Κωνσταντίνος Καραθεοδωρή: O Έλληνας σύμβουλος του Αϊνστάιν

Όταν ο Άλμπερτ Αϊνστάιν μελετούσε τη γενική θεωρία της σχετικότητας συνάντησε ορισμένα εμπόδια-ερωτήματα. Έτσι ζήτησε συμβουλές από κορυφαίους επιστήμονες εκείνης της εποχής για να καταφέρει να τα ξεπεράσει. Ένας από αυτούς που υπήρξαν καθοριστικοί στην εξέλιξη της θεωρίας του ήταν ο Έλληνας μαθηματικός Κωνσταντίνος Καραθεοδωρή. Ο Konstantin Carathéodory –όπως ήταν γνωστός εκτός Ελλάδας– γεννήθηκε στις 13 Σεπτεμβρίου 1873, στο Βερολίνο. Η καταγωγή του πατέρα του ήταν από το Βοσνοχώρι, έξω από την Αδριανούπολη. «Θρακιώτικη μαθηματική ιδιοφυΐα», είναι ένας από τους τίτλους που του αποδίδουμε σήμερα.

Το 1916 ο μεγάλος Αϊνστάιν έστειλε στον Καραθεοδωρή την ακόλουθη επιστολή:

«Αν θέλετε να μπείτε στον κόπο να μου εξηγήσετε ακόμα και τους κανονικούς μετασχηματισμούς, θα βρείτε έναν ευγνώμονα και ευσυνείδητο ακροατή. Αν όμως λύσετε και το πρόβλημα των κλειστών γραμμών του χρόνου, θα σταθώ μπροστά σας με σταυρωμένα χέρια. Πίσω από αυτό υπάρχει κρυμμένο κάτι που είναι αντάξιο του ιδρώτα των καλυτέρων».

Το άγαλμα του Καραθεοδωρή δεσπόζει στην κεντρική πλατεία Κομοτηνής

Το σπουδαίο ταλέντο του και οι ικανότητές του αναγνωρίστηκαν και από τον Ελευθέριο Βενιζέλο, ο οποίος του ανέθεσε αρμοδιότητες στον τομέα της εκπαίδευσης. Το 1911 προσκάλεσε τον Έλληνα μαθηματικό να συμμετάσχει στην επιτροπή επιλογής καθηγητών για το Πανεπιστήμιο Αθηνών και το 1920 ανέλαβε να οργανώσει το Ιωνικό Πανεπιστήμιο στη Σμύρνη. Δεν πρόλαβε, όμως, να ολοκληρώσει το έργο του. Τον Αύγουστο του 1922 το μικρασιατικό μέτωπο κατέρρευσε και πριν από την εισβολή των Τούρκων στην πόλη, ο Καραθεοδωρή πρόλαβε να διασώσει τη βιβλιοθήκη του πανεπιστημίου και να την μεταφέρει στο Πανεπιστήμιο Αθηνών.

Η δωρεά Καραθεοδωρή βρίσκεται μέχρι τις μέρες μας στο Μουσείο Φυσικών Επιστημών του Πανεπιστημίου Αθηνών.

Οι ικανότητες του Καραθεοδωρή στον τομέα των μαθηματικών ήταν φανερές από τα σχολικά του χρόνια. Σε ηλικία μόλις 16 ετών κέρδισε δύο συνεχόμενες χρονιές το βραβείο του πανεθνικού διαγωνισμού μαθηματικών του Βελγίου, αφήνοντας τους πάντες άφωνους, καθώς κάτι τέτοιο δεν είχε ξαναγίνει ποτέ στο παρελθόν.

Πρωτοετής στη σχολή του Βελγίου

Όμως τα επόμενα χρόνια οι επιλογές του κινδύνεψαν να στερήσουν από τον ελληνικό χώρο και την επιστημονική κοινότητα έναν από τους καλύτερους μαθηματικούς που έβγαλε ποτέ η Ελλάδα. Παρά την επιτυχία του στην τέχνη των αριθμών, αποφάσισε να ακολουθήσει το επάγγελμα του μηχανικού. Το 1898 είχε μεταβεί στην Αίγυπτο για να εργαστεί στο φράγμα του Ασουάν στον ποταμό Νείλο και για να κάνει κάποιες μετρήσεις στην πυραμίδα του Χέοπα. Και ενώ η καριέρα του ως μηχανικού άρχιζε να απογειώνεται, ο ανήσυχος νεαρός τα παράτησε όλα για να αφοσιωθεί στο πάθος του, που δεν ήταν άλλο από τα μαθηματικά.

Δεν ασχολήθηκε μόνο με την έρευνα αλλά εργάστηκε και ως καθηγητής στα δύο καλύτερα πανεπιστήμια της Γερμανίας, στο Πανεπιστήμιο του Γκέντινγκεν και στο Πανεπιστήμιο του Μονάχου, ανάμεσα σε κορυφαία ονόματα της επιστήμης. Δέχθηκε και πρόσκληση από διάφορα πανεπιστήμια της Αμερικής για να δώσει διαλέξεις, ανάμεσα στα οποία το Harvard, το Princeton κ.ά.

Το 1932 με την κόρη του στη Ζυρίχη και τον φίλο του μαθηματικό Ελία Καρτάν

Τον Δεκέμβριο του 1949 έδωσε την τελευταία του διάλεξη. Πέθανε δύο μήνες αργότερα σε ηλικία 77 ετών στο Μόναχο, το οποίο δεν εγκατέλειψε ούτε κατά τη διάρκεια του πολέμου. Η σορός του ενταφιάστηκε στο Κοιμητήριο Walfdriedhof του Μονάχου.