Όσον αφορά τη γέννησή του το μόνο σίγουρο είναι ότι ήταν το 1921. Οι μισοί υποστηρίζουν ότι γεννήθηκε στη Λάρισα (εκεί όπου έκλεισε τα μάτια του στις 26 Ιανουαρίου 1999), οι άλλοι μισοί στη Μικρά Ασία – ασχέτως ότι μετά την τραγωδία του 1922 η οικογένεια ήταν στη Λάρισα. Πάντως ο ίδιος καυχιόταν και για τις δύο πατρίδες του.
Όπως και να ‘χει, ο μικρός Γιάννης λάτρευε από παιδί το θέατρο, και παρόλο που προέκυψε στην πορεία η Κατοχή δεν πτοήθηκε και κατέβηκε με πολλές δυσκολίες στην Αθήνα να κυνηγήσει το όνειρό του. Και δη στη σχολή του Εθνικού Θεάτρου.
Ο καλός άνθρωπος του θιάσου
Και εδώ έχουμε έτερη διχογνωμία: Το κανονικό του επίθετο ήταν Καγκάς. «Ο Καγκάκος μου» όπως τον αποκαλούσε με μεγάλη αγάπη και συμπάθεια η αξέχαστη Άννα Καλουτά.
Το πώς από Κάγκας έγινε Φέρμης; Κάποιοι υποστηρίζουν ότι το έκανε ο ίδιος λόγω της οικογένειάς του, για να μην μάθει ότι έγινε ηθοποιός. (Βέβαια κάποια στιγμή το έμαθε και είχαμε θεματάκια.)
Άλλοι υποστηρίζουν ότι «νόνος» του ήταν ο Νίκος Σταυρίδης. Το 1949 τον είδε σε μια παράσταση στο θέατρο «Το σπίτι του στρατιώτη» που βρισκόταν στην οδό Κοραή. Ο μεγάλος κωμικός τον εκτίμησε πολύ και σχεδόν τον ανέλαβε.
Αρχικά πήγανε στο θέατρο «Βέμπο». Εκεί μόλις τον είδε η Σοφία Βέμπο λέγεται ότι… ξίνισε. «Αυτό το πράγμα τι το ‘φερες εδώ. Πού θα το χρησιμοποιήσω;», ρώτησε τον Σταυρίδη. Ο τελευταίος του έπλεξε το εγκώμιο και τελικά εκείνη πείστηκε μεν να τον κρατήσει στο θίασο με 40 δραχμές μεροκάματο, αλλά με τον όρο να μην κάνει αρχικά τίποτα. Έτσι και έγινε.
Όταν όμως λίγο αργότερα βγήκε μπροστά σε ένα επιθεωρησιακό νούμερο με θέμα τους δημόσιους υπαλλήλους, αποθεώθηκε. Και η Βέμπο ανακάλεσε.
Γενικώς ο Γιάννης Φέρμης είχε ακούσει μόνο καλά λόγια από τους συναδέλφους αλλά και από τον κόσμο του θεάτρου
Όσα παίρνει ο άνεμος
Γυρνάμε πίσω στα χρόνια του Εθνικού Θεάτρου. Εκεί, μαθητής ακόμα, έπαιζε σε μια παράσταση, τον Έμπορο της Βενετίας του Σαίξπηρ. Ξαφνικά αέρας σήκωσε το ριντό (τη θεατρική αυλαία, δηλαδή) και τύλιξε τον Φέρμη. Αυτός προσπαθούσε να ξεφύγει, αλλά ο κόσμος από κάτω γελούσε με την καρδιά του. Κοινώς το δράμα μετατράπηκε σε κωμωδία.
Από την άλλη ο σκηνοθέτης της παράστασης Νίκος Παρασκευάς φώναζε: «Τι μου το φέρατε αυτό το πράγμα εδώ».
