pontosnews.gr
Κυριακή, 1/10/2023
Δεν βρέθηκαν αποτελέσματα
Προβολή όλων
  • ΑΡΧΙΚΗ
  • ΠΟΝΤΟΣ
    • ΧΡΟΝΟΛΟΓΙΟ
    • ΠΑΡΑΔΟΣΗ
    • ΓΕΝΟΚΤΟΝΙΑ
    • ΙΣΤΟΡΙΑ
    • ΠΡΟΣΩΠΙΚΟΤΗΤΕΣ
    • ΣΥΛΛΟΓΟΙ
    • ΛΕΞΙΚΟ
  • ΕΛΛΑΔΑ
  • ΠΟΛΙΤΙΚΗ
  • ΓΝΩΜΕΣ
    • Μάρκος Τρούλης
    • Παντελής Σαββίδης
    • Σάββας Καλεντερίδης
    • Θεόφιλος Πουταχίδης
  • ΟΙΚΟΝΟΜΙΑ
  • ΑΜΥΝΑ
  • ΚΟΣΜΟΣ
  • ΑΘΛΗΤΙΣΜΟΣ
  • ΥΓΕΙΑ
  • ΣΥΝΤΑΓΕΣ
  • ΑΡΧΙΚΗ
  • ΠΟΝΤΟΣ
    • ΧΡΟΝΟΛΟΓΙΟ
    • ΠΑΡΑΔΟΣΗ
    • ΓΕΝΟΚΤΟΝΙΑ
    • ΙΣΤΟΡΙΑ
    • ΠΡΟΣΩΠΙΚΟΤΗΤΕΣ
    • ΣΥΛΛΟΓΟΙ
    • ΛΕΞΙΚΟ
  • ΕΛΛΑΔΑ
  • ΠΟΛΙΤΙΚΗ
  • ΓΝΩΜΕΣ
    • Μάρκος Τρούλης
    • Παντελής Σαββίδης
    • Σάββας Καλεντερίδης
    • Θεόφιλος Πουταχίδης
  • ΟΙΚΟΝΟΜΙΑ
  • ΑΜΥΝΑ
  • ΚΟΣΜΟΣ
  • ΑΘΛΗΤΙΣΜΟΣ
  • ΥΓΕΙΑ
  • ΣΥΝΤΑΓΕΣ
Δεν βρέθηκαν αποτελέσματα
Προβολή όλων
pontosnews.gr
Δεν βρέθηκαν αποτελέσματα
Προβολή όλων

Χριστιανάρτ’ς, ο μήνας των Χριστουγέννων στον Πόντο

Ο Δεκέμβριος στην ποντιακή λαογραφία· τα ήθη και τα έθιμα από τη γη του Πόντου

1/12/2022 - 8:31πμ
Σκίτσο του Χρήστου  Γ. Δημάρχου (πηγή: Επιτροπή Ποντιακών Μελετών)

Σκίτσο του Χρήστου Γ. Δημάρχου (πηγή: Επιτροπή Ποντιακών Μελετών)

Κοινοποίηση στο FacebookΜοιράσου το στο TwitterΜοιράσου το στο Whatsapp

Ο μήνας Δεκέμβριος στον Πόντο λεγόταν Χριστιανάρτ’ς επειδή κατά τη διάρκειά του γιορτάζονται τα Χριστούγεννα.

Σε πολλές περιοχές του Πόντου είχε κι άλλες ονομασίες. Στην Ινέπολη ονομαζόταν Σαρανταήμερος, στην Κερασούντα και στην Τρίπολη λεγόταν Χριστιενάρης, στα Κοτύωρα, τη Σάντα, την Τραπεζούντα και τη Χαλδία Χριστιενάρτ’ς ή Χριστιανάρτ’ς. Στη Ροδόπολη λεγόταν Χριστουγενάρτ’ς.

Τον Δεκέμβριο στον Πόντο οι περισσότερες περιοχές ήταν σκεπασμένες με χιόνια, γι’ αυτό και σταματούσαν οι εξωτερικές δουλειές και γύριζαν οι ξενιτεμένοι στα σπίτια τους. Οι νοικοκυραίοι έβρισκαν την ευκαιρία να περάσουν περισσότερο χρόνο με την οικογένειά τους αλλά και να κάνουν τα γνωστά παρακάθια.

Υπήρχε και το εξής δίστιχο: «Ο Χριστιανάρτς φέρ’ κρύον, να σαν π’ έχ’ τον βίον» (ο Δεκέμβριος φέρνει κρύο, ευτυχισμένος είναι εκείνος που έχει πολλά αγαθά).

