Νότης Μαυρουδής: Ο σπουδαίος Πόντιος συνθέτης που έγραψε ιστορία, και το άδικο τέλος του

«Η τελευταία φορά που θυμάμαι τον πατέρα μας να κλαίει ήταν όταν πέθανε ο Χατζιδάκις. Θυμάμαι επίσης πόσο ήταν θυμωμένος με τον τρόπο που κάποιοι “δημοσιογράφοι” δεν σεβάστηκαν το θάνατό του αλλά έδειχναν σε τηλεοπτική μετάδοση τον Χατζιδάκι να μεταφέρεται με το φορείο.
Ο πατέρας μας, με τη στάση ζωής του, απέφυγε αυτήν τη “δημοσιογραφία”, δεν “έπαιξε” ποτέ το παιχνίδι του life style, κρατώντας το μέτρο και τις ισορροπίες που ο ίδιος επέλεξε.

»Αυτήν τη στιγμή ακροβολισμένοι παπαράτσι “δημοσιογράφοι” γύρω από το εξοχικό μας, μη σεβόμενοι τη στάση ζωής μας, επιχειρούν να καταγράψουν τον πόνο μας. Εκπομπές life style μας τηλεφωνούν ρωτώντας μας ερωτήσεις που ποτέ δεν θα μπορούσε να διανοηθεί άνθρωπος να ρωτήσει συνάνθρωπο που μόλις έχει χάσει τον σύντροφό του, τον γονιό του.

»Παρακαλώ πολύ τους τηλεοπτικούς σταθμούς να ζητήσουν από τους εργαζόμενούς τους να αποχωρήσουν και να σεβαστούν (έστω και για τους τύπους) τις δύσκολες στιγμές που βιώνουμε.»

Με αυτά τα λόγια, στον προσωπικό του λογαριασμό στο facebook, αποχαιρέτισε ο ηθοποιός Χάρης Μαυρουδής τον πατέρα τουΝότη Μαυρουδή, που έφυγε στις 3 Ιανουαρίου 2023.

Το παιδί της φυλακής

Γεννήθηκε σαν σήμερα, 16 Ιουλίου, το 1945. Τα δύο πρώτα χρόνια της ζωής του τα έζησε στη φυλακή δίπλα στη μητέρα του, που ήταν πολιτική κρατούμενη. Ο Νότης –από το Παναγιώτης– ήταν το τέταρτο και τελευταίο παιδί της οικογένειας Μαυρουδή, με τις ποντιακές ρίζες. Στη διάρκεια της εγκυμοσύνης της, η μητέρα του κατηγορήθηκε ότι έκρυψε έναν Αριστερό στο σπίτι της. Φυλακίστηκε, και όταν ήταν η ώρα να γεννήσει πήγε σπίτι. Γέννησε, και ύστερα από 2-3 μέρες επέστρεψε στη φυλακή με το νεογέννητο. Φυσικά ο μικρός είχε την αγάπη και την φροντίδα των συγκρατουμένων της μητέρας του.

Αγάπη και φροντίδα είχε όμως και από την οικογένεια και από τους ανθρώπους της γειτονιάς. Μιλάμε για την Καλλιθέα στα χρόνια του Εμφυλίου, μια λαϊκή και προσφυγική γειτονιά. «Είμαι ευλογημένος, οι γονείς μου στήριξαν 4 παιδιά που σπούδαζαν», είχε δηλώσει σε συνέντευξή του. Για την ιστορία, η μητέρα του ήταν μοδίστρα και ο πατέρας τσαγκάρης. Παρόλα αυτά όχι μόνο δεν έφεραν αντίρρηση να ασχοληθεί με τη μουσική, αλλά όταν έκανε κάποια μεροκάματα σε άλλες δουλειές για να συνεισφέρει στην οικογένεια και κουραζόταν, οι γονείς του είπαν να ασχοληθεί μόνο με την τέχνη του.

