10 Μαρτίου 1938. Στο Millenium Biltmore hotel δίνονται τα 10α Όσκαρ. Από εδώ ξεκινάει η πορεία της χώρας μας στα σπουδαιότερα κινηματογραφικά βραβεία.
Ο Ερμής του Χόλιγουντ από το Αίγιο
Ο Hermes Pan κερδίζει με την τρίτη του υποψηφιότητα το Όσκαρ καλύτερης χορογραφίας για το φιλμ Δεσποινίς σε κίνδυνο, ένα μιούζικαλ με τον Φρεντ Άστερ και την Τζίντζερ Ρότζερς.
Το πραγματικό του όνομα είναι Ερμής Παναγιωτόπουλος. Είναι ο γιος ένος ζαχαροπλάστη από το Αίγιο που βρέθηκε στην Αμερική στις αρχές του 20ού αιώνα.
Προέκυψε έρωτας και στην πορεία ο Ερμής, ένας από τους πιο ονομαστούς χορογράφους της εποχής, στενός φίλος των Άστερ και Ρότζερς· μάλιστα, πολλές φορές αντικαθιστά τον πρώτο σε κάποιες σκηνές.
International σπουδαία
Ελληνίδα, υποδύεται Ισπανή και κερδίζει βραβείο στην Αμερική. Κατά τη διάρκεια της 16ης απονομής των Όσκαρ το 1944, που πραγματοποιήθηκε στο κινέζικο θέατρο Grauman στο Λος Άντζελες, η σπουδαία ηθοποιός Κατίνα Παξινού γίνεται η πρώτη Ελληνίδα που τιμάται με το βραβείο Β’ Γυναικείου Ρόλου για την ερμηνεία της ως Πιλάρ στην αμερικάνικη ταινία Για ποιον κτυπά η καμπάνα του Έρνεστ Χέμινγουεϊ.
Είναι η πρώτη φορά που οι νικητές των δεύτερων ρόλων παίρνουν ως έπαθλο το γνωστό πλέον αγαλματίδιο και όχι τιμητική πλακέτα.
«Το δέχομαι για λογαριασμό όλων των συναδέλφων μου του Εθνικού Θεάτρου, ζωντανών ή νεκρών» δήλωσε τη στιγμή που κράτησε στα χέρια της το αγαλματίδιο. Σημειωτέον, ήταν η πρώτη φορά που κέρδιζε μη αγγλόφωνη ηθοποιός.
Το φαινόμενο Καζάν
Ο Ελία Καζάν κέρδισε το Όσκαρ σκηνοθεσίας το 1948 για το Συμφωνία κυρίων με τον Γκρέγκορι Πεκ, και το 1954 ξανά το Όσκαρ σκηνοθεσίας για την ταινία Το λιμάνι της αγωνίας, για την οποία και ο Μάρλον Μπράντο κέρδισε το Όσκαρ Α’ ανδρικού ρόλου.
Το 1952 ήταν υποψήφιος για το Λεωφορείο ο πόθος, το 1956 για το Ανατολικά της Εδέμ και το 1964 για το America, America .
Και εδώ να ξεκαθαρίσουμε κάτι: Τα όσκαρ βραβεύουν έργο και όχι πρόσωπα. Και μιλάμε για 7.000 μέλη που ψηφίζουν επαγγελματίες του κινηματογράφου που το 99% δεν συναντιούνται μεταξύ τους. Αυτό σημαίνει ότι η ζωή, οι πράξεις και οι πολιτικές επιλογές δεν αφορούν –και δικαίως– κανέναν από τους ψηφοφόρους. Έτσι ο Ελία Καζάν, αν και μια αμφιλεγόμενη μορφή λόγω της κατάθεσης ονομάτων στην αντικουμουνιστική λίστα Μακάρθι, σαν δημιουργός ήταν από τους σπουδαιότερους.
Παρ’ όλα αυτά, τα περί Μακαρθισμού φαίνεται ότι δεν ξεχάστηκαν στην πάροδο των δεκαετιών και όταν το 1999 του δόθηκε το τιμητικό Όσκαρ προσφοράς η ανταπόκριση ακόμα και μέσα στην αίθουσα ήταν «παγωμένη»
Τα παιδιά του Πειραιά πιάνουν Χόλυγουντ
Το Ποτέ την Κυριακή ήταν, είναι και θα είναι ένα φιλμ που ανέδειξε την χώρα μας σε όλο τον πλανήτη. Και όχι μόνο, αλλά αποτελεί παράδειγμα, πώς μια ταινία φτωχή οικονομικά για τα μέτρα του Χόλιγουντ, αν έχει αξία και ψυχή δεν χάνεται.
