Σαν σήμερα, το 1920, οι Έλληνες του Πόντου προτείνουν στον Βενιζέλο να ξεσηκωθούν κατά του Κεμάλ (ντοκουμέντα)

Μεσούσης της Μικρασιατικής Εκστρατείας, και σχεδόν έναν μήνα πριν από την υπογραφή της Συνθήκης των Σεβρών, ο Χρήστος Καλαντίδης στέλνει υπόμνημα στον Ελευθέριο Βενιζέλο τονίζοντας ότι οι συνθήκες έχουν πλέον ωριμάσει ώστε να εκδηλωθεί ένα κίνημα των Ποντίων κατά του Μουσταφά Κεμάλ.

Το υπόμνημα έχει ημερομηνία 24 Ιουνίου 1920 και εστάλη στο Παρίσι, όπου βρισκόταν ο Έλληνας πρωθυπουργός.

Ο Χρήστος Καλαντίδης, επιφανής γιατρός με ειδίκευση στην ακτινοθεραπεία, υπογράφει το υπόμνημα ως πρόεδρος της Επιτροπείας των εν Ελλάδι Ποντίων. Ως γραμματέας υπογράφει ο Κωνσταντίνος Κανσήζ, ο οποίος ανήκει στην ομάδα των διανοούμενων που έβαλε τη βάση για την Επιτροπή Ποντιακών Μελετών, τον Μάιο του 1927.

Στον Ελευθέριο Βενιζέλο, λοιπόν, τονίζεται ότι από τη στιγμή που ο ελληνικός στρατός προελαύνει στο εσωτερικό της Μικράς Ασίας, είναι η κατάλληλη ευκαιρία για το κίνημα των Ποντίων, το οποίο θα μπορούσε να αποτελέσει αφορμή εξέγερσης διαφόρων μειονοτήτων (Αρμένιοι, Λαζοί, Κιρκάσιοι κ.ά.) εναντίον των Τούρκων, ώστε να διευκολυνθεί και ο στρατός της Ελλάδας.

Ακόμα, επισημαίνεται ότι με αυτόν τον τρόπο θα υπάρξουν βάσιμες ελπίδες για ευνοϊκή λύση του ποντιακού ζητήματος, το οποίο θα ετίθετο σε νέα βάση.

Παρόμοιο υπόμνημα, σύμφωνα με τους Χρήστο Καλαντίδη και Κωνσταντίνο Κανσήζ, εστάλη και στο Γενικό Επιτελείο, στο οποίο γίνεται γνωστό ότι στον Πόντο υπάρχει δύναμη τουλάχιστον 20.000 ανδρών, εφοδιασμένη και εξοπλισμένη, που μπορεί να απασχολήσει το στρατό του Μουσταφά Κεμάλ στη Σεβάστεια, «η οποία αποτελεί σπουδαία βάση του κεμαλισμού». Σημειώνεται δε ότι ο δρόμος από την Αμισό προς τη Σεβάστεια είναι υπό ελληνικό έλεγχο.

«Κίνημα εκ του Πόντου δεν θα είναι απλώς ποντιακό κίνημα. Θα αποτελέσει την αφετηρία γενικότερων ανατροπών και διάσπασης της μουσουλμανικής ενότητας στην κεντρική και άπω Μικρά Ασία, εκεί όπου δεν δύναται να φτάσει η άμεση του απελευθερωτικού στρατού ενέργεια», διαβάζουμε στο υπόμνημα, το οποίο έχει διασωθεί και βρίσκεται στο αρχείο του Μουσείου Μπενάκη (Αρχείο Ελευθερίου Βενιζέλου, Φάκελος 315, 28).

Ως γνωστό, η πρόταση της Επιτροπείας των εν Ελλάδι Ποντίων δεν υλοποιήθηκε ποτέ από τον Ελευθέριο Βενιζέλο.