Χιλιάδες Βόσνιοι συγκεντρώθηκαν σήμερα σε ένα κοιμητήριο κοντά στη Σρεμπρένιτσα για την 30ή επέτειο της σφαγής 8.000 Βόσνιων μουσουλμάνων, ανδρών και αγοριών, από τις δυνάμεις των Βοσνιοσέρβων στη διάρκεια του πολέμου του 1992-95.
Περίπου 1.000 θύματα δεν έχουν ακόμη βρεθεί στη χειρότερη φρικαλεότητα στην Ευρώπη μετά τον Β’ Παγκόσμιο Πόλεμο, η οποία στοιχειώνει ακόμη τα τρία εκατομμύρια κατοίκους της Βοσνίας-Ερζεγοβίνης.
Οικογένειες που ανέκτησαν λείψανα θυμάτων επιλέγουν όλο και περισσότερο να θάψουν έστω μερικά οστά σε έναν τελευταίο χώρο ανάπαυσης. Στη σημερινή τελετή, μερικά λείψανα επτά θυμάτων πρόκειται να ταφούν δίπλα σε 6.750 που έχουν ήδη ενταφιαστεί.
Επιζώντες, οικογένειες και αξιωματούχοι περπάτησαν κατά μήκος λευκών μνημάτων. Μερικοί προσευχήθηκαν και έκλαψαν δίπλα στους τάφους ή κάθισαν ακίνητοι με το κεφάλι βυθισμένο στα χέρια τους. «Αισθάνομαι τόση λύπη και πόνο για όλους αυτούς τους ανθρώπους και τους νέους», δήλωσε μια γυναίκα ονόματι Σαμπαέτα από την ανατολική πόλη Γκόραζντε.
Η σφαγή εκτυλίχθηκε αφότου η Σρεμπρένιτσα –που είχε οριστεί από τον ΟΗΕ «ασφαλής περιοχή» για τους αμάχους στον πόλεμο της Βοσνίας που ακολούθησε τη διάλυση της ομοσπονδιακής Γιουγκοσλαβίας– κατακλύστηκε από τις δυνάμεις των εθνικιστών Βοσνιοσέρβων.
Ενώ οι γυναίκες επέλεξαν να πάνε στο συγκρότημα κτηρίων του ΟΗΕ, οι άνδρες επιχείρησαν να διαφύγουν μέσα από δάση εκεί κοντά όπου οι περισσότεροι αιχμαλωτίστηκαν. Ορισμένοι εκτελέστηκαν αμέσως και άλλοι οδηγήθηκαν σε σχολεία ή αποθήκες όπου δολοφονήθηκαν τις επόμενες ημέρες. Τα πτώματα παραχώθηκαν σε λακκούβες και τάφηκαν μήνες αργότερα διασκορπισμένα σε μικρότερους τάφους στην προσπάθεια να αποκρυβεί το έγκλημα.
Ο στρατηγός Ράτκο Μλάντιτς, που διοικούσε τις δυνάμεις των Βοσνιοσέρβων, καταδικάστηκε για γενοκτονία από δικαστήριο του ΟΗΕ για εγκλήματα πολέμου στη Χάγη, μαζί με τον Σέρβο πολιτικό ηγέτη Ράντοβαν Κάρατζιτς.
Στο πλαίσιο των εκδηλώσεων μνήμης των θυμάτων, σχεδόν 7.000 άνθρωποι έλαβαν μέρος σε μια τριήμερη πορεία ειρήνης σε μια αντίστροφη διαδρομή 100 χιλιομέτρων που ορισμένοι άνδρες Βόσνιοι μουσουλμάνοι κατάφεραν να διανύσουν φεύγοντας από τη Σρεμπρένιτσα για να γλιτώσουν από τα αποσπάσματα θανάτου των Βοσνιοσέρβων.
Δύο διεθνή δικαστήρια αποφάνθηκαν πως η σφαγή ήταν γενοκτονία, όμως Σέρβοι ηγέτες στη Βοσνία αμφισβητούν τον όρο, τον απολογισμό των θανάτων και την επίσημη εξήγηση του τι συνέβη – αντανακλώντας τις αντικρουόμενες αφηγήσεις για τους πολέμους της πρώην Γιουγκοσλαβίας που εξακολουθούν να τροφοδοτούν πολιτικές διαιρέσεις και να εμποδίζουν την πρόοδο προς την ενσωμάτωση με τη Δυτική Ευρώπη και την ΕΕ.
Πέρσι, η Γενική Συνέλευση του ΟΗΕ ανακήρυξε την 11η Ιουλίου ημέρα μνήμης της Γενοκτονίας στη Σρεμπρένιτσα, με πολλές χώρες να οργανώνουν εκδηλώσεις μνήμης φέτος. «Δεν πρέπει ποτέ να ξεχαστεί. Ποιος μπορεί να πει ότι δεν ήταν γενοκτονία; Μόνο ένας άνθρωπος χωρίς ψυχή», είπε η Σαμπαέτα.
