pontosnews.gr
Σάββατο, 12/07/2025
Δεν βρέθηκαν αποτελέσματα
Προβολή όλων
  • ΑΡΧΙΚΗ
  • ΠΟΝΤΟΣ
    • ΧΡΟΝΟΛΟΓΙΟ
    • ΠΑΡΑΔΟΣΗ
    • ΓΕΝΟΚΤΟΝΙΑ
    • ΙΣΤΟΡΙΑ
    • ΠΡΟΣΩΠΙΚΟΤΗΤΕΣ
    • ΣΥΛΛΟΓΟΙ
    • ΛΕΞΙΚΟ
  • ΕΛΛΑΔΑ
  • ΠΟΛΙΤΙΚΗ
  • ΓΝΩΜΕΣ
    • Μάρκος Τρούλης
    • Παντελής Σαββίδης
    • Σάββας Καλεντερίδης
    • Θεόφιλος Πουταχίδης
  • ΟΙΚΟΝΟΜΙΑ
  • ΑΜΥΝΑ
  • ΚΟΣΜΟΣ
  • ΑΘΛΗΤΙΣΜΟΣ
  • ΥΓΕΙΑ
  • ΣΥΝΤΑΓΕΣ
  • ΑΡΧΙΚΗ
  • ΠΟΝΤΟΣ
    • ΧΡΟΝΟΛΟΓΙΟ
    • ΠΑΡΑΔΟΣΗ
    • ΓΕΝΟΚΤΟΝΙΑ
    • ΙΣΤΟΡΙΑ
    • ΠΡΟΣΩΠΙΚΟΤΗΤΕΣ
    • ΣΥΛΛΟΓΟΙ
    • ΛΕΞΙΚΟ
  • ΕΛΛΑΔΑ
  • ΠΟΛΙΤΙΚΗ
  • ΓΝΩΜΕΣ
    • Μάρκος Τρούλης
    • Παντελής Σαββίδης
    • Σάββας Καλεντερίδης
    • Θεόφιλος Πουταχίδης
  • ΟΙΚΟΝΟΜΙΑ
  • ΑΜΥΝΑ
  • ΚΟΣΜΟΣ
  • ΑΘΛΗΤΙΣΜΟΣ
  • ΥΓΕΙΑ
  • ΣΥΝΤΑΓΕΣ
Δεν βρέθηκαν αποτελέσματα
Προβολή όλων
pontosnews.gr
Δεν βρέθηκαν αποτελέσματα
Προβολή όλων

Το αλώνισμα και το άλεσμα στον Πόντο

5/08/2016 - 8:36πμ
Το αλώνισμα και το άλεσμα στον Πόντο - Cover Image
Κοινοποίηση στο FacebookΜοιράσου το στο TwitterΜοιράσου το στο Whatsapp

« Αύγουστον αλωνίζ’, τ’ οικοκύρ’τς χαρεντερίζ’» λέει το ποντιακό δίστιχο αναφερόμενο σε μια από τις πιο σημαντικές αγροτικές εργασίες του καλοκαιριού, το αλώνισμα.

Στον Πόντο, όπως και σε άλλες περιοχές, τόσο ο θερισμός όσο και ο αλωνισμός γίνονταν με τη βοήθεια των παραγωγικών ζώων, ιδιαίτερα των βοδιών. Βασικό εργαλείο ήταν το τουκάν’ (η αρχαία τυκάνη ή τοκάνη). Επρόκειτο για δύο χοντρά σανίδια πεύκου στην κάτω πλευρά των οποίων ήταν καρφωμένες μυτερές πέτρες από καζκάρ’ (πυριτόλιθος, τσακμακόπετρα). Το τουκάν’ συνδεόταν με το ζυγό με το κοντάρι (αρκοτίκα ή τσάν’) και προσδενόταν σε αυτόν με το ζυγολώρ’ (λουρί από έντερο).

Κατά τον αλωνισμό τα βόδια ήταν ελεύθερα να απολαμβάνουν από τον καρπό που παρήγαν, κατά την παραγγελία των Γραφών: «Βουν αλοώντα ου φιμώσεις».

