pontosnews.gr
Κυριακή, 14/09/2025
Δεν βρέθηκαν αποτελέσματα
Προβολή όλων
  • ΑΡΧΙΚΗ
  • ΠΟΝΤΟΣ
    • ΧΡΟΝΟΛΟΓΙΟ
    • ΠΑΡΑΔΟΣΗ
    • ΓΕΝΟΚΤΟΝΙΑ
    • ΙΣΤΟΡΙΑ
    • ΠΡΟΣΩΠΙΚΟΤΗΤΕΣ
    • ΣΥΛΛΟΓΟΙ
    • ΛΕΞΙΚΟ
  • ΕΛΛΑΔΑ
  • Videos
  • ΠΟΛΙΤΙΚΗ
  • ΓΝΩΜΕΣ
    • Μάρκος Τρούλης
    • Παντελής Σαββίδης
    • Σάββας Καλεντερίδης
    • Θεόφιλος Πουταχίδης
  • ΟΙΚΟΝΟΜΙΑ
  • ΑΜΥΝΑ
  • ΚΟΣΜΟΣ
  • ΑΘΛΗΤΙΣΜΟΣ
  • ΥΓΕΙΑ
  • ΣΥΝΤΑΓΕΣ
  • ΑΡΧΙΚΗ
  • ΠΟΝΤΟΣ
    • ΧΡΟΝΟΛΟΓΙΟ
    • ΠΑΡΑΔΟΣΗ
    • ΓΕΝΟΚΤΟΝΙΑ
    • ΙΣΤΟΡΙΑ
    • ΠΡΟΣΩΠΙΚΟΤΗΤΕΣ
    • ΣΥΛΛΟΓΟΙ
    • ΛΕΞΙΚΟ
  • ΕΛΛΑΔΑ
  • Videos
  • ΠΟΛΙΤΙΚΗ
  • ΓΝΩΜΕΣ
    • Μάρκος Τρούλης
    • Παντελής Σαββίδης
    • Σάββας Καλεντερίδης
    • Θεόφιλος Πουταχίδης
  • ΟΙΚΟΝΟΜΙΑ
  • ΑΜΥΝΑ
  • ΚΟΣΜΟΣ
  • ΑΘΛΗΤΙΣΜΟΣ
  • ΥΓΕΙΑ
  • ΣΥΝΤΑΓΕΣ
Δεν βρέθηκαν αποτελέσματα
Προβολή όλων
pontosnews.gr
Δεν βρέθηκαν αποτελέσματα
Προβολή όλων

Τα ποντιακά ως στοιχείο ταυτότητας

21/10/2014 - 4:21μμ
Τα ποντιακά ως στοιχείο ταυτότητας - Cover Image
Κοινοποίηση στο FacebookΜοιράσου το στο TwitterΜοιράσου το στο Whatsapp

Ανάμεσα στα κοινά στοιχεία που συγκροτούν και συγκρατούν την ιδιαίτερη ταυτότητα ενός έθνους ή μιας φυλής, την ισχυρότερη, ίσως, θέση κατέχει η γλώσσα του.

Η γλώσσα ισχυροποιεί τους δεσμούς μεταξύ των ομιλητών της και πιστοποιεί ένα κοινό ιστορικό παρελθόν, το οποίο εκφράζεται και με τη χρήση της. Έτσι, η ποντιακή διάλεκτος διασώζει γλωσσικά στοιχεία χιλιάδων χρόνων ως γνήσια απόγονος της αρχαίας ιωνικής διαλέκτου της Δυτικής Μικράς Ασίας.

Τα γεωγραφικά όρια μέσα στα οποία μιλιόταν η ποντιακή διάλεκτος, έφταναν στα δυτικά από την Ινέπολη (Ιωνόπολη) ως τη Ριζούντα και την Κολχίδα στα ανατολικά συμπεριλαμβάνοντας σαφώς και την ενδοχώρα ανάμεσά τους.

 Όπως είναι φυσικό, η ομιλία της ποντιακής διαλέκτου σε μία τόσο μεγάλη γεωγραφική έκταση δεν ήταν παντού πανομοιότυπη, αλλά παρουσίαζε ορισμένες παραλλαγές από περιοχή σε περιοχή, γι’  αυτό και διακρινόταν σε ιδιώματα. Το μεγαλύτερο από αυτά ήταν το ιδίωμα της Χαλδίας, το οποίο, όπως υποστηρίζει ο Άνθιμος Παπαδόπουλος, μιλούσαν τα εννέα δέκατα των Ποντίων.

