Δεν συνήθισαν ακόμη καλά-καλά το δρόμο για τα υπουργικά τους γραφεία, και το νέο υπουργικό συμβούλιο άρχισε να όζει την οσμή των σκανδάλων. Η χώρα δεν έχει σωτηρία όσο δεν δημιουργεί θεσμικά αντίβαρα και όσο δεν επενδύει σε μια άνευ ποιοτικού ορίου παιδεία.
Ευκολόπιστος ή απελπισμένος μέσα στο δράμα του, ο ελληνικός λαός εμπιστεύεται την τύχη του σε όποιον του υπόσχεται παραδείσους.
Και ο κ. Τσίπρας, όπως και οι προηγούμενοι πολιτικοί υπηρέτες του, αυτό έκανε. Το πολιτικό προσωπικό που συνιστά σήμερα το κυβερνητικό σχήμα θυμίζει Διοικητικό Συμβούλιο φοιτητικού συλλόγου, και η αξιωματική αντιπολίτευση σπεύδει να το μιμηθεί. Το μέγεθος των προβλημάτων βρίσκεται σε πλήρη αναντιστοιχία με το πολιτικό και τεχνοκρατικό υπόβαθρο των ανθρώπων που κυβερνούν ή που διεκδικούν να κυβερνήσουν τη χώρα.
Τα κυβερνητικά χαμόγελα, αυτών που αποκαλούσαν τον ελληνικό λαό γερμανοτσολιάδες και τώρα σπεύδουν γονυκλινείς στην κ. Μέρκελ επαιτώντας, αναξιοπρεπώς, την ελεημοσύνη της, σε λίγο θα παγώσουν. Δεν δικαιούνται να σύρουν σ’ αυτόν τον εξευτελισμό τη χώρα. Ο ορυμαγδός των μέτρων απειλεί να καταστρέψει ό,τι απέμεινε από την ελληνική μικρομεσαία τάξη (τις ασθενέστερες τις εξαφάνισαν), και κανένα ιδεολόγημα περί Αριστεράς δεν θα μπορεί να μεταπείσει μια κοινωνία που αναζητά ερείσματα, απλώς, για να επιπλεύσει στην τρικυμιώδη θάλασσα της κρίσης.
Μπροστά στη διαφαινόμενη αδυναμία της κυβερνητικής συμμαχίας να περάσει από τη Βουλή όσα υποσχέθηκε για να διατηρήσει την εξουσία, σπεύδει στην Αθήνα ο επίτροπος Μοσκοβισί για να διασφαλίσει την απαιτούμενη πλειοψηφία πιέζοντας την αντιπολίτευση. Θέλουν να διοικήσουν, ως εξουσιομανείς, με τις πλάτες των άλλων. Το πολιτικό κενό θα φανεί πολύ σύντομα. Οι δυνάμεις που θα απελευθερωθούν θα αναζητήσουν νέους πολιτικούς σχηματισμούς, αυτήν τη φορά ειλικρινείς. Εάν υπάρξουν, η χώρα σε μια μακρά και επώδυνη πορεία, θα βρει την άκρη του τούνελ. Αν όχι, θα περάσει τον ορίζοντα γεγονότων της μελανής οπής. Οι συνέπειες αυτής της εισόδου βρίσκονται ακόμη στη σφαίρα της φαντασίας – είναι, πάντως, τραγικές.
Στις δημοκρατικές κοινωνίες το πολιτικό φάσμα έχει αποχρώσεις οι οποίες αναζητούν, ανάλογα με τις εποχές και τις ανάγκες των κοινωνιών, το ιδεολογικό και πολιτικό τους στίγμα. Στο φάσμα αυτό υπάρχουν τρεις μεγάλοι χώροι που η συγκρότηση και η θεσμική (και όχι ευκαιριακή) λειτουργία τους, παρήγαγε αποτελέσματα. Μεταξύ παραδοσιακής Αριστεράς και των παραφυάδων της, και παραδοσιακής Δεξιάς και των δικών της παραφυάδων, υπάρχει ο ευρύς χώρος του Κέντρου, που συνήθως είναι ευαίσθητος σε ζητήματα δημοκρατίας και κοινωνικής δικαιοσύνης.
