Σαν σήμερα, την Πρωτομαγιά του 1976, σκοτώθηκε ο Αλέκος Παναγούλης (photos-video)

Σάββατο 1η Μαΐου 1976. Ημέρα αργίας, αλλά ένα νέο την αμαυρώνει. Συγκεκριμένα, σκοτώνεται σε τροχαίο ο Αλέκος Παναγούλης.

Το γεγονός και οι μύθοι

Το τροχαίο έγινε στη Βουλιαγμένης. Το αυτοκίνητό του 36χρονου πολιτικού έπεσε σε υπόγειο κατάστημα επί της λεωφόρου, κάθετα στην πορεία του. (Λίγες μέρες πριν από την αποκάλυψη των φακέλων σχετικά με τα όργανα ασφαλείας της χούντας, και συγκεκριμένα το «Φάκελο ΕΣΑ».)

Η αποκάλυψη των φακέλων –που τελικά δεν έγινε ποτέ– λέγεται ότι θα έφερνε στο φως αδιαμφισβήτητες αποδείξεις σε βάρος ορισμένων πολιτικών που συνεργάστηκαν με τη χούντα.

Κατά πολλούς το τροχαίο στήθηκε για να θέσει τον Αλέκο Παναγούλη εκτός μάχης και να εξαφανίσει τα ντοκουμέντα που είχε στην κατοχή του. Ωστόσο, μέχει σήμερα δεν έχει παρουσιαστεί κανένα τεκμήριο για αυτές τις εικασίες.

Η απόπειρα δολοφονίας του Παπαδόπουλου

Ο Αλέκος Παναγούλης γεννήθηκε στη Γλυφάδα. Ήταν ο δεύτερος γιος της Λευκαδίτισας Αθηνάς Κακαβούλη και του Πυργιώτη Βασιλείου Παναγούλη, αξιωματικού του στρατού ξηράς. Αδερφός του Γεωργίου Παναγούλη, θύματος του καθεστώτος των συνταγματαρχών, και του Ευστάθιου Παναγούλη, μετέπειτα πολιτικού.

Λόγω της Κατοχής, ο Αλέκος πέρασε μέρος της παιδικής του ηλικίας στη Λευκάδα. Σπούδασε στο Εθνικό Μετσόβιο Πολυτεχνείο στη Σχολή Μηχανολόγων-Ηλεκτρολόγων.

Από νεαρή ηλικία είχε ενταχθεί στην Ένωση Κέντρου του Γεωργίου Παπανδρέου. Όταν έγινε η χούντα υπηρετούσε την θητεία του στο 85ο Σύνταγμα Πεζικού στη Βέροια. Λιποτάκτησε από το στράτευμα και ίδρυσε την οργάνωση «Εθνική Αντίσταση».

Αυτοεξορίστηκε στην Κύπρο για να καταστρώσει σχέδιο δράσης. Τον ακολούθησε τον Αύγουστο και ο αδελφός του Γεώργιος, υπολοχαγός των ΛΟΚ, ο οποίος κατέφυγε στο Ισραήλ, συνελήφθη και εκδόθηκε στην Ελλάδα. Ωστόσο, κατά τη διάρκεια της μεταφοράς του στην Ελλάδα με πλοίο  χάθηκαν τα ίχνη του και από τότε θεωρείται αγνοούμενος.

Ο Παναγούλης επέστρεψε στην Αθήνα όπου και οργάνωσε την περίφημη απόπειρα δολοφονίας του Γεωργίου Παπαδόπουλου. Το σχέδιο εκτελέστηκε στις 13 Αυγούστου 1968 στη Λεωφόρο Αθηνών-Σουνίου κοντά στο Λαγονήσι που βρισκόταν η πολυτελής βίλα στην οποία διέμενε ο δικτάτορας.

Την πυροδότηση του εκρηκτικού μηχανισμού που είχε τοποθετηθεί στο δρόμο έκανε ο ίδιος ο Παναγούλης. Η αποτυχία του εγχειρήματος οφειλόταν σε έλλειψη συντονισμού. Ο Παναγούλης, κρυμμένος στα βράχια της παραλίας, συνελήφθη και οδηγήθηκε στο κρατητήριο της ΕΣΑ όπου βασανίστηκε με απάνθρωπη σκληρότητα για να καταδώσει τους συνεργάτες του. Φυσικά δεν ομολόγησε τίποτα.

«Δεν επιδίωξα να σκοτώσω έναν άνθρωπο. Δεν είμαι ικανός να σκοτώσω έναν άνθρωπο. Επιδίωξα να σκοτώσω έναν τύραννο», δήλωσε αργότερα σε συνέντευξή του.

Τα βασανιστήρια και οι αποδράσεις

Στις 17 Νοεμβρίου 1968 ο ίδιος καταδικάστηκε σε θάνατο από το Στρατοδικείο Αθηνών και σε ποινές φυλάκισης 11 συγκατηγορούμενοί του, μέλη της οργάνωσης «Εθνική Αντίσταση»· ανάμεσά τους οι μετέπειτα υπουργοί του ΠΑΣΟΚ Λευτέρης Βερυβάκης και Στάθης Γιώτας.

Η θανατική ποινή δεν εκτελέστηκε χάρη στην κινητοποίηση της διεθνούς κοινότητας.

Ο Αλέκος Παναγούλης παρέμεινε, όμως, για πέντε χρόνια έγκλειστος στις στρατιωτικές φυλακές Μπογιατίου.