Ισχυρότερη απόδειξη για την καταγωγή της και ιδιαιτερότητά της σε σύγκριση με τη λοιπή ελληνική αποτελεί η προφορά του «η» ως «ε», όπως φανερώνουν πλήθος λέξεων, π.χ. «ἄκλερος», «νύφε», «χαμελός», «ζεμία».

Εντυπωσιακή, επίσης, είναι και η διατήρηση γραμματικών τύπων της αρχαίας ελληνικής γλώσσας στην ποντιακή διάλεκτο. Εκτός από την κατάληξη του β’  εν. προσώπου της Προστακτικής Ενεργητικού Αορίστου, η οποία διατηρήθηκε ακέραιη (π.χ. τάραξον, γράψον, στείλον) , έχουν διατηρηθεί πολλοί άλλοι τύποι της Προστακτικής ελαφρά παραλλαγμένοι. Αρκεί να σκεφτούμε πως η προστακτική «αφ’ς» προέρχεται από την  προστακτική «ἄφες» του ρήματος «ἀφίημι», γνωστή σε όλους από την προσευχή «Πάτερ ἡμῶν».

Ακόμη, στην ποντιακή επιβίωσε η προστακτική των συνηρημένων σε «-έω» ρημάτων, με αποσιώπηση του τελικού διφθόγγου «-ει». Οι προστακτικές «λάλ’», «φόρ’» , «φίλ’» προέρχονται από τις αντίστοιχες προστακτικές της αρχαίας ελληνικής «λάλει», «φόρει», «φίλει».

Πλήθος λέξεων της αρχαίας διατηρήθηκαν ατόφιες στην ποντιακή, ενώ δε διατηρήθηκαν στη νέα ελληνική. Η ποντιακή διατήρησε ρήματα όπως το «ἐγκαλῶ» (=κατηγορώ), ῥιγῶ (=κρυώνω), « βοῶ» (=κραυγάζω, παράγω βοή), ή ελαφρά παραλλαγμένα, όπως είναι το «ομνύω» (=ορκίζομαι), το οποίο προέρχεται από το αρχαίο «ὄμνυμι», «άφτω» (=ανάβω), από το «ἅπτω», ‘κχύουμαι (=χύνομαι) από το «ἐκχέομαι». Ακόμη, στην ποντιακή διασώθηκαν αρχαιότεροι τύποι λέξεων, οι οποίοι, είτε δε διατηρήθηκαν στη νέα ελληνική, είτε αντικαταστάθηκαν από τους ξένους.

Για την πρώτη περίπτωση, ας σκεφτούμε πως το ρήμα «αναμένω» χρησιμοποιείται στην ποντιακή, ενώ συνώνυμό του στη νέα ελληνική είναι το «περιμένω». Για να εκφράσουμε, όμως, την ενέργεια του ρήματος «περιμένω» στη νεοελληνική χρησιμοποιούμε το ουσιαστικό «αναμονή», καθώς δεν παράγεται ανάλογο ουσιαστικό.

Αναφορικά με τη δεύτερη περίπτωση, ας σκεφτούμε πως η ποντιακή διατήρησε τη μεσαιωνική ονομασία «(ο)ξύγαλαν» για το γιαούρτι, ενώ στη νέα ελληνική χρησιμοποιείται η τουρκική λέξη «γιαούρτι».

Ασφαλώς, η ποντιακή λόγω της απομακρυσμένης γεωγραφικής θέσης του Πόντου από τη μητροπολιτική Ελλάδα ενσωμάτωσε πολλές λέξεις από την τουρκική, την αραβική και την περσική γλώσσα. Παρόλα αυτά, οι λέξεις δεν παρέμειναν αυτούσιες, αλλά πήραν ελληνικές καταλήξεις προσαρμοζόμενες στο γραμματικό και κλιτικό σύστημα της ποντιακής και σε πολλές περιπτώσεις έδωσαν παράγωγα. Για παράδειγμα, η τουρκική λέξη «dava» (=δίκη πολιτικού δικαστηρίου) έδωσε το ρήμα «ταβίζω» (=μαλώνω) και το ουσιαστικό «ταβή» (=έριδα, φιλονικία).

Η μακραίωνη διατήρηση της ποντιακής διαλέκτου σε ένα εχθρικό περιβάλλον, ανάμεσα σε λαούς αλλόθρησκους και αλλόγλωσσους πιστοποιεί με το δικό της τρόπο την ανθεκτικότητα της ποντιακής φυλής απέναντι στην αφομοίωση. Δυστυχώς, όμως, σήμερα η χρήση της έχει περιοριστεί σημαντικά, καθώς τα ποντιακά ομιλούνται σχεδόν αποκλειστικά σε χωριά με κατοίκους ποντιακής καταγωγής από άτομα της δεύτερης και τρίτης γενιάς.