Στην Ελλάδα εξέλιπε αυτός ο χώρος. Και από στελέχη και από εκλογικό σώμα. Τα στελέχη του, καιροσκοπικά, όπως όλο το πολιτικό προσωπικό στη χώρα από τότε που δημιουργήθηκε, έσπευσαν να παραχωρήσουν γην και ύδωρ στον νέο λαοπλάνο που υποσχόταν συνέχιση της εξουσίας τους. Οι ψηφοφόροι του, φοβισμένοι από την αβεβαιότητα των καιρών, προσφέρθηκαν άλλη μια φορά για την αναπαραγωγή του πελατειακού κράτους.
Ο χώρος αυτός πρέπει να επανιδρυθεί και αυτό είναι αναγκαιότητα εθνικής υπάρξεως.
Τα πολιτικά ψήγματα που περιφέρονται, εν είδει ατάκτων στοιχειωδών σωματιδίων, στις χωρικές διαστάσεις του μεσαίου χώρου, διακρίνονται από την αλαζονεία του χαμένου μεγαλείου το μεν, της νεοφώτιστης απληστίας και θρασύτητας το δε. Τα πολιτικά κόμματα είναι προσωρινά, οι πολιτικοί χώροι, όμως, μόνιμοι. Αν θέλουν να παραμείνουν και να ευδοκιμήσουν πρέπει να αφουγκραστούν την κοινωνική αγωνία. Και αυτή απαιτεί ενότητα.
Το πολιτικό δέμας και του κ. Θεοδωράκη και της κ. Γεννηματά και των συνακολούθων τους δεν τους επιτρέπει να έρχονται σε αντίθεση με την κοινωνική βούληση που αναζητά έναν μετριοπαθή πολιτικό φορέα με πίστη στη δημοκρατία, τη νομιμότητα και την κοινωνική δικαιοσύνη.
Οι πολιτικοί αναλυτές προσδιορίζουν ως το καλοκαίρι τις αντοχές της κοινωνίας πριν από την έκρηξή της. Το φθινόπωρο του 2016 θα πρέπει να βρει τη χώρα με έναν συγκροτημένο και συνεκτικό πολιτικό φορέα στον πολιτικό χώρο που περιγράψαμε, μεταξύ ΣΥΡΙΖΑ και Νέας Δημοκρατίας. Το ζήτημα της ηγεσίας θα λυθεί δημοκρατικά. Προέχουν οι οργανωτικές του δομές που θα παρέχουν τη βεβαιότητα στις πολλές ικανές δυνάμεις που έχει η χώρα ότι η πολιτική τους δραστηριοποίηση δεν θα τις εκμηδενίσει επειδή δεν είναι συνηθισμένες στον πολιτικό αμοραλισμό και την ίντριγκα.
Την επιβολή αυτή μπορούν να την επιτύχουν μόνο οι υγιείς κοινωνικές δυνάμεις της χώρας. Υπάρχουν; Η ευστοχότερη διατύπωση στις προκηρύξεις της τρομοκρατικής οργάνωσης 17 Νοέμβρη ήταν ο χαρακτηρισμός της αστικής τάξης της χώρας ως λούμπεν. Το σημερινό δράμα της ελληνικής κοινωνίας έχει να κάνει και με τη δική της πολιτική και μορφωτική υποκουλτούρα.
Στις Δυτικές χώρες θα ήταν, πρωτίστως, δικό της (της αστικής τάξης), μέλημα η ορθολογική λειτουργία του πολιτικού συστήματος. Στην καθ’ ημάς Ανατολή, αυτού του είδους οι ενασχολήσεις θεωρούνται περιττές. Μόνο που η φιλελεύθερη κοινοβουλευτική δημοκρατία είναι προϊόν της Δύσης και λειτουργεί με ορισμένους κανόνες και θεσμούς των οποίων το περιεχόμενο προσδιορίστηκε διαχρονικά. Όχι μόνο το περιεχόμενο, αλλά και τα θεσμικά αντίβαρα. Στην Ελλάδα ήρκεσε η ανάληψη της Προεδρίας της Βουλής από ένα εγωκεντρικό και μονομανές πρόσωπο για να συρθεί ολόκληρη η κοινωνία πίσω του.
