχίο Ανώτατης Σχολής, είπε. Αναφέρθηκε μάλιστα σε παραδείγματα όπως ο μαέστρος Οδυσσέας Δημητριάδης και η εκλεγμένη τρεις φορές στο Ανώτατο Σοβιέτ Πάσια Αγγέλινα.
Για τη βουλευτή του ΚΚΕ, τέλος, η διεθνοποίηση του θέματος της Γενοκτονίας είναι υποχρέωση των Ποντίων έναντι των υπόλοιπων λαών, εν είδει προειδοποίησης. Για το Συμβούλιο της Ευρώπης, πάντως, του οποίου είναι μέλος της Κοινοβουλευτικής Συνέλευσης, η Λ. Κανέλλη είπε «ξεχάστε οποιαδήποτε ελπίδα έχετε. Ζούμε στην εποχή που αγοράζονται και ενοικιάζονται ιθαγένειες…».
«Χρέος όλων μας είναι η μετάδοση της γνώσης στους νέους ανθρώπους», είπε από την πλευρά του ο βουλευτής των Ανεξάρτητων Ελλήνων Βασίλης Κόκκαλης μιλώντας για τη Γενοκτονία των Ποντίων, αναδεικνύοντας και τη σημασία εκδηλώσεων μνήμης όπως εκείνη του υπουργείου Εθνικής Άμυνας στους Στύλους του Ολυμπίου Διός. Δανείστηκε μάλιστα κάτι που του είπε εκεί ο Πόντιος κοσμοναύτης Θεόδωρος Γιουρτσίχιν-Γραμματικόπουλος: «Το πιο επικίνδυνο πράγμα είναι ότι η νεολαία δεν γνωρίζει».
Δυναμικά, με την παρατήρηση «μακάρι να είχαμε στο πάνελ εκπροσώπους από ποντιακά σωματεία» ανέβηκε στο βήμα ο ανεξάρτητος ευρωβουλευτής Νότης Μαριάς, ο οποίος αφού υπενθύμισε πρωτοβουλίες του ίδιου και συναδέλφων του σε ευρωπαϊκό επίπεδο ώστε να δοθούν μηνύματα στην Τουρκία, όπως για το πλήθος των τζαμιών που κατασκευάζονται στον Πόντο ή τη βεβήλωση της Αγια-Σοφιάς με την ανάγνωση του Κορανίου, τόνισε ότι θα πρέπει να γίνει μεγαλύτερη προσπάθεια, και για να υπάρξουν αποτελέσματα «απαιτείται συγκροτημένη και μεθοδική δουλειά». Αναφέρθηκε μάλιστα στους Αρμενίους, οι οποίοι έχουν συστήσει λόμπι και δουλεύουν οργανωμένα.
Ο Ν. Μαριάς τόνισε ότι ζητήματα ιστορικής μνήμης όπως η Γενοκτονία των Ποντίων θα πρέπει να διδάσκονται στα σχολεία, ενώ τόνισε την ανάγκη για εθνική στρατηγική και περαιτέρω πρωτοβουλίες διεθνώς.
Την «αλληλεγγύη» και την «ιστορική συντροφικότητα» ανέδειξε στην παρέμβασή της ως έννοιες με περιεχόμενο που αποκτούν ισχύ όταν συνοδεύουν το αίτημα για αποκατάσταση της ιστορικής αλήθειας, «η οποία σκοπίμως και δολίως στρεβλώνεται», η ανεξάρτητη ευρωβουλευτής Σοφία Σακοράφα. Συνέδεσε λαούς που υπόκεινται διώξεις όπως οι Κούρδοι, οι Παλαιστίνιοι και οι Σύροι σήμερα, και τονίζοντας ότι «δεν θα πρέπει να επιτρέψουμε τη γενοκτονία της μνήμης», εξέφρασε με σαφήνεια την υποστήριξή της στο δίκαιο αίτημα των Ποντίων για αναγνώριση της Γενοκτονίας.
Ο Κύπριος ευρωβουλευτής του ΔΗΚΟ από την Κυρήνεια, Κώστας Μαυρίδης, ανέδειξε την «πεισματική άρνηση της Γενοκτονίας εκ μέρους της Τουρκίας και την ατιμωρησία», που δείχνει ότι «ο σπόρος μένει μέσα στο κράτος, για να διαπράττει εγκλήματα». Κατά την άποψή του, η Άγκυρα δεν αναγνωρίζει τα εγκλήματά της όχι γιατί φοβάται μήπως αναγκαστεί να επιστρέψει περιουσίες ή αποζημιώσεις.
«Η αναγνώριση θα αναδείξει το μείζον ζήτημα της συγκρότησης και θεμελίωσης του τουρκικού κράτους πάνω στην εξολόθρευση λαών», τόνισε ο Κύπριος ευρωβουλευτής Κ. Μαυρίδης.
