Τι συμφώνησαν Πούτιν και Ερντογάν στο Σότσι;

Η συνάντηση των ηγετών Ρωσίας-Τουρκίας, λίγες μέρες μετά τη συνάντησή τους στην Τεχεράνη, θεωρείται κομβικής σημασίας στις σχέσεις των δύο χωρών. Οι δύο ηγέτες συζητούσαν επί τέσσερις ώρες και κατά τη διάρκεια των συζητήσεων, όταν υπήρχαν δυσκολίες και διαφωνίες, κλήθηκαν αρμόδιοι χειριστές και των δύο  πλευρών για να διευκολύνουν τις συζητήσεις.

Πριν αναφερθούμε στα κύρια θέματα που συζητήθηκαν, να σημειώσουμε ότι μετά τη συνάντηση, δεν έγινε κοινή συνέντευξη Τύπου, εκδόθηκε ένα πολύ συνοπτικό κοινό ανακοινωθέν, ενώ ο Ερντογάν, που συνήθως είναι λαλίστατος με τους δημοσιογράφους κατά την επιστροφή από τέτοια ταξίδια, τη φορά αυτή ήταν εξαιρετικά λακωνικός.

Η ακύρωση της κοινής συνέντευξης Τύπου αποδίδεται από Ρώσους και Τούρκους δημοσιογράφους στην κατάσταση της υγείας του Ερντογάν, ενώ δόθηκαν και άλλες ερμηνείες, όπως ότι οι δύο ηγέτες δεν ήθελαν να δείξουν στους δημοσιογράφους σε ποια θέματα διαφώνησαν, ή ότι ο Ερντογάν δεν ήθελε να εμφανιστεί στους Δυτικούς «φίλους» του ως ο άνθρωπος που έσωσε τον Πούτιν;

Στο συνοπτικό κοινό ανακοινωθέν αναφέρεται ότι στη συνάντηση δόθηκε έμφαση στην αύξηση του όγκου του εμπορίου, την ενίσχυση της συνεργασίας σε διάφορους τομείς, την πλήρη εφαρμογή της Συμφωνίας της Κωνσταντινούπολης, συμπεριλαμβανομένης της αδιάλειπτης εξαγωγής ρωσικών προϊόντων σιτηρών και λιπασμάτων, καθώς και των θεμάτων που αφορούν στη Συρία και τη Λιβύη.

Πάντως, με βάση τις πληροφορίες που διέρρευσαν, το μόνο χειροπιαστό αποτέλεσμα της συνάντησης ήταν η υπογραφή του «Μνημονίου Κατανόησης Οικονομικής Συνεργασίας» που υπογράφηκε από τον υπουργό Εμπορίου Μεχμέτ Μους και τον Ρώσο αντιπρόεδρο της κυβέρνησης Αλεξάντρ Νόβακ. Αν και δεν έγινε γνωστό το περιεχόμενό του, ο Ερντογάν χαρακτήρισε τη συμφωνία αυτή ως οδικό χάρτη για τις σχέσεις των δύο χωρών, αφού θέτει ως στόχος σε όγκο εμπορίου τα 100 δισεκατομμύρια δολάρια, όπως είχε συμφωνήσει ο Ερντογάν με τον Ντόναλτ Τραμπ. Πάντως, να σημειωθεί ότι το έτος 2021 ο όγκος των εμπορικών συναλλαγών ήταν 33 δισεκατομμύρια δολάρια, αυξημένος κατά 57%, ενώ αναμένεται περαίτερω αύξηση φέτος.

Εντύπωση προκάλεσε το γεγονός ότι έγινε συνάντηση των επικεφαλής των Κεντρικών Τραπεζών στο Σότσι, οι οποίοι σημειωτέον είχαν ξανασυναντηθεί πριν από δύο εβδομάδες στο Σότσι. Αν και δεν έχουν ανακοινωθεί λεπτομέρειες των θεμάτων που συζητήθηκαν, είναι προφανές ότι η Τουρκία έχει γίνει ο νέος αγωγός αναπνοής της Ρωσίας που πλήττεται από το εμπάργκο, ενώ γίνονται προσπάθειες να βρεθούν λύσεις για να διευκολυνθεί η πληρωμή ή η μεταφορά χρημάτων των Ρώσων. Μάλιστα, Τούρκοι αναλυτές σημειώνουν ότι η Κωνσταντινούπολη καλείται να ανταγωνιστεί το Ντουμπάι, που είναι πιο έμπειρο σε αυτά τα θέματα.

Πάντως, οι προσπάθειες που καταβάλλονται για να αποτελέσει η Τουρκία παρακαμπτήριο των κυρώσεων, δεν διευκολύνουν μόνο τον Πούτιν, αλλά αποτελούν σανίδα σωτηρίας για τον ίδιο τον Ερντογάν.