Τελικά έβγαλε τη σχολή του Εθνικού θεάτρου με «λίαν καλώς»· ο Δημήτρης Ροντήρης του είπε να αναζητήσει την τύχη του στο ελεύθερο θέατρο.
Έτσι και έκανε. Και μπορεί στον κινηματογράφο να πήρε πολύ μικρούς ρόλους, αλλά στο θέατρο –και κυρίως στην επιθεώρηση– ήταν υπολογίσιμη δύναμη.
Χαρακτηριστική ήταν η περίπτωση του επιχειρηματία Βασίλη Μπουρνέλη, ο οποίος τον εκτιμούσε πολύ και φρόντιζε συνέχεια να τον έχει στις δουλειές του. Όπως μάλιστα διηγούνται άνθρωποι του θεάτρου, μόλις έβγαινε ο Φέρμης, κοντούλης και αδύνατος και έλεγε «πεινάω», έπεφτε το θέατρο κάτω από το γέλιο.
https://www.youtube.com/watch?v=p855kgIClvg
Και μπορεί να ήταν μικροκαμωμένος, όμως είχε μια φωνή καμπάνα. Μάλιστα σε μια πρόβα –γιατί τότε στα θέατρα υπήρχε ζωντανή ορχήστρα– τον άκουσε ο συνθέτης Γιώργος Μουζάκης και… έμεινε, που λένε. Τον κοιτούσε από πάνω ως κάτω και αναρωτιόταν πως είναι δυνατό βγαίνει αυτή η φωνή από αυτόν τον άνθρωπο.
Όταν όλα δεν πάνε καλά
Για χρόνια το παράπονό του ήταν ότι δεν τον έπαιρναν στον κινηματογράφο. Όταν αυτό έγινε, εμφανίστηκε σε πάνω από 40 ταινίες. Όμως λόγω της φωνής του που μπορούσε να την κάνει και παιδική έκανε και αρκετά ντουμπλάζ.
Όμως τίποτα δεν μένει αιώνια, και πώς θα μπορούσε άλλωστε. Το είδος που υπηρέτησε στο θέατρο, η επιθεώρηση, είχε αρχίσει να αλλάζει. Ο άλλοτε χρήσιμος δευτεραγωνιστής στα μεγάλα θέατρα προκειμένου να επιβιώσει άρχισε να παίζει σε μικρότερα.
Ο κινηματογράφος είχε τελειώσει και στην τηλεόραση με λίγα περασματάκια ή έστω μικρούς ρόλους απλά επιβίωνε.
Όταν διαγνώστηκε με καρκίνο τα παράτησε όλα και γύρισε πίσω στη Λάρισα. Ήταν συγκινητική η αγάπη των συγγενών και φίλων, ενώ και παλιοί του συνάδελφοι δεν τον ξέχασαν. Ένας από αυτούς ήταν και ο Θύμιος Καρακατσάνης που τον βοήθησε πολύ, ενώ σε συνέντευξή του είχε δηλώσει ότι αισθανόταν τύψεις, καθώς μια Δευτέρα που είχε κανονίσει να ανέβει στη Λάρισα να τον δει δεν τον πρόλαβε ζωντανό.
Το 1998, έναν χρόνο πριν από το θάνατό του, τα οικονομικά αλλά και τα προβλήματα υγείας που αντιμετώπιζε έγιναν θέμα σε δελτίο της εποχής. Αυτός ο άνθρωπος που ήθελε δημοσιότητα μόνο για τη δουλειά του είδε τη ζωή του στην μικρή οθόνη, και όχι για καλό σκοπό.
Συμβαίνουν και αυτά. Στην ουσία αυτό που έχει μείνει είναι ότι ο Γιάννης Φέρμης, αυτός ο καλόκαρδος άνθρωπος, όταν ανέβαινε πάνω στη σκηνή μεταμορφωνόταν. Ασχέτως ρόλου και διάρκειάς του.
Σπύρος Δευτεραίος