Το 1961 το φιλμ του Ντασέν κάνει απόβαση στο Χόλιγουντ. Πέντε υποψηφιότητες, δύο εκ των οποίων ο Ζυλ Ντασέν για σκηνοθεσία και πρωτότυπο σενάριο, μία η Μελίνα για όσκαρ Α’ γυναικείου ρόλου (η μοναδική ως τώρα Ελληνίδα και μάλιστα για ελληνική ταινία), η Ντένη Βαχλιώτη για τα κοστούμια και ο Μάνος Χατζηδάκις για το τραγούδι που τελικά βραβεύτηκε. Ήταν η πρώτη φορά που κέρδισε μη αγγλόφωνο τραγούδι. (Η δεύτερη φορά που συνέβη αυτό ήταν 44 χρόνια αργότερα.)
Ο Χατζιδάκις δεν ήταν παρών το βράδυ της τελετής, ούτε όμως η Μελίνα με τον Ντασέν. Το ζευγάρι, και ιδιαίτερα η Μελίνα, είχε δεχτεί απίστευτες επικρίσεις από τα έντυπα της εποχής. Η αιτία; Δεν ήταν Αμερικανή.
Μπορεί σήμερα να μας φαντάζει τουλάχιστον φαιδρό, αλλά τότε με τα πάθη στα ύψη και με δημοσιογράφους να γράφουν ακόμα και ατάκες τύπου «Ποια είναι αυτή η άγνωστη Ελληνίδα, που άφησε έξω τις Αμερικανίδες ηθοποιούς» ήταν προσβλητικό. Τελικά το Όσκαρ εκείνη την χρονιά το κέρδισε μια Αγγλίδα. Η Ελίζαμπεθ Τέιλορ.
Zorbas the greek
1965 και το πνεύμα του Νίκου Καζαντζάκη με τον Αλέξη Ζορμπά κατακτάει και το Χόλιγουντ. Ασχέτως αν το φιλμ δεν ομιλούσε την ελληνική.
Η ταινία του Μιχάλη Κακογιάννη κατέβηκε με επτά υποψηφιότητες, κέρδισε τρία βραβεία: Η Λίλα Κέντροβα Β’ γυναικείου ρόλου ως Μαντάμ Ορτάνς, ο Ουόλτερ Λασλει για διεύθυνση φωτογραφίας και ο Έλληνας Βασίλης Φωτόπουλος για σκηνογραφία σε ασπρόμαυρη ταινία.
Ο Μιχάλης Κακογιάννης αρκέστηκε στην τριπλή του υποψηφιότητα (ταινία, σκηνοθεσία, διασκευασμένο σενάριο).
Γαβράς, ο ένας και μοναδικός
1970 και για πρώτη φορά στα χρονικά μία μη αγγλόφωνη ταινία μπαίνει υποψήφια και στην 5άδα για καλύτερη ταινία. Το Ζ του Κώστα Γαβρά θα χάσει από τον Καουμπόι του μεσονυχτίου, αλλά θα κερδίσει το βραβείο για καλύτερο ξενόγλωσσο φιλμ.
Το 1983 ο Γαβράς θα κερδίσει το Όσκαρ διασκευασμένου σεναρίου για τον Αγνοούμενο. (Ήταν απών από την απονομή).
Και εδώ βλέπουμε ένα προβάδισμα της Πελοπονήσου: και ο Ερμής Παν και ο Βασίλης Φωτόπουλος και ο Κώστας Γαβράς, είτε είχαν καταγωγή είτε είχαν γεννηθεί κάτω από το… αυλάκι.
Με την κυρία Βαχλιώτη έχετε καμία σχέση;
Έτερη παρεξήγηση. Άλλη είναι η Ντένη Βαχλιώτη, άλλη η Θεώνη Βαχλιώτη-Όλντριτζ. Ναι, ήταν και οι δύο ενδυματολόγοι και είχαν συγγένεια.
Η πρώτη οσκαρικά ήταν δυο φορές υποψήφια για ταινίες του Ντασέν με πρωταγωνίστρια τη Μελίνα. Το 1961 για το Ποτέ την Κυριακή και το 1963 για τη Φαίδρα.
Η Θεώνη Βαχλιώτη-Όλντριτζ (το δεύτερο επίθετο ήταν του συζύγού της) κέρδισε Όσκαρ το 1975 για το κοστούμια του Υπέροχου Γκατσμπι. Μάλιστα σε συνέντευξή της είχε πει πως όταν είδε να ανεβαίνει στην σκηνή η Λορίν Μπακόλ, που δεν είχαν και τις καλύτερες σχέσεις, είπε μέσα της ότι θα χάσει.