Μία από τις ποντιακές παροιμίες που προέκυψαν από τη διαδικασία του αλωνίσματος λέει «ατός τ’ έξ’ αλωνίζ’», και αφορά κάποιον που προτιμά τα εύκολα σε μια κοινή προσπάθεια. Η παροιμία… έλκει την καταγωγή της από το ζευγάρι των βοδιών, καθώς η δουλειά αυτού που τοποθετούνταν στο εσωτερικό ήταν η πιο κουραστική. Μάλιστα, στα κέρατα του «εσωτερικού» ζώου δενόταν ένα κερατίδ’, με το οποίο ο οδηγός που καθόταν στο τουκάν’ καθοδηγούσε το ζευγάρι προς τα μέσα ή προς τα έξω.


(Χρήστου Γ. Δημάρχου, Ο ελληνικός Πόντος – Μορφές και εικόνες ζωής, Αθήνα 1947)

Το αλώνισμα τελείωνε με τον κατατεμαχισμό των άχυρων και των σταχιών – εκόπεν τ’ αλών’, είναι η φράση στα ποντιακά. Το μίγμα αχύρων και καρπού μαζευόταν σε ένα κόμμαν, και στη συνέχεια ξεκινούσε το λίχνισμα με το λιγμετέριν, το ξύλινο φτυάρι με τέσσερα δόντια.

Ο μερικός διαχωρισμός καρπού και αχύρων λεγόταν εβόριγμαν, και γινόταν με τη βοήθεια του ανέμου. Από εκεί προέκυψε και η έκφραση «όντες φυσά, εβορίζεις», που χρησιμοποιείται για την κατάλληλη αξιοποίηση ευκαιριών. Αντίθετα, οι Πόντιοι λένε «χάσον ατόν, ατός παλιά αχύρια εβορίζ’» όταν αναφέρονται σε κάποιον που αναμοχλεύει παλιές, ανεπιθύμητες υποθέσεις.


(Χρήστου Γ. Δημάρχου, Ο ελληνικός Πόντος – Μορφές και εικόνες ζωής, Αθήνα 1947)

Μετά τον πρώτο διαχωρισμό ακολουθούσε το κοσκίνισμα, αρχικά με χοντρό κόσκινο (αλωνοκόσκινον) και στη συνέχεια με ψιλότερο (πουλουτσίν). Στο τελευταίο στάδιο χρησιμοποιούνταν το χωματοκόσκινο, το οποίο κατακρατούσε το σιτάρι και άφηνε το χώμα, την άμμο ή και το σπασμένο σιτάρι που προοριζόταν για τις κότες.

Αργότερα, προς το τέλος Αυγούστου, το σιτάρι πλενόταν και στέγνωνε στον ήλιο, και με ένα τελευταίο κοσκίνισμα ήταν έτοιμο για το μύλο.

Η άλεση γινόταν σε χαμαιλέτε, και η ορισμένη κάθε φορά ποσότητα των σιτηρών που επρόκειτο να αλευροποιηθούν λεγόταν αλεσέα. Το αλεστικό δικαίωμα του μυλωνά (καπίτσ’) κυμαινόταν σε ποσοστό 4-8%, και η παραλαβή γινόταν σε δόσεις με τη βοήθεια ξύλινης σέσουλας, του λαγότ’. Η ποσότητα που συγκρατούσε η σέσουλα ήταν περίπου δύο οκάδες. Τόση ήταν και η προσφορά σε περίπτωση που κάποιος φτωχός ζητούσε ελεημοσύνη: «Ο εφτωχόν θα παίρ’ την λαγοτέαν ατ’», έλεγαν.


(Χρήστου Γ. Δημάρχου, Ο ελληνικός Πόντος – Μορφές και εικόνες ζωής, Αθήνα 1947)

Τα άλευρα φυλάσσονταν στα αμπάρια, τα οποία είχαν δύο διαμερίσματα που κατέληγαν σε δύο ανοίγματα, τα «ομμάτια». Στο ένα τοποθετούνταν τα λευκά άλευρα (χάσια) και στο άλλο τα μαύρα (τσαβτάρια). Συλλεγνιασμένα αλεύρια ήταν τα κοσκινισμένα με ψιλό κόσκινο ή δύο φορές (από το σιλλίγνη = λεπτότατο άλευρο). Προορίζονταν για ζυμαρικά ή για πρόσφορα της εκκλησίας.

