Σε μια ατμόσφαιρα βαθιάς συγκίνησης παρουσιάστηκε την περασμένη Πέμπτη, 4 Δεκεμβρίου, στην Κεντρική Σκηνή του Σατιρικού Θεάτρου «Βλαδίμηρος Καυκαρίδης» στην Αγλαντζιά, το βιβλίο Τάμα Ψυχής – Οδοιπορικό στις Ρίζες.
Πρόκειται για την αυτοβιογραφία της αείμνηστης Βαρβάρας Αποστόλοβνα Τεκμιτσέβα-Κοζάκου, Πόντιας από το Σοχούμι της Γεωργίας, η οποία ζωντανεύει μέσα από τα χειρόγραφα που άφησε παρακαταθήκη στην οικογένειά της.
Η επιμέλεια του βιβλίου ανήκει στην κόρη της Ερατώ Κοζάκου-Μαρκουλλή, ενώ την παρουσίαση έκανε ο ποιητής και συγγραφέας Γιώργος Μολέσκης.
Αποσπάσματα διάβασε η σπουδαία ηθοποιός και σκηνοθέτις Δέσποινα Μπεμπεδέλη, ενώ ο συνθέτης Γιώργος Καλογήρου και η ηθοποιός Κωνσταντίνα Ξενοφώντος ερμήνευσαν τρία τραγούδια με στίχους της Βαρβάρας Τεκμιτσέβα, του Γιάννη Ρίτσου και του Δημήτρη Παυλίδη.
Το βιβλίο ως γέφυρα μνήμης και ταυτότητας
Στο χαιρετισμό της η εκπρόσωπος της Ένωσης Ελλήνων Ποντίων Κύπρου «Παναγία Σουμελά» Λίνα Φενερίδου, χαρακτήρισε το έργο «ένα ταξίδι ψυχής, μια πράξη αγάπης, μια γέφυρα μνήμης και ταυτότητας» που αγγίζει όσους έχουν βιώσει τον ξεριζωμό και την αναζήτηση του εαυτού σε νέα πατρίδα.
Η Βαρβάρα Τεκμιτσέβα-Κοζάκου αφηγείται τη ζωή της από την Τιφλίδα στην Αθήνα και από εκεί στην Κύπρο, σε μια εποχή πριν από τον Β’ Παγκόσμιο Πόλεμο.
Η πορεία της, γεμάτη δυσκολίες, όνειρα που άλλαξαν πορεία και προσπάθεια προσαρμογής, συγκίνησε πολλούς από τους παρευρισκόμενους – ανάμεσά τους και ανθρώπους που μοιράζονται παρόμοιες εμπειρίες μετανάστευσης και ξεριζωμού.
«Βρήκα τον εαυτό μου μέσα στις σελίδες αυτές», ανέφερε χαρακτηριστικά η Λίνα Φενερίδου, που κατάγεται επίσης από τη Γεωργία και έφτασε στην Ελλάδα τη δεκαετία του ’90. «Οι ίδιες ανησυχίες, οι ίδιες δυσκολίες, η ίδια ανάγκη να κρατήσεις ζωντανή τη γλώσσα και την ψυχή σου».
Μια μητρική αφήγηση με λογοτεχνική δύναμη
Το βιβλίο συνδυάζει την ανθρώπινη μαρτυρία με ιστορικά και κοινωνικά στοιχεία, προσφέροντας ένα πολυδιάστατο λογοτεχνικό αποτέλεσμα.
Όπως επισημάνθηκε, η Βαρβάρα μιλά με ευαισθησία, αλήθεια και νοσταλγία, είτε στα ελληνικά είτε στις ρωσικές εκδοχές των ποιημάτων της. Η κόρη της, Ερατώ, επιτυγχάνει να αποδώσει την προσωπική αφήγηση με τρόπο μοναδικό, «ενώνοντας γενιές, γλώσσες και ψυχές».
Το έργο αναδεικνύει, επίσης, την οικουμενική διάσταση της μητρικής σχέσης και το οδοιπορικό μιας γυναίκας που αναγκάστηκε να εγκαταλείψει κατά τα φοιτητικά της χρόνια στην Τιφλίδα, όπως πολλές νέες γυναίκες της εποχής, ακολουθώντας την οικογένειά της σε μια νέα πατρίδα.
Μια βραδιά αφιερωμένη στη δύναμη της μνήμης
Η εκδήλωση αποτέλεσε ένα ζωντανό δείγμα της αντοχής και του πλούτου του ποντιακού ελληνισμού. Η Λίνα Φενερίδου έκλεισε με λόγια καρδιάς προς την Ερατώ Κοζάκου-Μαρκουλλή, ευχαριστώντας τη για το έργο-προσκύνημα που τιμά τη μνήμη της μητέρας της:
«Σε μια εποχή που η ταυτότητα δοκιμάζεται, τέτοια βιβλία είναι κιβωτοί ψυχής και πολιτισμού. Να λελευώ σας!»
Η βραδιά ανέδειξε τη σημασία της μνήμης ως δύναμης συνέχειας· και το Τάμα Ψυχής – Οδοιπορικό στις Ρίζες ως μια πράξη που κρατά ζωντανές τις ρίζες και τις ιστορίες που διαμορφώνουν μια ολόκληρη γενιά.