Στις 5 Ιουνίου 1969 δραπέτευσε μαζί με τον δεσμοφύλακά του Γιώργο Μωράκη, αλλά συνελήφθη μετά τρεις από ημέρες προδομένος από έναν ξάδελφό του, ο οποίος εισέπραξε την αμοιβή της επικήρυξής του.

Κλείστηκε στην απομόνωση και πάλι στις φυλακές Μπογιατίου, απ’ όπου επιχείρησε ακόμη δύο φορές να δραπετεύσει. Βασανιστήρια, απεργίες πείνας και η κάθε μέρα που ξημέρωνε ήταν μια κόλαση, αλλά και ένα στοίχημα ζωής.

Η γνωριμία με τη Φαλάτσι

Βρισκόμαστε στον Αύγουστο του 1973. Η χούντα αποφασίζει να δείξει ένα πιο φιλελεύθερο πρόσωπο.

Ο Παναγούλης επωφελήθηκε της γενικής αμνηστίας που χορηγήθηκε στους πολιτικούς κρατούμενους και αυτοεξορίστηκε στη Φλωρεντία. Εκεί φιλοξενήθηκε από τη σύντροφο και βιογράφο του Οριάνα Φαλάτσι.

Η γνωριμία με την Ιταλίδα συγγραφέα και δημοσιογράφο είχε γίνει λίγο νωρίτερα. Μπορεί τα πάντα να ήταν φιμωμένα στη χώρα μας, όμως στο εξωτερικό είχε δημιουργηθεί ένας αντιφασιστικός πυρήνας. Και ο Παναγούλης ήταν ένας από τους ήρωες κατά της ελληνικής χούντας.

Η Οριάνα Φαλάτσι, από την άλλη, ήταν μια διάσημη δημοσιογράφος και πολεμική ανταποκρίτρια. Εκείνη την περίοδο έχει μόλις γυρίσει από τον πόλεμο του Βιετνάμ και ήθελε οπωσδήποτε να κάνει συνέντευξη. Σχεδόν έβαλε «μέσον» για να το επιτύχει. Και τα κατάφερε.

Η επιστροφή

Μέχρι την πτώση της χούντας ο Αλέκος Παναγούλης παρέμεινε με τη σύντροφο του στην Φλωρεντία. Μην φανταστείτε όμως ένα ροζ λαβ στόρι με πολιτικό υπόβαθρο.

Δύο μοναδικές προσωπικότητες, δύο ισχυροί χαρακτήρες και οι καβγάδες ήταν σύνηθες φαινόμενο. Μάλιστα η ίδια η Φαλάτσι δεν είχε κρύψει (ούτε τότε ούτε μετά το θάνατό του) ότι δεν ήταν και τόσο της αριστερής ιδεολογίας. Το αντίθετο μάλιστα.

Στη Μεταπολίτευση γύρισαν στην Ελλάδα. Ο Αλέκος Παναγούλης εξελέγη βουλευτής στη Β’ Αθηνών με το κόμμα της Ενώσεως Κέντρου – Νέων. Αρνήθηκε συνεργασία με το ΠΑΣΟΚ του Ανδρέα Παπανδρέου, για τον οποίον είχε αρνητική γνώμη.

Τον Απρίλιο του 1976 διαφώνησε με την πολιτική του κόμματός του και έγινε ανεξάρτητος.

Η ζωή χωρίς

«Τώρα που σκοτώθηκε ο Αλέκος, θα γεννηθώ εγώ», ήταν τα πρώτα λόγια που είπε η Οριάνα Φαλάτσι όταν έφτασε συντετριμμένη στο αεροδρόμιο του Ελληνικού το βράδυ εκείνης της Πρωτομαγιάς. Στην πραγματικότητα δεν ξεπέρασε ποτέ το χαμό του. Η γυναίκα που δεν δίστασε να πάει στην πρώτη γραμμή του μετώπου, λύγισε μπροστά στη σορό του αγαπημένου της.

Η προσωπική της ζωή παρέμεινε στάσιμη έως το 2007 που πέθανε από καρκίνο του μαστού σε ηλικία 77 ετών.

Μέχρι όμως να «φύγει» και εκείνη, φρόντισε να γίνει γνωστό το έργο και η δράση του αγαπημένου της. Το 1979 κυκλοφόρησε η βιογραφία Ένας άντρας, γραμμένη από την ίδια.

Την ίδια χρονιά κυκλοφόρησε το άλμπουμ Non devi dimenticare (Δεν πρέπει να ξεχάσεις), σε μουσική του Ένιο Μορικόνε στο οποίο απαγγέλλει ο ίδιος ποιήματά του μαζί με τον Παζολίνι, τον Τζιαν Μαρία Βολοντέ και την Αντριάνα Άστι.

Η ζωή του Αλέκου Παναγούλη και ο έρωτάς του με την Οριάνα Φαλάτσι πέρασαν στον κινηματογράφο. Το Panagulis vive! (Ο Παναγούλης ζει) είναι μίαα ιταλική ταινία του 1980 σε σκηνοθεσία του Τζουζέπε Φεράρα.

Το 2014 ο Ιταλός παραγωγός Ντομένικο Προκάτσι αγόρασε τα δικαιώματα του βιβλίου Ένας άντρας. Ίσως όταν βγει το φιλμ να μάθουν και οι νεώτερες γενιές πόσο σπουδαίος ήταν ο Αλέκος Παναγούλης.