Το Βασιλάδι είναι ένα ιστορικό νησάκι στον κόλπο του Μεσολογγίου που δοξάστηκε κατά τη διάρκεια της Επανάστασης του 1821. Οχυρώθηκε για πρώτη φορά από τον Αλή Πασά το 1805 και το τείχος του διατηρήθηκε μέχρι το 1821, οπότε η οχύρωση συμπληρώθηκε με τρία κανόνια και η φρουρά με 50 Μεσολογγίτες ναύτες. Στις 20 Ιουλίου 1821 σημειώθηκε η πρώτη μάταιη απόπειρα κατάληψής του από τον εχθρικό στόλο. Κατά την τελευταία πολιορκία του Μεσολογγίου (1825-1826) το Βασιλάδι ήταν καλύτερα οχυρωμένο, με 14 κανόνια. Η φρουρά του επίσης είχε ενισχυθεί σημαντικά, με 60 πεζούς από τον Σπύρο Πεταλούδη, 20 πυροβολητές από τον Α. Παπαλουκά κ.ά.
Πολλές φορές οι Τούρκοι είχαν προσπαθήσει να το καταλάβουν, για να διευκολυνθεί η άλωση του Μεσολογγίου από τη θάλασσα.
Στις 22 Φεβρουαρίου 1826 ο Χουσεΐν μπέης με διαταγή του Ιμπραήμ μπήκε στη λιμνοθάλασσα με 81 σκάφη (σχεδίες και αβαθή πλοιάρια, κατάλληλα για να πλέουν στα ρηχά νερά της λιμνοθάλασσας) και με 3.000 μάχιμους άνδρες. Κατέλαβε το Κόμμα και στις 23 Φεβρουαρίου άρχισε να κανονιοβολεί τη νησίδα. Τρεις έφοδοι απέτυχαν. Όμως μετά από έκρηξη της αποθήκης πυρομαχικών, οπότε οι υπερασπιστές του έμειναν χωρίς καθόλου πυρομαχικά, οι Τούρκοι κατάφεραν στις 25 Φεβρουαρίου να καταλάβουν το Βασιλάδι. Πολλοί λίγοι από τους υπερασπιστές του κατάφεραν να σωθούν κολυμπώντας μέχρι το Μεσολόγγι.
Η άλωση της νησίδας είναι γεγονός σημαντικό, επειδή έτσι συσφίχτηκε ο εχθρικός κλοιός γύρω από το Μεσολόγγι. Την ανακατάληψή του πέτυχε ο Άστιγξ μετά από πολιορκία.
- Πηγή: vassiladi.blogspot.com.