(Πηγή: Χρήστου Γ. Δημάρχου, Ο ελληνικός Πόντος – Μορφές και εικόνες ζωής, Αθήνα 1947)

Την παραμονή των Χριστουγέννων τα μικρά παιδιά εθήμιζαν (έλεγαν τα χριστουγεννιάτικα κάλαντα). Χωρισμένα σε ομάδες έψελναν τα «Χριστούγεννα» έξω από κάθε σπίτι, ενώ παλαιότερα έστεκαν μπροστά στο εικονοστάσι.

Τα κάλαντα ήταν πολλών ειδών. Συνήθως τραγουδούσαν το «Χριστός γεννέθεν». Άλλοτε το «Καλήν εσπέραν, άρχοντες, αν είναι ορισμός σας, Χριστού τη θεία γέννηση να πω στ’ αρχοντικό σας» ή το «Άναρχος Θεός καταβέβηκεν και εν τη παρθένω κατώκησεν».

Στα Σούρμενα έψελναν άντρες, και όχι παιδιά, το «’Ποψινό βραδύ, καλό βραδάκι! ’Πόψ’ εγεννέθε καλό παιδάκι!»

Την ίδια μέρα πήγαιναν στη εκκλησία μικρούς άρτους, τα «κολόθια» ή τσουρέκια, και τα μοίραζαν την επομένη στο εκκλησίασμα για τις ψυχές των νεκρών τους.

Στον Πόντο η περίοδος από την ημέρα των Χριστουγέννων μέχρι και την ημέρα των Φώτων ονομαζόταν Καλαντόφωτα ή Δωδεκαήμερα. Σε μερικές περιοχές είχε και άλλες ονομασίες (στην Κρώμνη «Πηζίαλα», στα Σούρμενα «Αρτσιβούρτσι»).

Σύμφωνα με την παράδοση της Εκκλησίας η κάθε γιορτή αρχίζει από τον Εσπερινό της και τελειώνει την επόμενη ημέρα. Έτσι απαγορεύεται στη διάρκειά της οποιαδήποτε εργασία.

Οι δώδεκα αυτές ημέρες θεωρούνταν και «ημερομήνια». H κάθε μέρα φανέρωνε τι καιρό θα κάνει τον αντίστοιχο μήνα αρχίζοντας και αντιστοιχίζοντας την 25η Δεκεμβρίου με το μήνα Μάρτιο.

Στη διάρκεια αυτών των ημερών δεν γίνονταν γάμοι, ούτε και κυκλοφορούσε κανείς τη νύχτα για να μην τον βλάψουν τα κακά πνεύματα. Μετά τη γέννηση λοιπόν του Χριστού, πίστευαν ότι τα πονηρά πνεύματα, οι καλικάντζαροι, κυκλοφορούσαν ελεύθερα για να συνετιστούν.

Αυτά όμως, αντίθετα, προσπαθούσαν να βλάψουν με κάθε τρόπο τους ανθρώπους στη διάρκεια της νύχτας, γι’ αυτό και δεν έπρεπε να κυκλοφορεί κανείς έξω.

Η βλάβη που προκαλούσαν στον κάθε άτυχο που συναντούσαν ήταν να του κλέψουν την ομορφιά, να του πάρουν τη λαλιά, να τον τυφλώσουν κτλ., δραστηριότητα που διαρκούσε μέχρι τον αγιασμό των Φώτων, οπότε ασυμμόρφωτα επέστρεφαν και σφραγίζονταν στα κλουβιά τους μέχρι τα επόμενα Χριστούγεννα.

Τα ονόματά τους ήταν διάφορα από περιοχή σε περιοχή. Έτσι στην Κρώμνη τα έλεγαν «πιζήαλα» επειδή είναι ζηλόφθονα (από το επίζηλα). Αλλού τα έλεγαν «περίδες» από το τουρκικό «περί» που σημαίνει μάγισσα. Η συνήθης ονομασία τους, όμως, ήταν καλικάντζαροι. Για να μην τους προκαλέσουν, πολλοί δεν έλεγαν το όνομά τους, αλλά «εκείν’ που πορπατούν τη νύχταν» ή «που είν’ απ’ εμάς καλλίον!» ή «οι καλοί».

Μια άλλη ιδιαίτερη εκδήλωση των εθίμων του ποντιακού λαού που λάμβανε χώρα την ίδια περίοδο ήταν το παραδοσιακό του θέατρο, τα Μωμογέρια. Το ειδικό τούτο θέατρο περιοριζόταν χρονικά στο δωδεκαήμερο, από τα Χριστούγεννα ως τα Θεοφάνια.

Σύμφωνα με το έθιμο, λαϊκοί αυτοσχέδιοι θίασοι έδιναν παραστάσεις σε αυλές σπιτιών, σε διασταυρώσεις δρόμων και σε πλατείες χωριών και πόλεων.

