Άλντο Μόρο: Η απαγωγή και η δολοφονία που άλλαξαν την πορεία της Ιταλίας

Λιγότερο από 3 λεπτά κράτησε η επιχείρηση απαγωγής, αλλά τα σενάρια συνωμοσιολογίας με κατασκόπους και μυστικές υπηρεσίες, κομάντος, μαφία και συμφέροντα, πολιτικά πρόσωπα και κυβερνήσεις, διαρκούν μέχρι σήμερα. Στις 16 Μαρτίου 1978 είχε ξημερώσει μια σημαντική ημέρα για την Ιταλία, καθώς επρόκειτο να ζητηθεί από το κοινοβούλιο ψήφος εμπιστοσύνης στην κυβέρνηση εθνικής ενότητας υπό τον Τζούλιο Αντρεότι, με την ενεργό συμμετοχή για πρώτη φορά των κομμουνιστών. Τελικά η εξέλιξη των γεγονότων οδήγησε σε ένα νέο δεξιό υπουργικό συμβούλιο υπό τον σταθερό έλεγχο των Χριστιανοδημοκρατών.

Εκείνη η μέρα έμεινε στην Ιστορία για την αρπαγή του πρώην πρωθυπουργού Άλντο Μόρο από τις Ερυθρές Ταξιαρχίες.   

Το (στρατιωτικής ακρίβειας) σχέδιο αποδείχθηκε αλάνθαστο: οι κομάντο των Ερυθρών Ταξιαρχιών εγκλώβισαν και ακινητοποίησαν τα αυτοκίνητα του πρώην πρωθυπουργού και της συνοδείας του στην οδό Φάνι της Ρώμης. Με αυτόματα στα χέρια «γάζωσαν» τους πέντε σωματοφύλακες (καραμπινιέρους και αστυνομικούς) με 91 σφαίρες. Μόνο ένας πρόλαβε να τραβήξει όπλο, ωστόσο δευτερόλεπτα αργότερα έπεσε και αυτός νεκρός. Οι εκτελεστές έδωσαν σε όλους και τη χαριστική βολή.

Ο σχεδόν…αλώβητος Άλντο Μόρο (η σορός του έφερε ένα τραύμα στο μηρό, που ίσως να ήταν από την ημέρα της απαγωγής) μεταφέρθηκε στο σπίτι όπου κρατήθηκε όμηρος για 55 ημέρες. Την ευθύνη ανέλαβαν αμέσως οι Ερυθρές Ταξιαρχίες με τηλεφώνημα στο ιταλικό πρακτορείο ειδήσεων ANSA. Ο στόχος θεωρείται ότι επελέγη λόγω του διαμεσολαβητικού ρόλου ανάμεσα στους Χριστιανοδημοκράτες και τους κομμουνιστές, τα δύο κυρίαρχα τότε κόμματα στην Ιταλία.

Κατά μια εκδοχή, η επικείμενη άνοδος των κομμουνιστικών δυνάμεων στην εξουσία άλλαζε τα δεδομένα σε έναν επαναστατικό πόλεμο ενάντια στον καπιταλισμό. Κατά μια άλλη, το σχέδιο ήταν να χτυπηθεί όλο το Χριστιανοδημοκρατικό Κόμμα, απλά ο Άλντο Μόρο επελέγη αντί του Τζούλιο Αντρεότι διότι είχε πιο «τρωτή» αστυνομική παρουσία – είναι χαρακτηριστικό, όπως κατέθεσε η χήρα του Μόρο, Ελεονόρα Τσιαβαρέλι, ότι οι σωματοφύλακες δεν κουβαλούσαν τα όπλα τους, αλλά τα είχαν στο πορτ μπαγκάζ γιατί δεν ήξεραν να τα χρησιμοποιούν.

Ακόμα και η τοποθεσία όπου κρατήθηκε η Άλντο Μόρο έχει προκαλέσει πλήθος σεναρίων. Εντούτοις, πρωταγωνιστικό πρόσωπο παραμένει η Άννα Λάουρα Μπραγκέτι, η οποία είχε γίνει μέλος των Ερυθρών Ταξιαρχιών έναν χρόνο πριν από την απαγωγή. Είχε αγοράσει το σπίτι για λογαριασμό της οργάνωσης και επίσης είχε αναλάβει τη φροντίδα του κρατούμενου· φαγητό σε δίσκο και τραπεζομάντιλο, τα αγαπημένα του μπισκότα για πρωινό. Παράλληλα συνέχιζε να πηγαίνει κανονικά στη δουλειά της για να μην κινήσει υποψίες.