Αν νεκρωθεί η γλώσσα μας, μοιραία θα νεκρωθεί κι ένα μέρος της ταυτότητάς μας. «Ο θάνατος μιας γλώσσας σημαίνει την απώλεια ενός τρόπου ερμηνείας του κόσμου, σημαίνει την πτώση του πολιτισμού, που συνδέεται με αυτή τη γλώσσα» υποστηρίζει ο Γάλλος γλωσσολόγος Claude Hagège.

Αν μάλιστα σκεφτούμε πως τα στοιχεία που συνιστούν το σύνολο μιας παράδοσης έχουν μεταξύ τους διαλεκτική σχέση, εύκολα συμπεραίνουμε πως η φθορά ή η εξαφάνιση κάποιου, μοιραία θα συνεπιφέρει τη φθορά και εξαφάνιση των υπολοίπων. Πιο συγκεκριμένα, αν η ποντιακή διάλεκτος καταστεί άγνωστη στις νεότερες γενιές, η ποντιακή μουσική, τα ποντιακά τραγούδια ακόμη και τα ποντιακό θέατρο, θα γίνουν και αυτά ξένα και αδιάφορα. Καθήκον μας, λοιπόν, είναι απέναντι στον πολιτισμό και την παράδοσή μας, να υπερασπιστούμε την ποντιακή μας ταυτότητα.

Αρχοντούλα Κωνσταντινίδου
Φιλόλογος

  • Πηγή: www.poe.org.gr
ΚοινοποίησηTweetSend
google news

Ακολουθήστε μας στο Google News

ΔΙΑΒΑΣΤΕ ΑΚΟΜΗ

(Πηγή: mus.gen.tr)
ΠΑΡΑΔΟΣΗ

Εντίλ εκούζ: Με νταούλια και… πονηριές οι αγώνες των βοδιών στον Πόντο

12/09/2025 - 8:47μμ
(Φωτ. αρχείου)
ΠΑΡΑΔΟΣΗ

Το φθινόπωρο με τα… λόγια της ποντιακής διαλέκτου

6/09/2025 - 5:27μμ
Σταυρίτες, ο μήνας της Ύψωσης του Τιμίου Σταυρού - Cover Image
ΠΑΡΑΔΟΣΗ

Σταυρίτες, ο μήνας της Ύψωσης του Τιμίου Σταυρού

1/09/2025 - 8:38πμ
Στο παρχάρι, αποχαιρετισμός των παραθεριστών από την Τραπεζούντα (φωτ.: Επιτροπή Ποντιακών Μελετών / δωρήτρια: Αθηνά Μακρίδου-Καλλιγά)
ΠΑΡΑΔΟΣΗ

31η Αυγούστου, η κλειδοχρονιά της ποντιακής παράδοσης

31/08/2025 - 8:36πμ
(Φωτ.: Richard Bartz / commons.wikimedia.org)
ΠΑΡΑΔΟΣΗ

Λαϊκή ιατρική στον Πόντο: Οι χίλιες και δύο χρήσεις των προϊόντων της μέλισσας – Από το μέλι μέχρι το κερί

30/08/2025 - 8:00μμ
Ακουαρέλα του Χρήστου Γ. Δημάρχου με θέμα τη γαμήλια πομπή
ΠΑΡΑΔΟΣΗ

Ποντιακά έθιμα και τραγούδια του γάμου

24/08/2025 - 11:05πμ
Στις καλαμένιες καλαθούνες οι σοδειές (φωτ.: Επιτροπή Ποντιακών Μελετών)
ΠΑΡΑΔΟΣΗ

Οι Αύγουστοι των Ποντίων είχαν λεφτοκάρυα, καπνά και κοκκύμελα

10/08/2025 - 3:48μμ
Στην περιοχή που περικλείεται από τη Ματσούκα, τα Πλάτανα και τη Τόνγια, και σήμερα ονομάζεται Ντούζκιοϊ βρίσκονταν τα μοναστήρια Καραπτάλ και Χωνευτέρ' (πηγή: facebook.com/bdeveci61)
ΠΑΡΑΔΟΣΗ

Το μυστικό του Γιακούπ-αγά: Τα μοναστήρια όπου πήγαιναν Τούρκοι αγάδες από Ματσούκα, Πλάτανα και Τόνγια αλλά όχι χριστιανοί

1/08/2025 - 3:02μμ
(Πηγή: YouTube/ Kostis Vasiliadis)
ΠΑΡΑΔΟΣΗ

Κωστής Βασιλειάδης, Κώστας Ορφανίδης και Γιώργος Ζήγος ενώνουν τις φωνές τους για το «Ε! κορτσόπον, ντο τερείς»