Μωμόγεροι του Καρυοχωρίου Κοζάνης

Οι υποδυόμενοι τους διάφορους χαρακτήρες ήταν συνήθως άτομα νεαρής ηλικίας, ανάμεσα στα οποία συγκαταλεγόταν απαραιτήτως και ένας λυράρης. Η θεματολογία του ειδικού αυτού θεάτρου ποίκιλλε ανάλογα με τον τόπο. Οι αναφορές, εκτός από έναν κωμικό στόχο, είχαν πάντοτε συγκεκριμένες αιχμές και αποσκοπούσαν, εκτός από τη διακωμώδηση, να δείξουν και ό,τι κακώς κείμενο μπορούσε να στηλιτευτεί.

Οι γιορτές του Δεκεμβρίου:

  • Αγ. Βαρβάρα (από τη Μερζιφούντα του Πόντου) στις 4 Δεκεμβρίου.
  • Άγ. Σάββας (από τη Μουταλάσκη του νοτιοδυτικού Πόντου) στις 5 Δεκεμβρίου.
  • Άγ. Νικόλαος (από τα Πάταρα του δυτικού Πόντου) στις 6 Δεκεμβρίου.
  • Αγ. Άννα στις 9 Δεκεμβρίου (στον Πόντο λεγόταν και Ανατολή).
  • Άγ. Μηνάς στις 10 Δεκεμβρίου (μαζί με τον Άγιο Φανούριο ήταν οι άγιοι της τύχης).
  • Άγ. Σπυρίδωνας στις 12 Δεκεμβρίου.
  • Άγ. Ελευθέριος στις 15 Δεκεμβρίου (ο άγιος της ελευθερίας για τους φυλακισμένους και τις εγκύους).
  • Χριστούγεννα στις 25 Δεκεμβρίου.
ΚοινοποίησηTweetSend
google news

Ακολουθήστε μας στο Google News

ΔΙΑΒΑΣΤΕ ΑΚΟΜΗ

(Φωτ.: pixabay.com/Macyvi)
ΠΑΡΑΔΟΣΗ

Ο Τρυγομηνάς χιονίζ’ και κρύον νερόν ποτίζ’ – Ο Οκτώβριος στην ποντιακή λαογραφία

1/10/2023 - 8:35πμ
Νερό, παντού νερό. Όλα τα έχει καλύψει το νερό... (φωτ.: Αντώνης Νικολόπουλος / EUROKINISSI)
ΠΑΡΑΔΟΣΗ

Στουν έρμου κι στουν άλιμου κι στουν ξάλιμου τουν τόπου

23/09/2023 - 4:00μμ
(Φωτ.: Χριστίνα Κωνσταντάκη)
ΠΑΡΑΔΟΣΗ

Η εορτή της Υψώσεως του Τιμίου Σταυρού και τα ποντιακά έθιμα της ημέρας

14/09/2023 - 2:01μμ
Σταυρίτες, ο μήνας της Ύψωσης του Τιμίου Σταυρού - Cover Image
ΠΑΡΑΔΟΣΗ

Σταυρίτες, ο μήνας της Ύψωσης του Τιμίου Σταυρού

1/09/2023 - 9:06πμ
(Φωτ.: Αλεξία Ιωαννίδου)
ΠΑΡΑΔΟΣΗ

Τα Χάλκινα της Γουμένισσας ξεσήκωσαν το Κιλκίς

20/08/2023 - 11:18πμ
Οργανοπαίκτες των Κοτυώρων με παραθεριστές στο Τσάμπασι, τον Ιούλιο του 1906 (πηγή: «Από τη ζωή του Πόντου: Λαογραφικά Κοτυώρων», του Ξενοφώντα Άκογλου)
ΠΑΡΑΔΟΣΗ

Το (τραγουδισμένο) Τσάμπασι, ένα καλοκαιρινό θέρετρο για τους αστούς των Κοτυώρων, μια μοναδική περίπτωση

18/08/2023 - 8:26μμ
Η εικόνα της Παναγίας Σουμελά, ο σταυρός του Μανουήλ Κομνηνού και το χειρόγραφο Ευαγγέλιο του οσίου Χριστοφόρου (φωτ.: Φίλιππος Φασούλας)
ΠΑΡΑΔΟΣΗ

Φίλωνα Κτενίδη, «Η πρόσφυξ Παναγία»

15/08/2023 - 8:27πμ
Σκίτσο του Χρ. Γ. Δημάρχου από την έκδοση «Ο ελληνικός Πόντος – Μορφές και εικόνες ζωής», Αθήνα 1947
ΠΑΡΑΔΟΣΗ

Αλωνάρτ’ς, ο μήνας του αλωνίσματος στον Πόντο

1/08/2023 - 8:09πμ
Η Θεοδούλα Φωτιάδου (φωτ.:  istorima.org)
ΠΑΡΑΔΟΣΗ

Η νύφε κρατεί μάχ’ – Το ποντιακό έθιμο της σιωπής όπως το αφηγήθηκε η Θεοδούλα Φωτιάδου

