Σινώπη, η πόλη του Εύξεινου Πόντου που ανακάλυψε το κλειδί για την ευτυχία

Του Joshua Allen, αρθρογράφου του BBC.

Μετά από ένα ταξίδι 730 χιλιομέτρων από την Κωνσταντινούπολη, βγήκα από το λεωφορείο στις βόρειες ακτές της Τουρκίας, εκεί όπου το δάσος συναντά τον Εύξεινο Πόντο. Η πρώτη ανάσα από τη Σινώπη ήταν καθαρός αέρας, με αίσθηση από έλατο και όζον. Εκείνο το πρωινό του Ιουλίου ήμουν σε μια αναζήτηση: να ανακαλύψω γιατί οι κάτοικοι της επαρχίας Σινώπης είναι οι πιο ευτυχισμένοι στη χώρα.

«Ο ένας γνωρίζει τον άλλον εδώ. Είναι γαλήνια. Και κανείς δεν ανακατεύεται στα πόδια του άλλου», μου εξήγησε ο οδηγός ταξί, ο Μπεκίρ Μπαλτζί, καθώς με οδηγούσε ανατολικά, από το σταθμό των λεωφορείων προς το κέντρο της Σινώπης.

Στη διαδρομή, μέσα από χαμηλούς λόφους και αγρούς με αγελάδες, κοιτώντας από το ένα παράθυρο μπορούσα να παρατηρήσω το επιβλητικό τοπίο με τα ψηλά αειθαλή δένδρα, κι από το άλλο τις στενές παραλίες, παράλληλες με το δρόμο. Χαλάρωσα στο κάθισμα, επιτρέποντας στον εαυτό μου να απολαύσει το τοπίο. Το αυτοκίνητο ταρακουνήθηκε απότομα πάνω από μια λακκούβα. «Υπάρχει μόνο ένα πρόβλημα, οι δρόμοι δεν είναι τόσο καλοί», είπε ο Μπαλτζί ανασηκώνοντας τους ώμους.

Σύμφωνα με το τουρκικό Ινστιτούτο Στατιστικής, η επαρχία της Σινώπης κατατάσσεται χαμηλά σε σύγκριση με την υπόλοιπη χώρα στους τομείς της υγείας και στις υποδομές. Και όμως, βρίσκεται στην κορυφή της ευτυχίας στην έρευνα «Ικανοποίησης ζωής» του ίδιου ινστιτούτου. Λοιπόν, ποιο είναι το μυστικό;

Η Σινώπη είναι γνωστή ως η γενέτειρα του αρχαίου Έλληνα φιλόσοφου Διογένη, ο οποίος έζησε σαν ζητιάνος στους δρόμους αυτής της πόλης γύρω στο 300 π.Χ.

Ο τρόπος ζωής του του χάρισε το παρατσούκλι «ο κυνικός», λέξη που προέρχεται από την αρχαία ελληνική λέξη κύων (σκύλος). Θεωρείται ο κυριότερος εκπρόσωπος της Κυνικής Φιλοσοφίας – της πεποίθησης ότι οι κοινωνικές συμβάσεις εμποδίζουν την προσωπική ελευθερία και τη διαδρομή προς την καλή ζωή, ενώ ζώντας σύμφωνα με τους κανόνες της φύσης έχεις τον γρηγορότερο τρόπο προς την ικανοποίηση. «Ο Διογένης βρήκε την ευτυχία στην απλότητα της ζωής. Μια ζωή κοντά στη φύση, που απολαμβάνεις αυτά που έχεις και δεν σε νοιάζει για αυτά που δεν έχεις», εξήγησε ο καθηγητής Στίβεν Βος στο Τμήμα Φιλοσοφίας του Πανεπιστημίου Boğaziçi. Ο Διογένης επέλεξε να ζήσει με «τίποτα»· έχοντας τα ίδια ρούχα στην πλάτη και πέφτοντας για ύπνο μέσα σε ένα βαρέλι, ενώ πάντα χρησιμοποιούσε το χιούμορ για να επικρίνει τους θρησκευτικούς και πολιτικούς ηγέτες, καθώς και διάφορους άλλους που πίστευαν στις κοινωνικές τάξεις.

Σύμφωνα με το μύθο, ο Μέγας Αλέξανδρος πήγε κάποτε να επισκεφθεί τον Διογένη [στμ.: όταν ο Διογένης βρέθηκε στην Κόρινθο] και τον βρήκε να κάθεται έξω από το βαρέλι του. Όταν τον ρώτησε αν ήθελε κάτι από τον βασιλιά, ο φιλόσοφος απάντησε με το λογοπαίγνιο «Αποσκότισόν με» [στμ.: μπορεί να ερμηνευτεί ως «Βγάλε με από το σκοτάδι της άγνοιας», ή «Παραμέρισε γιατί μου κρύβεις τον ήλιο»].

Η 15λεπτη διαδρομή με το ταξί με έφερε στην καρδιά της πόλης, στη Σινώπη, η οποία καταλαμβάνει το στενότερο τμήμα της μικροσκοπικής χερσονήσου που εκτείνεται στον Εύξεινο Πόντο. Ένα άγαλμα του Διογένη στο κέντρο της πόλης –το οποίο ανεγέρθηκε το 2006– αποτελεί ένδειξη ότι η προσέγγισή του για τη ζωή δεν έχει ξεχαστεί εδώ.