Για το Κυπριακό είπε ότι «θα πρέπει να πούμε “ναι” σε ένα σωστό σχέδιο λύσης» (με την έμφαση στο «σωστό»), επισημαίνοντας ωστόσο ότι η Τουρκία επιδιώκει «νομιμοποιημένο σπόρο συγκυριαρχίας». Αλλά «δεν γίνεται τα εγκλήματα να νομιμοποιηθούν».
Τον συνήθη φλογερό λόγο της Κύπριας προέδρου του Κινήματος Αλληλεγγύη, Ελένης Θεοχάρους, που δεν ήταν παρούσα, μετέφερε συνεργάτις της, ενώ τελευταίος το λόγο πήρε ο Κούρδος εκπρόσωπος του PYD για την Ελλάδα και μέλος της ευρωπαϊκής διπλωματικής αντιπροσωπείας από τη Ροζάβα-Κόμπανι Ιμπραΐμ Μουσλέμ, που επικρότησε τα λόγια του Μ. Χαραλαμπίδη ότι η Γενοκτονία συνεχίζεται για 100 χρόνια με σκοτωμούς, διώξεις και αλλαγή της δημογραφίας στις κουρδικές περιοχές. Με συγκίνηση είπε ότι έρχεται από μια οικογένεια που έχασε ένα παιδί της στη βόρεια Συρία, τονίζοντας σε πολιτικό επίπεδο ότι η επιχείρηση της Τουρκίας στη Συρία «είναι το ίδιο πράγμα με την εισβολή στην Κύπρο». Υποστήριξε επίσης ότι η Τουρκία «δεν είναι κατά του Ισλαμικού Κράτους, αλλά υπέρ του».
Θύμισε ότι ήδη από το 1996 «ο ηγέτης μας Αμπντουλάχ Οτζαλάν είχε αναγνωρίσει τη Γενοκτονία των Ποντίων» και εξέφρασε την πεποίθηση ότι «θα έχουμε σύντομα την Ομοσπονδιακή Δημοκρατία της Βόρειας Συρίας – Ροζάβα».
Ο Μουσλέμ απηύθυνε κάλεσμα να θεσπιστεί μία ημέρα Γενοκτονίας για όλους και ζήτησε βοήθεια για να σταματήσει το έγκλημα κατά των Κούρδων και της Ιστορίας.
Ως εκπρόσωπος του Συνδέσμου Ελληνοαρμενικών Μελετών έκανε σύντομη παρέμβαση ο Σήφης Κασεσιάν, για να τονίσει ότι πλανάται η άποψη πως το Αρμενικό ζήτημα είναι αυτό της αναγνώρισης της Γενοκτονίας, κατά κύριο λόγο όμως πρόκειται για ζήτημα εδαφικό, αποκατάστασης της ιστορικής πατρίδας των Αρμενίων επί τη βάσει της Συνθήκης των Σεβρών.
Στο τέλος της εκδήλωσης, και ενώ είχε ανακοινώσει την πρόθεση ανάληψης πρωτοβουλίας για νομική τεκμηρίωση της Γενοκτονίας σε ευρωπαϊκό επίπεδο, ο πρόεδρος του ΔΣΑ παρότρυνε να καταβληθεί προσπάθεια για να πάψει να ισχύει παγκοσμίως ένα δικαιικό σύστημα βίας.
Στην εκδήλωση παρέστησαν επίσης ο υπουργός Εσωτερικών και Διοικητικής Ανασυγκρότησης Παναγιώτης Κουρουμπλής και η υφυπουργός Υποδομών, Μεταφορών και Δικτύων Μαρίνα Χρυσοβελώνη. Είδαμε επίσης στο κοινό τον βουλευτή ΝΔ Φλώρινας και πρώην πρόεδρο της ΠΟΕ Γιάννη Αντωνιάδη, τον βουλευτή των ΑΝΕΛ Κώστα Ζουράρι, τον πρώην αντιπεριφερειάρχη Χάρη Πασβαντίδη, τον πρόεδρο του Πανελληνίου Συνδέσμου Ποντίων Εκπαιδευτικών και εκπρόσωπο του Δικτύου Αναγνώρισης Γενοκτονιών Αντώνη Παυλίδη, τον πρόεδρο της Ένωσης Ασσυρίων Ελλάδος Κυριάκο Μπατσάρα, τον εκπρόσωπο της ΠΟΕ και μέλος της ΕΠΟΝΑ Γιάννη Χατζηελευθερίου, τον λυράρη Χρόνη Αμανατίδη, τον λαογράφο Γιώργο Χατζηελευθερίου, τον πρόεδρο του Συλλόγου Ποντίων «Αργοναύται-Κομνηνοί» Θεόφιλο Καστανίδη καθώς και την πρόεδρο της Ένωσης Πειραιώς-Κερατσινίου-Δραπετσώνας, Αναστασία Ιωαννίδη-Ποιμενίδη.
Κείμενο: Έρση Βατού.
Φωτογραφίες: Βασίλης Καρυοφυλλίδης.