31/07/2023 - 10:37πμ
Μεταλλουργοί της Χαλδίας
ΠΑΡΑΔΟΣΗ

Ο Προφήτης Ηλίας ήταν ο προστάτης της συντεχνίας των ματεντζήδων, των Πόντιων μεταλλωρύχων

20/07/2023 - 7:50μμ
ΔΙΑΒΑΣΤΕ ΠΕΡΙΣΣΟΤΕΡΑ

ΡΟΗ ΕΙΔΗΣΕΩΝ

Εικόνα από τα αποκαλυπτήρια του μνημείου για τους πρόσφυγες της Ανατολικής Ρωμυλίας, στη Φιλιππούπολη Λάρισας (φωτ.: maximos.gr)

Αποκαλυπτήρια του μνημείου για τους πρόσφυγες της Ανατολικής Ρωμυλίας, στη Φιλιππούπολη Λάρισας

25 λεπτά πριν
Αρμένιοι από όλη την Ευρώπη συγκεντρώθηκαν στις Βρυξέλλες για τη διαμαρτυρία (φωτ.: facebook/Europeans for Artsakh)

Χιλιάδες Αρμένιοι διαδήλωσαν στους δρόμους της Ευρώπης

57 λεπτά πριν
(Φωτ.: facebook/Χορευτικό Εργαστήρι Νέας Ιωνίας)

Μουσικοχορευτικό ψηφιδωτό 100 χρόνων στη Νέα Ιωνία

2 ώρες πριν
(Φωτ.: facebook/Πανελλήνια Ενωση Εφεσίων)

Η Πανελλήνια Ένωση Εφεσίων τίμησε τη Mικρασιατική Mνήμη – Εγγραφές στα χορευτικά τμήματα

2 ώρες πριν
Πυροτεχνουργός της αστυνομίας ελέγχει όχημα κοντά στο σημείο της επίθεσης αυτοκτονίας στην Άγκυρα (φωτ.: EPA/Necati Savas)

Τουρκία: Το PKK ανέλαβε την ευθύνη της επίθεσης αυτοκτονίας

3 ώρες πριν
Ο ουρανός της Αθήνας μέσα από το ΟΑΚΑ (φωτ.: EUROKINISSI/Μάρκος Χουζούρης)

Συντήρηση 57 εκατ. ευρώ στο ΟΑΚΑ – «Να γίνουν έλεγχοι σε όλα τα έργα Καλατράβα»

3 ώρες πριν

ΑΚΟΛΟΥΘΗΣΤΕ ΜΑΣ

pontosnews.gr

Ειδήσεις και άρθρα για τον Πόντο και τη Μ. Ασία, αλλά και την επικαιρότητα στην Ελλάδα, τον Κόσμο και την Ομογένεια. Πλούσια θεματολογία ποικίλης ύλης με έμφαση σε πολιτιστικά δρώμενα.

Copyright © 2022 pontosnews.gr
Made by minoanDesign

  • TAYTOTHTA
  • ΔΙΑΦΗΜΙΣΗ
  • ΟΡΟΙ ΧΡΗΣΗΣ
  • ΕΠΙΚΟΙΝΩΝΙΑ
Δεν βρέθηκαν αποτελέσματα
Προβολή όλων
  • ΑΡΧΙΚΗ
  • ΠΟΝΤΟΣ
    • ΧΡΟΝΟΛΟΓΙΟ
    • ΓΕΝΟΚΤΟΝΙΑ
    • ΙΣΤΟΡΙΑ
    • ΠΑΡΑΔΟΣΗ
    • ΠΡΟΣΩΠΙΚΟΤΗΤΕΣ
    • ΣΥΛΛΟΓΟΙ
    • ΛΕΞΙΚΟ
  • ΕΛΛΑΔΑ
  • ΚΥΠΡΟΣ
  • ΟΜΟΓΕΝΕΙΑ
  • ΠΟΛΙΤΙΚΗ
  • ΓΝΩΜΕΣ
    • Μάρκος Τρούλης
    • Παντελής Σαββίδης
    • Σάββας Καλεντερίδης
    • Θεόφιλος Πουταχίδης
  • ΟΙΚΟΝΟΜΙΑ
  • ΑΜΥΝΑ
  • ΚΟΣΜΟΣ
  • ΑΘΛΗΤΙΣΜΟΣ
  • ΥΓΕΙΑ
  • ΠΕΡΙΕΡΓΑ
  • ΣΥΝΤΑΓΕΣ
  • ΠΙΣΤΗ
  • ΠΟΛΙΤΙΣΜΟΣ
  • ΤΑΞΙΔΙ
  • ΕΚΔΗΛΩΣΕΙΣ
  • PONTOS BLOG

Copyright © 2022 pontosnews.gr
Made by minoanDesign