23/07/2025 - 1:30μμ
Ο ναός του Προφήτη Ηλία στην ενορία Πινατάντων της Σάντας (φωτ.: Facebook / Ψηφιακή Σάντα / Christos Xenidis)
ΠΑΡΑΔΟΣΗ

Ο Προφήτης Ηλίας και ο θρύλος για τη βροχή – Από το Καρς, στην ποντιακή διάλεκτο

20/07/2025 - 11:34πμ
ΔΙΑΒΑΣΤΕ ΠΕΡΙΣΣΟΤΕΡΑ

ΡΟΗ ΕΙΔΗΣΕΩΝ

(Φωτ.: EUROKINISSI / Γιώργος Κονταρίνης)

Δροσίζει (λίγο) επιτέλους – Γενικά αίθριος ο καιρός σήμερα, με τοπικές νεφώσεις

19 λεπτά πριν
Γκράφιτι που δημιουργήθηκε για τα 100 χρόνια από τη Μικρασιατική Καταστροφή στο χώρο του 3ου Γυμνασίου Νέας Σμύρνης (φωτ.: EUROKINISSI / Γιάννης Παναγόπουλος)

14 Σεπτεμβρίου: Η Ελλάδα τιμά τα θύματα της Μικρασιατικής Καταστροφής

49 λεπτά πριν
(Φωτ.: ΚΟΕ)

Ευρωπαϊκό πρωτάθλημα πόλο: Με Κροατία, Σλοβενία και Γεωργία η Ελλάδα

9 ώρες πριν
Οι αντικυβερνητικές διαδηλώσεις είναι καθημερινό φαινόμενο στο Ισραήλ (φωτ.: EPA / Abir Sultan)

Ισραήλ: «Ένα εμπόδιο υπάρχει για το τέλος του πολέμου: Ο Νετανιάχου», λένε οι οικογένειες των ομήρων

10 ώρες πριν
(Φωτ.: EUROKINISSI / Γιώργος Ματθαίος)

Super League: Πεντάσφαιρος ο Ολυμπιακός – Νίκες για Άρη, Βόλο

10 ώρες πριν
(Φωτ.: EUROKINISSI / Μιχάλης Καραγιάννης)

Davis Cup: Ο Τσιτσιπάς ισοφάρισε σε 1-1 τη σειρά με τη Βραζιλία

10 ώρες πριν
pontosnews.gr

Ειδήσεις και άρθρα για τον Πόντο και τη Μ. Ασία, αλλά και την επικαιρότητα στην Ελλάδα, τον Κόσμο και την Ομογένεια. Πλούσια θεματολογία ποικίλης ύλης με έμφαση σε πολιτιστικά δρώμενα.

Copyright © 2025 pontosnews.gr
Made by minoanDesign

  • TAYTOTHTA
  • ΔΙΑΦΗΜΙΣΗ
  • ΟΡΟΙ ΧΡΗΣΗΣ
  • ΕΠΙΚΟΙΝΩΝΙΑ
Δεν βρέθηκαν αποτελέσματα
Προβολή όλων
  • ΑΡΧΙΚΗ
  • ΠΟΝΤΟΣ
    • ΧΡΟΝΟΛΟΓΙΟ
    • ΓΕΝΟΚΤΟΝΙΑ
    • ΙΣΤΟΡΙΑ
    • ΠΑΡΑΔΟΣΗ
    • ΠΡΟΣΩΠΙΚΟΤΗΤΕΣ
    • ΣΥΛΛΟΓΟΙ
    • ΛΕΞΙΚΟ
  • ΕΛΛΑΔΑ
  • VIDEOS
  • ΚΥΠΡΟΣ
  • ΟΜΟΓΕΝΕΙΑ
  • ΠΟΛΙΤΙΚΗ
  • ΓΝΩΜΕΣ
    • Μάρκος Τρούλης
    • Παντελής Σαββίδης
    • Σάββας Καλεντερίδης
    • Θεόφιλος Πουταχίδης
  • ΟΙΚΟΝΟΜΙΑ
  • ΑΜΥΝΑ
  • ΚΟΣΜΟΣ
  • ΑΘΛΗΤΙΣΜΟΣ
  • ΥΓΕΙΑ
  • ΠΕΡΙΕΡΓΑ
  • ΣΥΝΤΑΓΕΣ
  • ΠΙΣΤΗ
  • ΠΟΛΙΤΙΣΜΟΣ
  • ΤΑΞΙΔΙ
  • ΕΚΔΗΛΩΣΕΙΣ
  • PONTOS BLOG

Copyright © 2024 pontosnews.gr
Made by minoanDesign