Δεν υπάρχουν φανάρια για την κυκλοφορία, αλλά σε σύγκριση με τη χαοτική κατάσταση στους δρόμους της Κωνσταντινούπολης, εδώ τα αυτοκίνητα κυκλοφορούν σε αρμονία.

Τα πεζοδρόμια ήταν γεμάτα με ανθρώπους που επέλεξαν να πάνε στον προορισμό τους με τα πόδια παρά να οδηγήσουν. Δεν υπήρχε καμία εμφανής βιασύνη για να πάει κανείς οπουδήποτε, παρά το γεγονός ότι ήταν το πρωινό μιας εργάσιμης μέρας. Όπως μου μετέφεραν, η γραφειοκρατία της Σινώπης σταματά μετά την Τετάρτη (δεν νομίζω ότι θα έβρισκα γραφειοκράτη να παραδεχόταν ότι δουλεύει τόσο λίγο, αν και πιθανόν θα κέρδιζε τον έπαινο του Διογένη, εφόσον αυτό είναι αλήθεια).

Καθώς το ταξί απομακρυνόταν, κοίταξα γύρω μου και είδα ότι βρίσκομαι σε μια πλατεία όπου δεσπόζει ένα τζαμί δίπλα ακριβώς από μια παμπ. Αν και η τουρκική κυβέρνηση, με νομοσχέδιο του 2013, έχει απαγορέψει την πώληση αλκοόλ σε απόσταση 100 μέτρων από ένα τζαμί, για την ώρα φαίνεται ότι κανείς δεν έχει δώσει σημασία. Η πόλη μοιάζει να έχει τη δική της προσέγγιση στα θρησκευτικά και πολιτιστικά θέματα.

«Οι γυναίκες μπορούν να κυκλοφορούν ελεύθερα με σορτς και κανείς να μην τις ενοχλήσει», μου είπε η Αϊλίν Τοκ, μάνατζερ του «Teyze’nin Yeri», εστιατορίου γνωστού για τα μαντία, τα παραδοσιακά ζυμαρικά γεμιστά με κιμά. «Μπορείς ακόμη να κυκλοφορείς έξω στις 3 μετά τα μεσάνυχτα και να μην λέει κανένας τίποτα», συμπληρώνει η Αϊλίν. Όταν την ρώτησα για το κλειδί της ευτυχίας στη Σινώπη, η απάντησή της ακούστηκε κυνική – είτε εκ προθέσεως είτε όχι: «Δεν υπάρχει η αίσθηση ότι κάποιοι είναι πλούσιοι και άλλοι είναι φτωχοί. Οι άνθρωποι όλων των κοινωνικών στρωμάτων πηγαίνουν στο ίδιο καφενείο για να φάνε ένα κουλούρι και να πιουν τσάι ή καφέ», ανέφερε.

Ο χρόνος δεν έχει μείνει στάσιμος στη Σινώπη, από τις μέρες του Διογένη: οι Τούρκοι ήρθαν και οι Έλληνες έφυγαν. Και παρότι υπάρχει ένα «δαχτυλίδι» μοντέρνας ανοικοδόμησης γύρω από την παλιά πόλη, δεν υπάρχουν ουρανοξύστες για να κρύψουν τον ορίζοντα και οι άνθρωποι προτιμούν έναν πολύ απλό τρόπο ζωής. Οι γείτονες ανοίγουν τα παραθυρόφυλλά τους για να συνομιλήσουν και κάνουν τα ψώνια τους στα τοπικά μπακάλικα και άλλα μαγαζιά της πόλης. Φαίνεται ότι παρόλο που οι Σινωπείς δεν είναι «ακραίοι» όπως ο Διογένης, τα χαρακτηριστικά του κυνισμού (ιδιαίτερα στο πώς εννοούν και ζουν την καλή ζωή) ακόμα διαπερνούν την πόλη.

Καθώς πλησίαζε το τέλος της ημέρας πήρα το δρόμο για το «Castle Tower Cafe Bar», που στεγάζεται σε έναν πύργο στα αρχαία τείχη της πόλης. Ο ήλιος κρύφτηκε πίσω από τα σύννεφα, λούζοντας το λιμάνι και τις λεωφόρους με τα ψηλά δένδρα σε μια γαλήνια λάμψη. Τα αλιευτικά επέστρεφαν με τις ψαριές τους στην ακτή, τα ζευγαράκια βόλταραν πιασμένα χέρι-χέρι στον παραθαλάσσιο δρόμο, ενώ οι μουσικοί από έναν γάμο διέδιδαν το ευχάριστο γεγονός από την καρότσα ενός ημιφορτηγού. Πιο μακριά, οι καταπράσινοι λόφοι σημάδευαν τον τόπο όπου η χερσόνησος συναντά την ηπειρωτική χώρα.

Κι όπως καθόμουν εκεί, με ένα ποτήρι παγωμένη μπίρα στο χέρι, το μυστικό της ευτυχισμένης πόλης δεν έμοιαζε πια τόσο μυστικό…

Μετάφραση: Χρήστος Τέλιος.

• Φωτογραφίες: Joshua Allen.