Γάμος, ο. Ένα ουσιαστικό της ποντιακής διαλέκτου που προέρχεται από τα αρχαία ελληνικά και είναι κοινό και στα νέα ελληνικά. Ωστόσο, όπως αναφέρει ο Άνθιμος Παπαδόπουλος στο Ιστορικό λεξικό της ποντικής διαλέκτου, η ίδια λέξη χρησιμοποιείται για να περιγράψει και τη γαμήλια πομπή, και το γλέντι μετά τη στέψη, και τη διανομή στους καλεσμένους άρτου εμποτισμένου με καρυδέλαιο ή φουντουκέλαιο, αλλά και το σπίτι που μένει ο γαμπρός την Κυριακή της τελετής.
Από το ίδιο ουσιαστικό προκύπτει και η σύνθετη λέξη γαμοκέριν, ένα κερί τη βάση του οποίου έβαφαν κόκκινη και το έστελναν σε όσους ήθελαν να καλέσουν στη στέψη.
Γαμοκύρης (ή γαμοκύρτ’ς) ονομάζεται ο πατέρας ή ο παππούς του γαμπρού, γαμοστόλος είναι αυτός που αναλαμβάνει να ετοιμάσει τα του γάμου, ενώ γαμοφόρος είναι και ο καλεσμένος και αυτός που έχει τη γενική επίβλεψη.
Και η λέξη γαμπρός (γαμβρός) προέρχεται από τα αρχαία ελληνικά. Είναι πρώτο συνθετικό στη λέξη γαμπροκάλεσμα που περιγράφει την πρόσκληση σε γλέντι στους γονείς και στους συγγενείς της μέλλουσας νύφης μετά τον αρραβώνα (συνώνυμο το γαμπρολάλεμαν). Ακόμα περιγράφει την πρόσκληση του ζευγαριού στο σπίτι των γονιών της νύφης την έβδομη μέρα μετά το γάμο.
Άλλη μία σύνθετη λέξη που συνδέεται με τον γαμπρό είναι το γαμπροκούριν. Πρόκειται για το έθιμο κατά το οποίο πριν από το στεφάνωμαν ο μελλόνυμφος πρέπει να σκίσει ένα χοντρό κούτσουρο προκειμένου ν’ αποδείξει ότι είναι ικανός ν’ αναλάβει τα βάρη μιας οικογένειας. Η ίδια λέξη χρησιμοποιείται στην καθημερινότητα για κάθε κούτσουρο που κόβεται δύσκολα.
Την ημέρα της στέψης ο άνδρας φορά τα γαμπρακά (ή γαμπρέσα ή γαμπριάτικα), κάθεται για να τον ξυρίσουν στο γαμπροσκάμνιν, ενώ η διαδικασία ντυσίματός του είναι το γαμπροστόλισμαν. Ένα ακόμα ουσιαστικό της ποντιακής διαλέκτου είναι το γαμπροχώριν, δηλαδή το χωριό που έχει εγκατεστημένους πολλούς ξένους γαμπρούς (σώγαμπρους).
- Βρείτε, μάθετε και διαδώστε την έννοια ακόμα περισσότερων ποντιακών λέξεων και φράσεων στο λεξικό του pontos-news.gr.
- Διαβάστε στην κατηγορία «Ήθη και Έθιμα» για το γαμήλιο έθιμο της κοσάρας αλλά και για τα επτά ζευγάρια και το τέκ’.