pontosnews.gr
Σάββατο, 13/08/2022
Δεν βρέθηκαν αποτελέσματα
Προβολή όλων
  • ΑΡΧΙΚΗ
  • ΠΟΝΤΟΣ
    • ΧΡΟΝΟΛΟΓΙΟ
    • ΠΑΡΑΔΟΣΗ
    • ΓΕΝΟΚΤΟΝΙΑ
    • ΙΣΤΟΡΙΑ
    • ΠΡΟΣΩΠΙΚΟΤΗΤΕΣ
    • ΣΥΛΛΟΓΟΙ
    • ΛΕΞΙΚΟ
  • ΕΛΛΑΔΑ
  • ΠΟΛΙΤΙΚΗ
  • ΓΝΩΜΕΣ
    • Μάρκος Τρούλης
    • Παντελής Σαββίδης
    • Σάββας Καλεντερίδης
    • Θεόφιλος Πουταχίδης
  • ΟΙΚΟΝΟΜΙΑ
  • ΑΜΥΝΑ
  • ΚΟΣΜΟΣ
  • ΑΘΛΗΤΙΣΜΟΣ
  • ΥΓΕΙΑ
  • ΣΥΝΤΑΓΕΣ
  • ΑΡΧΙΚΗ
  • ΠΟΝΤΟΣ
    • ΧΡΟΝΟΛΟΓΙΟ
    • ΠΑΡΑΔΟΣΗ
    • ΓΕΝΟΚΤΟΝΙΑ
    • ΙΣΤΟΡΙΑ
    • ΠΡΟΣΩΠΙΚΟΤΗΤΕΣ
    • ΣΥΛΛΟΓΟΙ
    • ΛΕΞΙΚΟ
  • ΕΛΛΑΔΑ
  • ΠΟΛΙΤΙΚΗ
  • ΓΝΩΜΕΣ
    • Μάρκος Τρούλης
    • Παντελής Σαββίδης
    • Σάββας Καλεντερίδης
    • Θεόφιλος Πουταχίδης
  • ΟΙΚΟΝΟΜΙΑ
  • ΑΜΥΝΑ
  • ΚΟΣΜΟΣ
  • ΑΘΛΗΤΙΣΜΟΣ
  • ΥΓΕΙΑ
  • ΣΥΝΤΑΓΕΣ
Δεν βρέθηκαν αποτελέσματα
Προβολή όλων
pontosnews.gr
Δεν βρέθηκαν αποτελέσματα
Προβολή όλων

Του Αϊ-Γιαννιού, το έθιμο του Κλήδονα στον Πόντο και αλλού

Παραμονή και ανήμερα της γέννησης του Αγίου Ιωάννη του Προδρόμου

23/06/2022 - 8:57πμ
(Φωτ.: EUROKINISSI)

(Φωτ.: EUROKINISSI)

Κοινοποίηση στο FacebookΜοιράσου το στο TwitterΜοιράσου το στο Whatsapp

Είναι το έθιμο της φωτιάς, με πανάρχαιες ρίζες, γνωστό από τα βυζαντινά χρόνια οπότε και απαγορεύτηκε (το 681 μ.Χ.) ως ειδωλολατρικό. Στις 23 και 24 Ιουνίου, παραμονή και ανήμερα της γέννησης του Αγίου Ιωάννη του Προδρόμου, σε αυλές και σε πλατείες ανάβουν φωτιές και νέοι και νέες πηδούν τρεις φορές σταυρωτά.

Έτσι ο Αϊ-Γιάννης γίνεται ο Λαμπαδιάρης ή Λαμπαδιστής ή Λαμπροφόρος. Είναι ακόμα Κλήδονας ή Φανιστής ή Λιοτρόπης ή Ριζικάρης ή Ριγανάς.

Στον Πόντο, και ιδίως στον δυτικό, είναι ο Αγιλοτρούπης, ονομασία που πιθανώς προέρχεται από τη (θερινή) τροπή του ηλίου, καθώς η γιορτή συνέπιπτε με το θερινό ηλιοστάσιο. Όπως αναφέρει ο Δημήτρης Λουκάτος στο βιβλίο του Τα καλοκαιρινά, στη Χίο οι Πόντιοι ξενυχτούσαν χορεύοντας για να δουν το ξημέρωμα τον ήλιο που γύριζε.

Συμπλήρωμα της γιορτής ήταν ο κλήδονας – αν και έχει επικρατήσει ολόκληρο το έθιμο με τις φωτιές να ονομάζεται «έθιμο του Κλήδονα». Η λέξη είναι σύνθετη (από το αρχαίο κληδον-, που σημαίνει μαντικό σημάδι).

«Πρωταγωνιστής» είναι το αμίλητο νερό.

Την παραμονή της γιορτής, στις 23 Ιουνίου, οι ανύπαντρες κοπέλες έβαζαν μέσα σε ένα πλατύστομο σταμνί ένα αντικείμενό τους, συνήθως κόσμημα. Μετά έδιναν το σκεύος σε πρωτότοκο παιδί και το έστελναν να το γεμίσει με νερό από εφτά βρύσες, χωρίς να μιλήσει σε κανέναν.