Σε συνέντευξη που είχε δώσει στη Λώρη Κέζα με αφορμή το βιβλίο Άλντο Μόρο: Η ομηρία, η Άννα Λάουρα Μπραγκέτι είχε τονίσει ότι υπάρχει συλλογική ευθύνη για τη δολοφονία, και βαρύνει ακόμα και την ίδια που ήταν αντίθετη.

Οι Ερυθρές Ταξιαρχίες ζήτησαν την απελευθέρωση 13 φυλακισμένων συντρόφων που ανήκαν στην πρώτη γενιά. Ιδιόχειρες επιστολές του Άλντο Μόρο, συνολικά 86, είχαν αποδέκτες πολιτικούς, κομματικά στελέχη, τον Πάπα Παύλο ΣΤ’ και τα μέλη της οικογένειάς του. Κάποιες εστάλησαν, άλλες βρέθηκαν αργότερα σε γιάφκα των Ερυθρών Ταξιαρχιών. Φαίνεται ότι ποτέ δεν έπεσε θύμα βασανισμού· η αυθεντικότητα των επιστολών δεν αμφισβητείται, όμωςθεωρείται ότι το περιεχόμενό τους να αντανακλά ένα Σύνδρομο της Στοκχόλμης.

Ιστορική είναι πλέον η φωτογραφία του χριστιανοδημοκράτη ηγέτη που τραβήχτηκε στις 20 Απριλίου 1978 με φόντο το αστέρι ανάμεσα στις λέξεις Brigate Rosse.

Με τον απαχθέντα να ζητά να ξεκινήσουν διαπραγματεύσεις για την απελευθέρωσή του, η πολιτική σκηνή της Ιταλίας χωρίστηκε στα δύο, με κύριο ζητούμενο εάν νομιμοποιείται ή όχι η τρομοκρατική βία. Κατά των διαπραγματεύσεων τάχθηκε η ιταλική κυβέρνηση, θέση που εισηγήθηκαν και οι Αμερικανοί σύμβουλοι που μετέβησαν στη Ρώμη.

Ο Άλντο Μόρο βρέθηκε νεκρός στις 9 Μαΐου 1978 στο πορτ μπαγκάζ ενός κόκκινου Renault 4L. Η «ποινή» του στο σύντομο λαϊκό δικαστήριο των Ερυθρών Ταξιαρχιών ήταν εκτέλεση με 10 σφαίρες – ως φυσικός αυτουργός καταδικάστηκε αργότερα το ηγετικό στέλεχος Μάριο Μορέτι.

Τα ίδια ρούχα που είχε επιλέξει ο πρώην πρωθυπουργός την ημέρα της απαγωγής, ήταν στο άψυχο σώμα· ίχνη άμμου που βρέθηκαν στις τσέπες και τις κάλτσες, όπως και ίχνη λαχανικών. Τελικά οι τρομοκράτες δήλωσαν ότι τα είχαν σκόπιμα είχαν προσθέσει, για να παραπλανήσουν τους ανακριτές. Στο πορτ μπαγκάζ υπήρχαν επίσης μερικά από τα προσωπικά αντικείμενα, ένα βραχιόλι και το ρολόι του, και μερικά άδεια φυσίγγια.

Παρά τις εξονυχιστικές έρευνες και μεγάλες δίκες, οι ακριβείς λεπτομέρειες της απαγωγής και της δολοφονίας δεν είναι ακόμη γνωστές. Σύμφωνα με την κυρίαρχη θεωρία συνωμοσίας, οι Ερυθρές Ταξιαρχίες ήταν ο εκτελεστικός βραχίονας ενός σχεδίου που εξυφάνθηκε από μυστικές υπηρεσίες ή τη μαφία προκειμένου να μην υπάρξει ο ιστορικός συμβιβασμός με το Κομμουνιστικό Κόμμα.

Γεγονός πάντως παραμένει ότι την προσέγγιση Μόρο-κομμουνιστών δεν την έβλεπαν με θετικό μάτι ούτε οι ΗΠΑ ούτε η Σοβιετική Ένωση.