  • Με πληροφορίες από την Εγκυκλοπαίδεια Ποντιακού Ελληνισμού.
ΚοινοποίησηTweetSend
google news

Ακολουθήστε μας στο Google News

ΔΙΑΒΑΣΤΕ ΑΚΟΜΗ

Η παρχαρομάνα ατενίζει τον παρχάρη της (φωτ.: Θωμαΐς Κιζιρίδου)
ΠΑΡΑΔΟΣΗ

Παρχαρομάνα, ρωμάνα, αρνομάνα, νεράιδα ή μήπως απλώς μάνα του παρχαριού;

8/07/2025 - 9:05μμ
Άποψη της Τραπεζούντας από τον νότο, το 1833 (πηγή: en.wikipedia.org/wiki/Trabzon/ Godfrey Thomas Vigne)
ΠΑΡΑΔΟΣΗ

Κιθάρενα – Αργαλί: «Εικόνες» από την αγροτική ζωή στα δροσόλουστα σιμοχώρια της Τραπεζούντας

29/06/2025 - 9:44πμ
Η Αυλήαννα (Gümüstug) στη Μεσοχαλδία του Πόντου (φωτ.: facebook.com/ ayeser29 Vehbi Yalçın)
ΠΑΡΑΔΟΣΗ

Δράκοι σκορπούσαν τον τρόμο στην Αυλήαννα και την Άδυσσα – Ο Άγιος Γεώργιος και κάτοικοι έδιωξαν την απειλή

22/06/2025 - 10:35πμ
ΠΑΡΑΔΟΣΗ

Το παραθέρισμα στα Κοτύωρα – Το θέρετρο που διάλεγαν Έλληνες, Αρμένιοι και Τούρκοι

16/06/2025 - 10:16πμ
Ο ερειπωμένος ναός της Αγίας Τριάδας και ο τάφος του μητροπολίτη Κωνστάντιου στο προαύλιο της Μονής Παναγίας Θεοσκεπάστου Τραπεζούντας (φωτ.: Μουσείο Ποντιακού Ελληνισμού της Επιτροπής Ποντιακών Μελετών / Δωρεά Αθηνάς Μακρίδου-Καλλιγά)
ΠΑΡΑΔΟΣΗ

Κάποτε στον Πόντο: Φύλλα καρυδιάς στους ναούς, μαγειρική στο ύπαιθρο και ο θρύλος της τρυγόνας

8/06/2025 - 9:05μμ
Κερασινόν, ο μήνας των κερασιών - Cover Image
ΠΑΡΑΔΟΣΗ

Κερασινόν, ο μήνας των κερασιών

1/06/2025 - 8:00πμ
Στιγμιότυπο από την εκδήλωση της 19ης Μαΐου 2025 για τη Γενοκτονία των Ποντίων, στο Μνημείο του Άγνωστου Στρατιώτη (φωτ.: Κατερίνα Κατωπόδη)
ΠΑΡΑΔΟΣΗ

Με το «’Πάρθεν η Ρωμανία» ο ποντιακός λαός θρηνεί την Άλωση της Κωνσταντινούπολης

29/05/2025 - 3:25μμ
(Φωτ.: pexels / Taryn Elliott. Εικ.: Χριστίνα Κωνσταντάκη)
ΠΑΡΑΔΟΣΗ

Κάποτε στον Πόντο: Η θεραπεία της βασκανίας – Προλήψεις και δεισιδαιμονίες

28/04/2025 - 10:10πμ
Κόκκινα πασχαλινά αυγά (φωτ.: EUROKINISSI / Τατιάνα Μπόλαρη)
ΠΑΡΑΔΟΣΗ

Κάποτε στον Πόντο: Το τυχερό παιχνίδι με τα πασχαλινά αυγά και τα τεχνάσματα σε Τούρκους και Αρμένηδες

21/04/2025 - 10:43πμ
Λαμπρή – Ποίημα του Φίλωνα Κτενίδη - Cover Image
ΠΑΡΑΔΟΣΗ

Λαμπρή – Ποίημα του Φίλωνα Κτενίδη

20/04/2025 - 7:29μμ
ΔΙΑΒΑΣΤΕ ΠΕΡΙΣΣΟΤΕΡΑ

ΡΟΗ ΕΙΔΗΣΕΩΝ

(Πηγή: RADIOTHIVA.gr)

Ριτσώνα: Φωτιά σε εργοστάσιο πλαστικών στη βιομηχανική περιοχή

54 λεπτά πριν
Στο πρόσωπο του μητροπολίτη Πολυανής και Κιλκισίου Βαρθολομαίου είναι ζωγραφισμένη η αγαλλίαση του ανθρώπου που συναντά την πατρίδα του (φωτ.: facebook)