Κατ’ άλλη εκδοχή, το νερό το έφερναν οι ίδιες οι κοπέλες, και πάλι αμίλητες.

Το σταμνί έμενε όλο το βράδυ έξω, κάτω από τα άστρα και το φεγγάρι, σκεπασμένο με ένα κόκκινο ύφασμα προκειμένου να μαγευτεί και να φανερώσει την τύχη των κοριτσιών. Σε άλλη εκδοχή του εθίμου, οι ανύπαντρες εκείνο το βράδυ ονειρεύονταν τον μελλοντικό άντρα τους.

Την επόμενη ημέρα όλες οι κοπέλες, αμίλητες, πήγαιναν στην εξοχή για τον κλήδονα, τη μαντεψιά. Μια πρωτότοκη με νυφική καλύπτρα στο κεφάλι έβαζε το χέρι της στο δοχείο και έβγαζε αντικείμενα λέγοντας παράλληλα δίστιχα· κάθε δίστιχο αντιστοιχούσε στην κάτοχο του αντικειμένου, και κατά κάποιο τρόπο φανέρωνε το μέλλον της. Η τελετή έκλεινε με γλέντι και τραγούδι ως το πρωί.

Την «προφητεία» του Κλήδονα χρησιμοποιεί ο Φίλων Κτενίδης ως βάση σε ένα ηθoγραφικό έργο με τον τίτλο Κλήδονας, που ανέβηκε πρώτη φορά το 1948 από τον Θεατρικό Όμιλο της Ευξείνου Λέσχης Θεσσαλονίκης.

«Τ’ Άγε Λουτρόπιτ’ Αγγενί, εξέβαν σον παρχάρ σο Κουμανίτσ’ μερέαν», λέει το ποντιακό δίστιχο.

Αν και ο μελετητής Άνθιμος Παπαδόπουλος θεωρεί ότι οι φωτιές και ο Κλήδονας ήταν έθιμο άγνωστο στον Πόντο, εντούτοις ο Γ. Κ. Χατζόπουλος αναφέρεται εκτενώς στο αμίλητο νερό στην ποντιακή λαογραφία. Σημειώνει ότι είναι έθιμο της Πρωτοχρονιάς αλλά και του Αϊ-Γιαννιού, μια μέρα γνωστή ως «ο κλήδονας, τ’ Αη-Γιάννε το κουτίν».

Την ύπαρξη του εθίμου επιβεβαιώνει βασιζόμενη σε μαρτυρίες η λαογράφος Έλσα Γαλανίδου-Μπαλφούσια στο έργο της Ποντιακή Λαογραφία (εκδ. Αρχείον Πόντου). Μία από αυτές τις μαρτυρίες, του Γ. Μέγα, αναφέρει ότι στη Σινώπη οι νοικοκυρές έπρεπε να καθαρίσουν τα σπίτια, να ξεσκονίσουν και να σφουγγαρίσουν, περιμένοντας την τύχη τους – ο Αϊ-Γιάννης πίστευαν ότι φέρνει τύχες.

Στη Ματσούκα θεωρείται ότι άναβαν την πυρά με τσίκουτα, δηλαδή με ξερόκλαδα από έλαβα που μάζευαν τα παιδιά. Το δε ξημέρωμα ανέβαιναν στον Βαζελώνα που πανηγύριζε, και από τα υψώματα έβλεπαν «πώς κλώσκεται ο ήλεν», δηλαδή πώς γυρίζει ο ήλιος.

ΚοινοποίησηTweetSend
google news

Ακολουθήστε μας στο Google News

ΔΙΑΒΑΣΤΕ ΑΚΟΜΗ

(Φωτ.: Burkhard Mücke / commons.wikimedia.org)
ΠΑΡΑΔΟΣΗ

Λαϊκή ιατρική: Με «γέν’» καταπολεμούσαν στον Πόντο το στομαχόπονο

7/08/2022 - 10:01μμ
(Φωτ.: Αρχείο ΕΠΜ – Επεξεργασία: ΧΚ)
ΠΑΡΑΔΟΣΗ

Αργατεία, ένας σημαντικός θεσμός της αγροτικής ζωής των Ποντίων

6/08/2022 - 5:58μμ
Θαλασσινά μπάνια στη Σαμψούντα
ΠΑΡΑΔΟΣΗ

Ο καλύτερος μήνας στον Πόντο ήταν ο Αύγουστος!

