Από τους κατώτερους, αλλά τους πλέον χρήσιμους υπαλλήλους της κοινότητας ήταν ο γουρουτζής (λ. τουρκ.), δηλαδή ο αγροφύλακας, και η άνοιξη ήταν η… εποχή του.
Σύμφωνα με την Εγκυκλοπαίδεια του ποντιακού ελληνισμού, είχε υπό την ευθύνη του αγροτικές περιοχές στα χωριά του Πόντου. Εντόπιζε έγκαιρα τις ζημιές ή/και όσους τις προκαλούσαν, αλλά και τους ζωοκλέφτες.
Επίσης ήταν υπεύθυνος για τη σωστή εφαρμογή του κανονισμού άρδευσης, την τήρηση των συνόρων και την κατάσταση των αγροτικών δρόμων. «Γενικά προστάτευε τη γεωργική, δενδροκομική και μελισσοκομική παραγωγή», σύμφωνα με το σχετικό λήμμα.
Η πρόσληψη του γουρουτζή γινόταν την άνοιξη από τους χωρικούς, ή αλλού από το Κοινοτικό Συμβούλιο ή την Επιτροπή, για το διάστημα μέχρι το φθινόπωρο. Πληρωνόταν σε χρήμα ή σε είδος.
Μαζί με άλλα δύο μέλη, έναν σύμβουλο και έναν κτηματία, συγκροτούσαν ευκαιριακά την επιτροπή που εκτιμούσε τις αγροζημίες και επέβαλε το πρόστιμο που αναλογούσε.
![Η επτάκωμος Σάντα. Με το [1] πάνω δεξιά η ενορία Ισχανάντων. Σχέδιο του Κ. Σπυράντη, 1896, δημοσιεύθηκε με το άρθρο του Μ. Νυμφόπουλου στην «Ποντιακή Εστία» για το Πάσχα στη Σάντα](https://www.pontosnews.gr/wp-content/uploads/2025/04/santa-chartis-360x180.jpg)