Κιλκισίου Βαρθολομαίος: Τα άγια χώματα του Πόντου μέσα από τα μάτια του

1 ώρα πριν
(Εικ.: Χ.Κ)

Μεταεθνοκρατικό αφήγημα των ΗΠΑ για την Τουρκία και τη Μέση Ανατολή

2 ώρες πριν
Η θεατρική ομάδα του δήμου Βριλησσίων στο καταπράσινο Ανοιχτό Πέτρινο Θέατρο Αργυρούπολης. Στο κέντρο η εγγονή του Δ. Ψαθά, Λένα Νίτσου-Ψαθά ανάμεσα στους πρωταγωνιστές Γιώργο Ασπιώτη (βουλευτή Φερέκη) και Νατάσσα Χαιδά (Τζένη Φερέκη) και Αποστόλη Παπανικολάου (Ψευτοθόδωρο) (φωτ.: Αρχείο δήμου Ελληνικού-Αργυρούπολης/ Ζήσης Κυριακίδης)

Γέλιο και ανατροπές για καλό σκοπό στο «Ζητείται ψεύτης» του Δημήτρη Ψαθά

2 ώρες πριν
Παιχνίδια στο μοιραίο λούνα παρκ όπου βρήκε τραγικό θάνατο 19χρονος από τη Βέροια (φωτ.: ΜΟΤΙΟΝΤΕΑΜ/Μιχάλης Παππούς)

Χαλκιδική: 6 εγκληματικές παραλείψεις στο μοιραίο λούνα παρκ – Το βούλευμα του Συμβουλίου Πλημμελειοδικών Πολυγύρου

3 ώρες πριν
(Φωτ.: Χριστίνα Κωνσταντάκη)

Με αίθριο καιρό και μικρή άνοδο της θερμοκρασίας θα κυλήσει το Σάββατο

3 ώρες πριν

ΑΚΟΛΟΥΘΗΣΤΕ ΜΑΣ

pontosnews.gr

Ειδήσεις και άρθρα για τον Πόντο και τη Μ. Ασία, αλλά και την επικαιρότητα στην Ελλάδα, τον Κόσμο και την Ομογένεια. Πλούσια θεματολογία ποικίλης ύλης με έμφαση σε πολιτιστικά δρώμενα.

Copyright © 2025 pontosnews.gr
Made by minoanDesign

  • TAYTOTHTA
  • ΔΙΑΦΗΜΙΣΗ
  • ΟΡΟΙ ΧΡΗΣΗΣ
  • ΕΠΙΚΟΙΝΩΝΙΑ
Δεν βρέθηκαν αποτελέσματα
Προβολή όλων
  • ΑΡΧΙΚΗ
  • ΠΟΝΤΟΣ
    • ΧΡΟΝΟΛΟΓΙΟ
    • ΓΕΝΟΚΤΟΝΙΑ
    • ΙΣΤΟΡΙΑ
    • ΠΑΡΑΔΟΣΗ
    • ΠΡΟΣΩΠΙΚΟΤΗΤΕΣ
    • ΣΥΛΛΟΓΟΙ
    • ΛΕΞΙΚΟ
  • ΕΛΛΑΔΑ
  • ΚΥΠΡΟΣ
  • ΟΜΟΓΕΝΕΙΑ
  • ΠΟΛΙΤΙΚΗ
  • ΓΝΩΜΕΣ
    • Μάρκος Τρούλης
    • Παντελής Σαββίδης
    • Σάββας Καλεντερίδης
    • Θεόφιλος Πουταχίδης
  • ΟΙΚΟΝΟΜΙΑ
  • ΑΜΥΝΑ
  • ΚΟΣΜΟΣ
  • ΑΘΛΗΤΙΣΜΟΣ
  • ΥΓΕΙΑ
  • ΠΕΡΙΕΡΓΑ
  • ΣΥΝΤΑΓΕΣ
  • ΠΙΣΤΗ
  • ΠΟΛΙΤΙΣΜΟΣ
  • ΤΑΞΙΔΙ
  • ΕΚΔΗΛΩΣΕΙΣ
  • PONTOS BLOG

Copyright © 2024 pontosnews.gr
Made by minoanDesign