1/08/2022 - 10:00πμ
Σκίτσο του Χρ. Γ. Δημάρχου από την έκδοση «Ο ελληνικός Πόντος – Μορφές και εικόνες ζωής», Αθήνα 1947
ΠΑΡΑΔΟΣΗ

Αλωνάρτ’ς, ο μήνας του αλωνίσματος στον Πόντο

1/08/2022 - 12:01πμ
ΠΑΡΑΔΟΣΗ

Το θέρισμα των χορταριών στα παρχάρια του Πόντου

30/07/2022 - 9:07πμ
Η μεγάλη αγορά χαψίων στην Τραπεζούντα (πηγή: «Αρχείον Πόντου», τ. 38, 1984)
ΠΑΡΑΔΟΣΗ

Η αλιεία στον Πόντο – Τα έμνοστα χαψία

24/07/2022 - 2:53μμ
Όψεις της ποντιακής διαλέκτου - Cover Image
ΠΑΡΑΔΟΣΗ

Όψεις της ποντιακής διαλέκτου

10/07/2022 - 6:12μμ
Βουτιά στα παρχάρια του Πόντου και την ιστορία τους - Cover Image
ΠΑΡΑΔΟΣΗ

Βουτιά στα παρχάρια του Πόντου και την ιστορία τους

9/07/2022 - 1:06μμ
(Αρχείο Επιτροπής Ποντιακών Μελετών)
ΠΑΡΑΔΟΣΗ

Χορτοθέρτ’ς, ο μήνας του θερισμού στα λιβάδια του Πόντου

1/07/2022 - 8:00πμ
Κερασινόν, ο μήνας των κερασιών - Cover Image
ΠΑΡΑΔΟΣΗ

Κερασινόν, ο μήνας των κερασιών

1/06/2022 - 8:00πμ
ΔΙΑΒΑΣΤΕ ΠΕΡΙΣΣΟΤΕΡΑ

ΡΟΗ ΕΙΔΗΣΕΩΝ

(Φωτ. αρχείου: ΑΠΕ-ΜΠΕ)

Χαλάνδρι: 8χρονη βρέθηκε νεκρή από θερμοπληξία — Οι γονείς της την άφησαν στο αυτοκίνητο

1 ώρα πριν
(Φωτ. αρχείου: ΑΠΕ-ΜΠΕ)

Θεσσαλονίκη: 52χρονος εντοπίστηκε νεκρός σε λίμνη αίματος από τους γονείς του

2 ώρες πριν
(Φωτ.: Twitter / Chaudhary Parvez)

Σαλμάν Ρουσντί: Με μαχαιριά στο λαιμό η δολοφονική επίθεση στο συγγραφέα

3 ώρες πριν
(Φωτ.: greecejapan.com)

Πέθανε ο Ιάπωνας μεταφραστής του Καβάφη

4 ώρες πριν
Ο υπουργός Δικαιοσύνης των ΗΠΑ Μέρικ Γκάρλαντ δίνει συνέντευξη Τύπου για την έρευνα στο σπίτι του Τραμπ, στη Φλόριντα (φωτ.: EPA/JIM LO SCALZO)

FBI: Έγγραφα που συνδέονται με πυρηνικά όπλα έψαχναν στο σπίτι του Ντόναλντ Τραμπ, στη Φλόριντα

4 ώρες πριν
(Φωτ.: MOTIONTEAM)

Δεκαπενταύγουστος στην Παναγία Σουμελά: Το πρόγραμμα για τη 1.610η πανήγυρη

5 ώρες πριν

ΑΚΟΛΟΥΘΗΣΤΕ ΜΑΣ

pontosnews.gr

Ειδήσεις και άρθρα για τον Πόντο και τη Μ. Ασία, αλλά και την επικαιρότητα στην Ελλάδα, τον Κόσμο και την Ομογένεια. Πλούσια θεματολογία ποικίλης ύλης με έμφαση σε πολιτιστικά δρώμενα.

Copyright © 2022 pontosnews.gr
Made by minoanDesign

  • TAYTOTHTA
  • ΔΙΑΦΗΜΙΣΗ
  • ΟΡΟΙ ΧΡΗΣΗΣ
  • ΕΠΙΚΟΙΝΩΝΙΑ
Δεν βρέθηκαν αποτελέσματα
Προβολή όλων
  • ΑΡΧΙΚΗ
  • ΠΟΝΤΟΣ
    • ΧΡΟΝΟΛΟΓΙΟ
    • ΓΕΝΟΚΤΟΝΙΑ
    • ΙΣΤΟΡΙΑ
    • ΠΑΡΑΔΟΣΗ
    • ΠΡΟΣΩΠΙΚΟΤΗΤΕΣ
    • ΣΥΛΛΟΓΟΙ
    • ΛΕΞΙΚΟ
  • ΕΛΛΑΔΑ
  • ΚΥΠΡΟΣ
  • ΟΜΟΓΕΝΕΙΑ
  • ΠΟΛΙΤΙΚΗ
  • ΓΝΩΜΕΣ
    • Μάρκος Τρούλης
    • Παντελής Σαββίδης
    • Σάββας Καλεντερίδης
    • Θεόφιλος Πουταχίδης
  • ΟΙΚΟΝΟΜΙΑ
  • ΑΜΥΝΑ
  • ΚΟΣΜΟΣ
  • ΑΘΛΗΤΙΣΜΟΣ
  • ΥΓΕΙΑ
  • ΠΕΡΙΕΡΓΑ
  • ΣΥΝΤΑΓΕΣ
  • ΠΙΣΤΗ
  • ΠΟΛΙΤΙΣΜΟΣ
  • ΤΑΞΙΔΙ
  • ΕΚΔΗΛΩΣΕΙΣ
  • PONTOS BLOG

Copyright © 2022 pontosnews.gr
Made by minoanDesign