Η αιτία να ασχοληθεί με τη μουσική, ήταν μια ξεχασμένη κιθάρα, που τους την είχε φέρει ένας θείος του ναυτικός. Αλλά και τα ποντιακά γλέντια που στηνόντουσαν στο σπίτι και στη γειτονιά. Το 1958 ξεκίνησε μαθήματα κιθάρας στο Εθνικό Ωδείο και πήρε το δίπλωμα το 1969 με άριστα. Είχε ήδη γίνει γνωστός και μάλιστα είχε βραβευτεί.

Μεγάλη νύχτα, μεγάλη πορεία

Φεστιβάλ τραγουδιού Θεσσαλονίκης, 1965. Προς μεγάλη έκπληξη το πρώτο βραβείο πηγαίνει σε ένα διαφορετικό από τα στάνταρ του διαγωνισμού, τραγούδι. Το «Ήταν μεγάλη η νύχτα», σε στίχους Κακουλίδη και ερμηνεία Σούλας Μπιρμπίλη, ήταν ένα διαφορετικό άκουσμα για την εποχή. Δεν έγινε η μεγάλη επιτυχία, όμως πλέον θεωρείται ένα κλασικό τραγούδι.

Ο νεαρός συνθέτης –που ως μέλος της Νεολαίας Λαμπράκη έλαβε μέρος σε ποικίλες εκδηλώσεις, παίζοντας και τραγουδώντας με την κιθάρα του– είχε κάνει το ντεμπούτο του, ένα χρόνο πριν, πάλι σε στίχους Γιάννη Κακουλίδη με το «Άκρη δεν έχει ο ουρανός».

Λίγο αργότερα στη χώρα είχαμε χούντα. Ο Νότης Μαυρουδής επέλεξε να παραμείνει στην Ιταλία όπου δίδαξε κιθάρα στη Μουσική Ακαδημία του Μιλάνου. Το 1969 πήρε το α’ βραβείο σε διεθνή διαγωνισμό κιθάρας. Μετά την πτώση της χούντας επανήλθε στην Ελλάδα.

Ένας ανήσυχος άνθρωπος

Πολυβραβευμένος για το έργο του, πολυγραφότατος όχι μόνο ως προς τη μουσική αλλά και με βιβλία και άρθρα. Ακόμα και περιοδικό είχε εκδώσει για την κιθάρα τη δεκαετία του ’80, και αργότερα, στις αρχές του 21ου αιώνα, είχε διεισδύσει στο διαδίκτυο. Δεν μπήκε ποτέ κάτω από μια μουσική ταμπέλα, καθώς το έργο του χαρακτηρίζεται από πλούτο και πολυμορφία. Και τα βραβεία που αναφέραμε ήταν απ’ όλο τον κόσμο, ακόμα και από τη μακρινή Βραζιλία, αλλά και την Πορτογαλία όπου το 1990 έλαβε βραβείο σε Διεθνή Διαγωνισμό Παιδικού Τραγουδιού, στη Λισαβόνα.

Το έργο του για παιδιά θεωρείται κορυφαίο, όπως και η μουσική που έγραψε για θεατρικές παραστάσεις.

Μελοποίησε ποίηση, σε μια περίοδο που αυτό θεωρούνταν βέβηλο και κατακριτέο. Και μιλάμε για Οδυσσέα Ελύτη (Άσμα ηρωικό και πένθιμο για τον χαμένο ανθυπολοχαγό της Αλβανίας) αλλά και Μάνο Χατζιδάκι (Παιδί της Γης).

Το κοινό του ήταν σταθερό και στήριζε πάντα τις δουλειές και τις εμφανίσεις του. Ασχέτως αν δεν είχε την προβολή που του άξιζε. Άλλωστε η μουσική και η προσωπικότητά του δεν ταίριαζε με την lifestyle εποχή. Και ο ίδιος το ήξερε, αλλά δεν τον απασχολούσε.

