Ας ανοίξωμε την αυλαία των φοβερών αυτών Δικαστηρίων Ανεξαρτησίας, που στεγάζονταν στη Γαλλική Σχολή της Αμασείας και ας μπούμε στην αίθουσα συνεδριάσεων.
Πρόεδρος ο δικηγορίσκος της Πάφρας και κατόπιν βουλευτής της Εθνοσυνελεύσεως Καβατζέ Ζατέ Εμίν βέης, ο άνθρωπος που εποδοπάτησε τη Δικαιοσύνη όσο κανείς από τους κοινούς εγκληματίες.
Η αναρρίχησή του στα υψηλά αξιώματα της Δικαιοσύνης ήταν ταχύτατη. Ήταν μέλος επιφανές της εγκληματικής σπείρας της Αμισού, που σύχναζε στο καφενείο των δολοφόνων «Ιστικλάλ» (Ανεξαρτησία!) και ωργάνωσε τις αποστολές των Αμισινών τον τρομερό Ιούνιο του 1921. Η Άγκυρα, όταν έμαθε τη δράση του αυτή, τον κάλεσε και εκεί του ανέθεσε τη συγκρότηση και την προεδρία των Διακστηρίων Ανεξαρτησίας. Η διαδικασία την οποία ακολουθούσε ο Εμίν βέης ήταν εντελώς γελοία. Εκφωνούσε τα ονόματα των προσαγομένων και σημείωνε απλώς την καταδίκη δίπλα, η οποία, κατά 90%, ήταν θάνατος δι’ απαγχονισμού (Σάλπεν ιτάμ).
Όμως δεν ήταν μόνον η ανάγνωση των ονομάτων. Ήσαν οι βίαιες επιθέσεις του Εμίν βέη εναντίον των κατηγορουμένων που σιωπούσαν γιατί τους απαγόρευε να μιλήσουν, οι ειρωνείες και οι χυδαίες βρισιές, που συνωδεύονταν από τις επευφημίες και τα «γιασανίν» του φανατικού ακροατηρίου, που αποτελούνταν από Τουρκόπαιδες και τσετέδες.
Γράφοντας για τον Εμίν βέη ο Φ. Συμεωνίδης στην Ποντιακή Εστία αναφέρει:
«Την προεδρικήν έδραν κατείχεν ο βουλευτής Αμισού δικηγόρος Ζατέ Εμίν βέης, αντάξιον της αποστολής του κτήνος, με μοχθηράν ψυχήν και με θηριώδη συνείδησιν, αφού ηδυνήθη να καταδικάση και να στείλη εις την αγχόνην πλήθος ανθρώπων, με τους οποίους ανετράφη και εμεγάλωσε. Αν και εγνώριζε την πλήρη αθωότητά των, δεν εδίσταζε να κατηγορήση ως προδότας τους παιδικούς του φίλους και εκείνους από τους οποίους επροσπορίζετο τα προς το ζην».
Το «σκεπτικόν» των αποφάσεων των δικαστηρίων αυτών ήταν στερεότυπο για όλους και μόνον τα ονόματα προσετίθενταν σε κάθε δίκη.
«Επειδή οι αναφερόμενοι» έγραφε κάθε απόφαση «απεδείχθη ότι εσκόπουν και ενήργουν να ιδρύσωσι Δημοκρατίαν του Πόντου, αποσπώντες μέγα μέρος του Οθωμανικού Κράτους, από Τραπεζούντος μέχρι Ζαγκουλντάκ και μέχρι Σεβαστείας προς το εσωτερικόν, καταδικάζονται οι … [έγραφε τα ονόματά τους] εις τον δι’ αγχόνης θάνατον και αι περιουσίαι των θα δημευθώσι… Πρόεδρος Κεβατζέ Ζατέ Εμίν βέης».
Αυτό ήταν. Και το άλλο πρωί στήνονταν οι αγχόνες στην Αμάσεια. Δεν υπήρχε κανένα άλλο ένδικο μέσο για να επανεξετασθή η υπόθεση των καταδικασθέντων. Οι αποφάσεις του Εμίν βέη ήσαν αμετάκλητες και τελεσίδικες.
Γ.Ν. Λαμψίδης, Τοπάλ Οσμάν – Τόμος Β΄: Η τελευταία πράξη, εκδ. Βιβλία για Όλους, σ. 17-19.
