1881: Πώς απέφυγαν το λουκέτο εξαιτίας ελλειμμάτων τα σχολεία της Τραπεζούντας

Με τη λήξη της σχολικής χρονιάς 1880-81 (στον Πόντο έληγε παραμονές της γιορτής Πέτρου και Παύλου) παρουσιάστηκε μεγάλο οικονομικό πρόβλημα στα σχολεία της Τραπεζούντας. Το τεράστιο έλλειμμα στην τρέχουσα σχολική περίοδο, το οποίο διογκώθηκε και από εκείνο της προηγούμενης χρονιάς που δεν μπόρεσε να καλυφθεί, δημιούργησε σοβαρό κίνδυνο να βάλουν λουκέτο την επόμενη σχολική χρονιά.

Στον ελληνικό πληθυσμό της πόλης υπήρξε μεγάλη αναστάτωση από αυτή την δυσάρεστη εξέλιξη, γιατί πολλές εκατοντάδες παιδιά θα διέκοπταν τη φοίτησή τους στα σχολεία. Μάλιστα η εκλεγείσα από την Αντιπροσωπεία νέα Εφορεία δεν ήθελε να αναλάβει καθήκοντα εάν δεν εκαλύπτετο το έλλειμμα, αλλά και η πληρωμή των μισθών των δασκάλων (ετήσιος μισθός 30 λίρες). Ο Πρόεδρος της Εφορείας Γεώργιος Δομνηνός ανακοίνωσε ότι για τη συντήρηση των σχολείων και των μισθών των δασκάλων απαιτούνταν 1.250 λίρες, και το έλλειμμα της προηγούμενης χρονιάς που ήταν 250 λίρες, τώρα είχε σχεδόν τριπλασιαστεί.

Η σχολική Επιτροπή τάχθηκε εναντίον της ελάττωσης των τάξεων του Φροντιστηρίου και σε έκτακτη ανακοίνωση της υπογράμμιζε: «Ας συνέλθωμεν εις εαυτούς και ενώπιον της συντηρήσεως και προόδου των σχολείων της πατρίδος ας καταπνίξωμεν πάντοτε και θυσιάζωμεν παν πάθος, φιλοδοξίαν, φιλαρχίαν, φιλοπρωτίαν, οργήν, μνησικακίαν, αντιπάθειαν, ακηδίαν, μικρολογίαν και φιλαργυρίαν, διότι τα σχολεία είναι το Α και το Ω της κοινωνικής αναπτύξεως και προόδου της φιλτάτης ημών πατρίδος της Τραπεζούντος». Προέτρεπε μάλιστα «εν συμπνοία και προθύμως πάντες εγκαίρως τα δέοντα να πράττωμεν, διότι η αναβολή πολλάκις μέχρι τούδε μεγάλως ημάς έβλαψεν. Οι δε αρχαίοι ημών πρόγονοι συμβουλεύουσι: “Βουλεύου μεν βραδέως, επιτέλει δε ταχέως τα δόξαντα”».

Συνήλθαν τότε εκτάκτως τα σχολικά συμβούλια και έγιναν προτάσεις προς αντιμετώπιση των ελλειμμάτων με στόχο να μείνουν ανοιχτά τα σχολεία. Πρότειναν μάλιστα τη λήψη δανείου για να καλυφθούν τα ελλείμματα, όμως την πρόταση αυτή απέρριψε ασυζητητί η Εφορεία των Σχολείων.

Ένας ηλικιωμένος που είχε φοιτήσει στο Φροντιστήριο, ζήτησε το λόγο και είπε τα εξής: «Είναι καταισχύνη το κλείσιμο των σχολείων, στερούμεν από τους νέους την μάθησιν και εάν το επιτρέψωμεν, υπεράνω των κεφαλών μας θα επικρέμαται ο πέλεκυς του Σωκράτους και του Πλάτωνος…».

Σε τέτοιες δύσκολες καταστάσεις πάντοτε κατέφευγαν στη «Μητέρα Εκκλησία», η οποία, παρά το γεγονός ότι ήταν ήδη αρωγός στη μόρφωση των ελληνοπαίδων, ανέλαβε την υποχρέωση να καταβάλει έκτακτη εισφορά και να καλύψει το μισό της επιχορήγησης ενώ το άλλο μισό υποσχέθηκε να καλύψει με εράνους των επιτρόπων. Όμως το πρόβλημα απαιτούσε περαιτέρω μέτρα.

Το Φροντιστήριον Τραπεζούντος

Έτσι η Αντιπροσωπεία πήρε και κάποιες άλλες αποφάσεις, όπως α) Να οριστεί ετήσια υποχρεωτική συνδρομή για κάθε πολίτη αναλόγως της περιουσίας του που θα τους όριζε εκλεγμένη επιτροπή κάθε ενορίας, β) να αυξηθεί ο φόρος των εκκλησιών και ταυτόχρονα όσες έχουν χρήματα να συνεισφέρουν εκτάκτως, γ) να εκδοθεί λαχείο που θα ισχύει μέχρι την εξόφληση των χρεών των σχολείων, δ) δεν πρέπει καμία εκκλησία να καθυστερεί τον οφειλόμενο φόρο στα σχολεία, ε) να ζητηθεί βοήθεια από την αδελφότητα «Πρόνοια» στη Κωνσταντινούπολη, και στ) από το μονοπώλιο των κεριών να κρατηθεί ένα ορισμένο ποσό για τον προϋπολογισμό.

Αν όλα αυτά γίνουν, τόνιζαν, το πρόβλημα θα λυθεί δια παντός…

Εν τω μεταξύ, η διευθύντρια του Παρθεναγωγείου Τραπεζούντος, Αικατερίνη Ευστρατίου, έστελνε ένα ελπιδοφόρο μήνυμα. Γνωστοποιούσε ότι κατά την Α΄ εξαμηνία του παρελθόντος έτους ενεγράφησαν 270 μαθήτριες και για την Β΄ 234, αριθμός που δείχνει ότι δεν πρέπει να αποθαρρύνουμε τις νέες να ακολουθούν το δρόμο της μάθησης…

Τάσος Κ. Κοντογιαννίδης