Πολιτικά ήταν Αριστερός, αλλά με την έννοια της προσφοράς και της αλληλεγγύης. «Είμαι ψηφοφόρος και παρατηρητής, διαβάζω εφημερίδες, περιοδικά, ενημερώνομαι, σκέπτομαι, ενδιαφέρομαι κι έχω απόψεις για τα πράγματα. Αλλά δεν θα ανακατευθώ με την πολιτική, να μπω δηλαδή σε ψηφοδέλτια και να παίξω κάποιο ρόλο στη Βουλή», δήλωνε το 2001.

Στις Ευρωεκλογές του 2009 ο Νότης Μαυρουδής κατέβηκε υποψήφιος με τους Οικολόγους Πράσινους, ενώ την επόμενη χρονιά συμμετείχε στην ίδρυση του κόμματος της Δημοκρατικής Αριστεράς και εκλέχθηκε μέλος της Πανελλαδικής Πολιτικής Επιτροπής.

«Άδειοι οι δρόμοι, δεν φάνηκε ψυχή – και το φεγγάρι μόλις χάθηκε στη δύση»

Μακριά από κυκλώματα και δημόσιες σχέσεις, ο Νότης Μαυρουδής ήταν ένας ήσυχος οικογενειάρχης. Απολάμβανε τη ζωή με τη σύζυγό του, τα δύο παιδιά και τα τέσσερα εγγόνια του. Είχε βρει τον παράδεισο στη Μακρυνίτσα του Πηλίου. Στις 3 Ιανουαρίου 2023 βρισκόταν εκεί για διακοπές όταν έχασε την ισορροπία του και έπεσε από ύψος περίπου τριών μέτρων, βρίσκοντας τραγικό θάνατο. Η σύζυγός του κάλεσε το ΕΚΑΒ, αλλά δυστυχώς ήταν αργά για τον άτυχο σύνθετη. Η σορός του μεταφέρθηκε στο Νοσοκομείο Βόλου, όπου οι γιατροί διαπίστωσαν το θάνατό του.

Με το που έγινε γνωστή η τραγική είδηση, αποδείχτηκε πως ό,τι προβάλλεται δεν είναι απαραίτητα και αγαπημένο. Για την απώλεια του συνθέτη ράγισαν καρδιές ανθρώπων που ανήκουν σε διαφορετικές γενιές. Ένα τραγούδι του παιζόταν συνέχεια. Και όχι από τα πρώτα του, αλλά ένα που κυκλοφόρησε τη δεκαετία του ’80 – μια δεκαετία που το είδος που εκπροσωπούσε ο Νότης Μαυρουδής είχε εκλείψει. Και όμως έγινε τεράστια και διαχρονική επιτυχία.

Το «Πρωινό τσιγάρο» είχε στίχους ενός έτερου ξεχωριστού και μακριά από το πλήθος δημιουργού, του Άλκη Αλκαίου.

Ο τελευταίος είχε αποφασίσει πως το τραγούδι αυτό δεν θα μελοποιούνταν ποτέ. Ωστόσο ο Νότης Μαυρουδής το μελοποίησε ερήμην του στο δίσκο Στην όχθη της καρδιάς μου. Μόνο που χρειαζόταν έγκριση του Αλκαίου για να κυκλοφορήσει. Ο τελευταίος αρνήθηκε στον Νότη Μαυρουδή προβάλλοντας την αρχική του επιθυμία: ή ο Μάνος Λοΐζος ή κανείς. Εκεί επενέβη ο πιο στενός φίλος του Άλκη Αλκαίου, ο Θάνος Μικρούτσικος για λογαριασμό του Νότη Μαυρουδή, ο οποίος και έπεισε τον στιχουργό για τη συναίνεσή του. Το τραγούδι κυκλοφόρησε στο άλμπουμ Μικρές νυχτερινές μουσικές.

Σπύρος Δευτεραίος