Λαμπροήμερα: Οι τρεις μέρες γιορτής του Πάσχα στον Πόντο

Ημέρες χαράς, αισιοδοξίας, πίστης στη ζωή και το θάνατο είναι για τους Ποντίους οι μέρες του Πάσχα, οι οποίοι επισκέπτονται συγγενείς και φίλους –άλλοτε απλά άλλοτε με μουσική, όπως κάποτε στον Πόντο, που παρέες ατόμων πήγαιναν από σπίτι σε σπίτι να μεταφέρουν το χαρμόσυνο μήνυμα της Αναστάσεως– για να τους ευχηθούν και να δεχθούν τις ευχές τους: «Χριστός Ανέστη», «Αληθώς Ανέστη». Τα Λαμπροήμερα, οι τρεις ημέρες του Πάσχα, που γιορτάζονταν παλιά στην πατρίδα, συνεχίζονται μέχρι σήμερα –όσο το επιτρέπουν οι συνθήκες–, στις κοινωνίες όπου ζουν Πόντιοι.

Τα τραπέζια είναι γεμάτα με πασχαλινά και παραδοσιακά εδέσματα που τα κοσμούν χρωματιστά αυγά και λαμπροκουλούρες.

Η λύρα, το αγγείο, το νταούλι καθώς και τα άλλα παραδοσιακά μουσικά όργανα του Πόντου πρωταγωνιστούν αυτές τις ημέρες. Χοροί και τραγούδια σε κάθε σπίτι. Για όσους ήταν μαλωμένοι τον προηγούμενο καιρό, αυτή ήταν η κατάλληλη ευκαιρία να συμφιλιωθούν, να φάνε και να χορέψουν μαζί.

Ένα από τα αγαπημένα έθιμα των Ποντίων ήταν το τσούγκρισμα των αυγών, που έπαιρνε διαγωνιστικό χαρακτήρα. Από την αρχή της Σαρακοστής κιόλας (κυρίως οι άντρες), διάλεγαν και φύλαγαν τα γερά αυγά για να τα τσουγκρίσουν μετά την Ανάσταση. Το έθιμο θέλει να τηρείται το τσούγκρισμα τις τρεις μέρες του Πάσχα: Την πρώτη να χτυπούν με το «μυτίν», τη δεύτερη με τον «κώλον» και την τρίτη με την «κοιλίαν».

Γι’ αυτόν το λόγο έφτιαχναν και τα τσιχτσιράνεα ωβά (αυγά που ψήνονταν στη χόβολη με συγκεκριμένο τρόπο, για να γίνουν γερά και σφιχτά και να σπάσουν το αυγό του «αντιπάλου»). Ένα διασκεδαστικό έθιμο, για μικρούς και μεγάλους, το οποίο διατηρείται μέχρι και σήμερα με ιδιαίτερο ζήλο.

Μέχρι την τρίτη μέρα του Πάσχα, στα σπίτια των Ποντίων το τραπέζι ήταν πάντα γεμάτο, ο κόσμος διασκέδαζε με τραγούδια και χορό και οι ευχές για το χαρμόσυνο μήνυμα της Ανάστασης του Θεανθρώπου είχαν πρωταγωνιστικό ρόλο. Λίγες μέρες αργότερα –μετά τα Λαμπροήμερα– οι Πόντιοι θυμούνται τους νεκρούς τους. Επισκέπτονται τα ταφία την Κυριακή του Θωμά για να φάνε, να πιούνε και να γλεντήσουν και με τους νεκρούς συγγενείς και φίλους.

Τέλος, οι ερωτευμένοι στον Πόντο περίμεναν με ανυπομονησία το πασχαλινό φιλί. Εξάλλου σε μια κλειστή κοινωνία, όπως αυτή των Ποντίων, τα συναισθήματα αγάπης ήταν δύσκολο να εκφραστούν. Τα περιγράφει όμως ο παρακάτω στίχος:

Εγώ ατέν εφίλεσα τη Λαμπρής την ημέραν
ας σα γλυκέα τα χειλόπα τ’ς κάτ’ έκοφτα κι επαίρνα.