Προς γενικευμένη ανάφλεξη στη Μέση Ανατολή;

Το βράδυ της 12ης Ιουνίου, η Μέση Ανατολή εισήλθε σε μια νέα, εξαιρετικά επικίνδυνη φάση. Με ένα συντονισμένο κύμα αεροπορικών επιδρομών, το Ισραήλ εξαπέλυσε ένα από τα μεγαλύτερα χτυπήματα στην ιστορία των επιθέσεων κατά του Ιράν, πλήττοντας πυρηνικές εγκαταστάσεις, στρατιωτικές βάσεις, και εξοντώνοντας ανώτατους Ιρανούς αξιωματούχους, μεταξύ αυτών και τον επικεφαλής των Φρουρών της Επανάστασης.

Ο Μπενιαμίν Νετανιάχου, στο διάγγελμά του, τόνισε πως οι επιθέσεις θα συνεχιστούν μέχρις ότου εξαλειφθεί πλήρως η ιρανική πυρηνική απειλή.

Ο Ανώτατος Ηγέτης Χαμενεΐ προειδοποίησε για «πικρή εκδίκηση», ενώ μη επανδρωμένα αεροσκάφη εκτοξεύτηκαν ήδη προς ισραηλινά εδάφη. Παράλληλα, η Τεχεράνη ακύρωσε τις διπλωματικές συνομιλίες με την κυβέρνηση Τραμπ, διαμηνύοντας πως η Ουάσινγκτον φέρει πολιτική ευθύνη για την ισραηλινή ενέργεια, ακόμη και αν δεν συμμετείχε άμεσα.

Ο πρώην πρέσβης των ΗΠΑ στο Ισραήλ και ειδικός σε θέματα άμυνας, Ντάνιελ Σαπίρο, σχολίασε πως τα ισραηλινά πλήγματα ξεπερνούν κατά πολύ τα χτυπήματα του 2024 και καταδεικνύουν εντυπωσιακή διείσδυση στο ιρανικό σύστημα. Ο στόχος δεν ήταν μόνο στρατιωτικός αλλά και πολιτικός: η υπονόμευση των προσπαθειών για επανεκκίνηση των διαπραγματεύσεων.

Παρά την αποστασιοποίηση του Τραμπ, οι ΗΠΑ είναι ήδη βαθιά εμπλεκόμενες.

Η ανάπτυξη συστοιχιών THAAD στο Ισραήλ, η παρουσία του «USS Carl Vinson» και η συνολική στρατιωτική διάταξη στην περιοχή, καταδεικνύουν ότι η Ουάσινγκτον δεν μπορεί να μείνει αμέτοχη εάν οι επιθέσεις επεκταθούν. Ειδικά αν το Ιράν απαντήσει με επίθεση κατά αμερικανικών βάσεων ή πλοίων, οι ΗΠΑ είναι πιθανό να απαντήσουν στρατιωτικά. Ο Σαπίρο τονίζει ότι μια τέτοια κλιμάκωση θα οδηγούσε σε ολομέτωπη σύγκρουση, με σοβαρό κίνδυνο για τους στρατιώτες και τις εγκαταστάσεις των ΗΠΑ στη Μέση Ανατολή.

Την ίδια στιγμή, η Χεζμπολάχ –αποδυναμωμένη από τα ισραηλινά πλήγματα του Οκτωβρίου– και οι Χούθι στην Υεμένη, οι οποίοι θεωρούνται πλέον η πρώτη γραμμή άμυνας του Ιράν, ενδέχεται να εμπλακούν περαιτέρω. Οι τελευταίοι αναμένεται να επαναλάβουν επιθέσεις στην Ερυθρά Θάλασσα και ίσως στοχοποιήσουν αμερικανικές βάσεις στον Περσικό Κόλπο και την Αφρική.

Σε περίπτωση περαιτέρω εμπλοκής της Σαουδικής Αραβίας ή των ΗΑΕ, ολόκληρη η περιοχή μπορεί να βυθιστεί ξανά στο χάος.

Αναλυτές επισημαίνουν πως ο Νετανιάχου, πέρα από την εξωτερική απειλή, επιδιώκει και εσωτερική πολιτική ενίσχυση. Το πλήγμα κατά του Ιράν, λίγες μέρες πριν από την επανέναρξη των διαπραγματεύσεων, υπονομεύει τις ΗΠΑ, οι οποίες εμφανίζονται αναξιόπιστες. Παράλληλα, αυξάνει το κύρος του ιρανικού καθεστώτος, καθώς παρουσιάζεται ως στόχος ξένης επίθεσης.

Όμως, το πιο επικίνδυνο ενδεχόμενο είναι η «πυρηνική απόδραση» του Ιράν. Εάν η Τεχεράνη θεωρήσει ότι δεν έχει τίποτα να χάσει, ίσως επιδιώξει ταχεία ανάπτυξη πυρηνικού όπλου, αποχωρώντας από τη Συνθήκη Μη Διάδοσης και παύοντας τη συνεργασία με τη Διεθνή Υπηρεσία Ατομικής Ενέργειας. Ένα τέτοιο σενάριο θα φέρει τον Τραμπ μπροστά στο δίλημμα να επέμβει στρατιωτικά ή να ανεχθεί την πυρηνική αναβάθμιση του Ιράν.

Η Μέση Ανατολή βρίσκεται στο χείλος της καταστροφής.

Η διπλωματία έχει υποχωρήσει, οι στρατιωτικοί σχεδιασμοί κυριαρχούν, και η παγκόσμια κοινότητα παρακολουθεί αμήχανα. Η επόμενη μέρα θα εξαρτηθεί από το αν υπάρξει έστω και μία πλευρά που θα επιδιώξει την αποκλιμάκωση. Διαφορετικά, ο πόλεμος δεν θα περιοριστεί στην Ιερουσαλήμ και την Τεχεράνη, αλλά θα απλωθεί από τη Βηρυτό και το Σάναα έως το Στενό του Ορμούζ και τον Περσικό Κόλπο.