Τελικά κέρδισε, απλά λίγο αργότερα στεναχωρήθηκε που η καλή της φίλη Φέι Ντάναγουεϊ έχασε το Όσκαρ ερμηνείας.
Simply Vangelis
Εμείς τον ξέρουμε ως Βαγγέλη Παπαθανασίου. Όμως για όλη την υφήλιο είναι απλά ο Vangelis. Και έτσι το 1982 ακούστηκε το: «And the winner is Vangelis for Chariots of fire».
Οι Δρόμοι της φωτιάς ήταν η έκπληξη εκείνης της βραδιάς, αφού κέρδισε και Όσκαρ καλύτερης ταινίας.
Και μπορεί ο Vangelis να μην ήταν παρών, αφού και τα αεροπλάνα φοβάται και στο Λονδίνο βρισκόταν, όμως το μουσικό θέμα της ταινίας είναι πλέον κλασικό και πασίγνωστο. (Και βέβαια λόγω διαφορά ώρας ήταν αυτό που λέμε: Ο Vangelis κοιμόταν και η τύχη του δούλευε.)
Από δεύτερη και καλή γενιά
1963 και ο ελληνικής καταγωγής χορευτής και ηθοποιός Τζόρτζ Τσακίρης κερδίζει Όσκαρ Β’ ανδρικού ρόλου υποδυόμενος τον Πορτορικάνο αδελφό της Νάταλι Γουντ στο (αριστούργημα) West side story.
Το 1975, την ίδια χρονιά με τη Θεώνη, ο Ντιν Ταβουλάρις κερδίζει Όσκαρ σκηνογραφίας για τον Νονό ΙΙ του Φράνσις Κόπολα. Χρόνια συνεργάτες και οι δύο, ο Ταβουλάρις ήταν υποψήφιος για Όσκαρ για τρεις ταινίες του σκηνοθέτη (Αποκάλυψη τώρα, Τάκερ, Νονός ΙΙΙ) και άλλη μία για το Οι αετονύχηδες του Μπρινκς.
Το 1988 η Ολυμπία Δουκάκις κερδίζει Όσκαρ Β’ γυναικείου ρόλου υποδυόμενη την μητέρα της Σερ στο Moonstruck. Η Αμερική τότε βρισκόταν σε προεκλογική περίοδο και ο ξαδελφός της Μάικλ Ντουκάκις ήταν υποψήφιος των Δημοκρατικών.
Οπότε η Ολυμπία μετά τον ευχαριστήριο λόγο της αναφώνησε ένα «Let’s go Michael». Τελικά μερικούς μήνες αργότερα ο Michael δεν…. go, αφού κέρδισε ο πατέρας Μπους.
Ο Αλεξάντερ Πέιν είναι δύο φορές νικητής του βραβείου Όσκαρ. Το 2005 κέρδισε αυτό του καλύτερα διασκευασμένου σενάριο για το Πλαγίως, και το 2012 για τους Απόγονους. Μάλιστα όταν θα ανέβει στην σκηνή θα πει στη μητέρα του: «Σε αγκαπώ πολύ».
Και εδώ έχουμε καταγωγή από Πελοπόννησο, τρεις υποψηφιότητες για Όσκαρ σκηνοθεσίας, ενώ στενός του συνεργάτης είναι ο διευθυντής φωτογραφίας Φαίδων Παπαμιχαήλ που φέτος είναι υποψήφιος για δεύτερη φορά – η πρώτη ήταν με το Nebraska του Αλεξάντερ Πέιν.
Από την άλλη, το 2010 ο Λούι Ψυχογιός θα κερδίσει Όσκαρ για το καλύτερο ντοκυμαντέρ. Το φιλμ ήταν ο Όρμος και η καταγωγή του, μαντέψτε: Από την Πελοπόννησο και συγκεκριμένα από τη Σπάρτη.
Τέλος ο Αλεξάντερ Ντεσπλά. Το 2015 ήταν υποψήφιος για το Όσκαρ μουσικής επένδυσης και μάλιστα για δύο διαφορετικές ταινίες: για το Παιχνίδι της μίμησης και για το Grand Budapest Hotel.
Τελικά κέρδισε για το δεύτερο. Μέχρι στιγμής έχει προταθεί άλλες έξι φορές, ενώ εδώ η καταγωγή είναι από τον Βόλο.