Υπάρχουν προηγούμενα που δείχνουν πως όταν υπάρχει βούληση για να επιτευχθεί ένας υψηλός στόχος, βρίσκονται και δυνάμεις που θα τον υπηρετήσουν. Η περίπτωση Σημίτη και η ένταξη στο ευρώ ήταν μια ένα από αυτά. Συσπειρώθηκε το σύνολο των δυνάμεων της κοινωνίας –κυρίως η (τότε) αστική τάξη της χώρας– για την επιτυχία του σκοπού. Ελάχιστες ήταν οι φωνές που διαφωνούσαν, και αυτές πολύ δειλά. Η συντριπτική πλειοψηφία υποστήριζε το εγχείρημα και ένιωθε δικαιωμένη όσο απολάμβανε τα αγαθά του. Εκ των υστέρων, όλοι είχαν… προβλέψει τα δεινά.
Η χώρα χωλαίνει επικίνδυνα. Η απειρία και οι αντιλήψεις των κυβερνώντων δεν προσφέρονται για την αντιμετώπιση των τεράστιων προβλημάτων, όχι μόνο στην οικονομία αλλά και στην παιδεία, στην αίσθηση ασφάλειας, στην αντίληψη περί δικαιοσύνης, στον περιορισμό των κομματικών σκοπιμοτήτων. Ο βασικός πυρήνας των κυβερνητικών στελεχών μεγάλωσε με τα ιδεολογήματα περί ταξικής σύγκρουσης και ιδιοκτησίας του κράτους από τις (κατ’ αυτούς) λαϊκές δυνάμεις – δηλαδή, τους ίδιους. Ήταν οι αντιλήψεις που οδήγησαν σε αποτυχία και το σοβιετικό πείραμα, καθιστώντας κυρίαρχη μια ολοένα και αυξανόμενη γραφειοκρατία. Εκείνο που τους προκαλεί μια στοιχειώδη αυτοσυγκράτηση είναι η κρίση και οι δυσκολίες στην αντιμετώπισή της.
Οι αντιλήψεις τους για την παιδεία είναι μηδενιστικές. Οι προϋπολογισμοί των ΑΕΙ δεν επαρκούν για τα στοιχειώδη. Η υγεία καταρρέει, ενώ χρήματα βρίσκονται για τη συντήρηση των προπαγανδιστικών τους μηχανισμών.
Αυτά και άλλα πολλά θα πρέπει να τα συμμαζέψει ένας νέος, σοβαρός, δημοκρατικός και κοινωνικά ευαίσθητος πολιτικός φορέας που, όπως αναφέραμε παραπάνω, πρέπει τάχιστα να συγκροτηθεί στο χώρο μεταξύ ΣΥΡΙΖΑ και Νέας Δημοκρατίας. Τώρα, γιατί αύριο θα είναι αργά.
Η κοινωνική δυσαρέσκεια πρέπει να διοχετευθεί σ αυτόν τον φορέα διότι, διαφορετικά, θα γίνει δύναμη μηδενιστική.
Θα σαρώσει ό,τι έμεινε. Και, βεβαίως, ο νέος ενιαίος φορέας δεν μπορεί να εκφράζεται από δυνάμεις που δοκιμάστηκαν, εκτέθηκαν, και ό,τι ήταν να δώσουν το έδωσαν. Χρειάζεται και νέα ηγεσία. Ας συνειδητοποιήσουμε πως όλα αυτά αποτελούν όρο υπάρξεώς μας ως έθνους, ως κράτους και ως κοινωνίας, έστω και αν πολλοί μεταμοντέρνοι θεωρούν ξεπερασμένη την έννοια του εθνικού κράτους. Όποιος προβλέπει το τέλος του, απλώς δεν διαβάζει καλά τις εξελίξεις και τη δύναμή του στη συγκρότηση της διεθνούς κοινωνίας. Άλλο ο εκσυγχρονισμός του και άλλο η αποδόμησή του από ανθρώπους που δεν κατάλαβαν ούτε καν τον ιστορικό ρόλο του.
Αυτή η πρόσκληση ίσως αποτελεί και το τελευταίο σφύριγμα.