Πέραν των δισεκατομμυρίων που εισρέουν στις τουρκικές τράπεζες από τη Ρωσία, είτε με καταθέσεις Ρώσων ολιγαρχών, είτε με τη χορήγηση υπηκοότητας έναντι 400 χιλιάδων δολαρίων, είτε με την εισροή εκατομμυρίων Ρώσων τουριστών στα τουρκικά θέρετρα, εάν η ρωσική πρωτεύουσα αγκυροβολήσει στην Κωνσταντινούπολη και ο Πούτιν στην Τουρκία μεταφέρει τα 15 δισεκατομμύρια δολάρια για τον Πυρηνικό Σταθμό Άκουγιου, αυτό θα δώσει μια βαθιά ανάσα στον Ερντογάν, ο οποίος, παρεμποπτώντως, έβγαλε «δίσκο» στις αραβικές χώρες και ως επαίτης ζητά χρήματα. Μόνο από τη Σαουδική Αραβία, περιμένει 20 δισεκατομμύρια δολάρια.

Ένα άλλο χειροπιαστό αποτέλεσμα, για τη Ρωσία τη φορά αυτή, είναι η απόφαση των δύο πλευρών οι πληρωμές για το φυσικό αέριο θα γίνουν εν μέρει σε ρούβλια, κάτι που δεν θα αρέσει καθόλου στους ορκισμένους φίλους και υποστηρικτές τη Τουρκίας στην Ουάσιγκτον. Όσον αφορά τα ενεργειακά, ο Πούτιν αφού τόνισε την αδιάλειπτη παροχή φυσικού αερίου στην Ευρώπη από τον Turkish Stream, δεν παρέλειψε να χλευάσει τους Ευρωπαίους λέγοντας: «Θα έπρεπε να είναι ευγνώμονες στην Τουρκία».

Ανταποδίδοντας ο Ερντογάν αφού δήλωσε ότι «μια από τις καλύτερες πτυχές αυτής της επίσκεψης είναι αυτό. Συμφωνήσαμε για το ρούβλι με τον Πούτιν», σημειώνοντας ότι αυτό θα ενισχύσει και τις δύο χώρες, ανέφερε άλλη μια συμβολή ως μηχανισμό αποφυγής κυρώσεων, λέγοντας: «Υπάρχει επίσης η κάρτα Mir της Ρωσίας. Συνεχίζει να γίνεται δεκτή σε πέντε από τις τράπεζές μας. Για να μπορούν οι Ρώσοι έμποροι και οι τουρίστες να πληρώνουν άνετα…»

Στο θέμα που καίει την Τουρκία, των Κούρδων της Συρίας, ο Ερντογάν δεν πήρε αυτό που επεδίωκε, το «πράσινο φως» για να εισβάλει στη Συρία.

Αντ’ αυτού, ο Πούτιν επέβαλε στον Ερντογάν να εγκαταλείψει την πολιτική των Δυτικών φίλων του και να προσεγγίσει τον Άσαντ. Αυτό, σε πρώτη φάση θα γίνει σε επίπεδο αρχηγών των μυστικών υπηρεσιών των δύο χωρών, και που ξέρετε, μπορεί να δούμε τον Ερντογάν να εναγκαλίζεται τον Άσαντ, τον οποίο καθύβριζε επί σειράν ετών ως δολοφόνο και… αυταρχικό ηγέτη, αυτός ο δημοκράτης (sic).

Όπως γίνεται αντιληπτό, παράλληλος στόχος του Πούτιν είναι να αναγκάσει τον Ερντογάν να αποδεχτεί πολιτικές που αυξάνουν την καχυποψία της Δύσης στο πρόσωπό του και απομακρύνουν την Τουρκία από το ΝΑΤΟ και την ΕΕ. Γι’ αυτό ο Πούτιν κάλεσε τον Ερντογάν να παραστεί στη «Σύνοδο του Οργανισμού Συνεργασίας της Σαγκάης» που θα γίνει στο Ουζμπεκιστάν τον Σεπτέμβριο.

Να υπενθυμίσουμε ότι ο Οργανισμός Συνεργασίας της Σαγκάης είναι ευρασιατικός οργανισμός πολιτικής, οικονομικής και ασφάλειας, που ιδρύθηκε το 2001 σε πρώτη φάση από, Κίνα, Ρωσία, Καζακστάν, Κιργιζία, Τατζικιστάν, ενώ αργότερα πρσχώρησαν το Ουζμπεκιστάν, η Ινδία, το Πακιστάν και εσχάτως το Ιράν.

Ασφαλώς, η στροφή της Τουρκίας προς την Ευρασία και η συμμετοχή του Ερντογάν στη «Σύνοδο του Οργανισμού Συνεργασίας της Σαγκάης», θα προκαλέσει ακόμα μεγαλύτερο πονοκέφαλο στους φανατικούς υποστηρικτές της Τουρκίας στην Ουάσιγκτον.

Πάντως, στο Κρεμλίνο υπάρχει η θεσμική πεποίθηση ότι η Τουρκία, αν έλθει στην κρίσιμη στιγμή να αποφασίσει, θα ταχθεί με τη Δύση και όχι με την Ευρασία, τουλάχιστον στο άμεσο μέλλον.

Όσο για το ερώτημα εάν ο Ερντογάν θα σώσει τον Πούτιν ή ο Πούτιν τον Ερντογάν, και οι δύο πλευρές γνωρίζουν ότι η πτώση του ενός ηγέτη και η άνοδος του άλλου δεν θα φέρει τον κατακλυσμό.