Η επιλογή του κατάλληλου τρόπου και του κατάλληλου χρόνου για τη διενέργεια διπλωματικών ελιγμών καθορίζει τελικά το βαθμό ικανότητας του πολιτικού προσωπικού, την επάρκεια της ηγεσίας. Δεν χωρά αμφιβολία ότι η εξελισσόμενη διπλωματική απομόνωση του Κατάρ συνδέεται με την αδυναμία της ηγεσίας του να προλάβει τα γεγονότα, να προσαρμοστεί στα δεδομένα και να ευθυγραμμίσει τα συμφέροντα της χώρας με τη γενικότερη τάση σε βαθμό που να μην κινδυνεύει να πέσει θύμα αντισυσπειρώσεων.
Η συγκεκριμένη γενική αρχή εμπίπτει πλήρως στα τεκταινόμενα στον Κόλπο.
Αναλυτές, όπως ο καθηγητής Ιωάννης Μάζης, έχουν αναφερθεί πολλάκις κατά τα τελευταία χρόνια στο σουνιτικό τόξο (σύστημα), το οποίο χρηματοδοτεί τους Αδελφούς Μουσουλμάνους και τις οργανώσεις τους ανά την ευρωπαϊκή ήπειρο. Επίσης, έχει σημειωθεί ο ρόλος του Κατάρ εντός όλου αυτού του παιγνίου, δίχως ωστόσο να αποκόπτεται από τη θέση και το ρόλο της Σαουδικής Αραβίας. Τι άλλαξε, λοιπόν;
Τα εν λόγω κράτη, με προκάλυμμα τους ευμεγέθεις συντελεστές ισχύος που έχουν αποκομίσει μέσω της ανόδου της τιμής του πετρελαίου κατά τα χρόνια μετά την αμερικανική εισβολή στο Ιράκ, καθώς και την ανοχή των ΗΠΑ, άρχισαν να αυτονομούνται. Η αυτονόμηση αυτή συνδέθηκε με τη χρηματοδότηση πάσης φύσεως οργανώσεων με γνώμονα την προώθηση των συμφερόντων τους και τον ανταγωνισμό του Ιράν. Εντούτοις, για λόγους που μπορούμε να παραθέσουμε σε άλλο κείμενο, οι «κόκκινες γραμμές» ξεπεράστηκαν, ο έλεγχος χάθηκε και οι ΗΠΑ –διά του προέδρου Τραμπ– έφθασαν να μιλούν για «ισλαμιστική τρομοκρατία», κάτι το οποίο απέφευγαν επί δεκαετίες να θίξουν ιδιαιτέρως επί σαουδαραβικού εδάφους.
Το τέλος της αμερικανικής ανοχής συνοδεύτηκε από συμφωνίες πώλησης όπλων δεκάδων δισεκατομμυρίων δολαρίων από πλευράς του Ριάντ, στοιχείο το οποίο φανερώνει την ορθότητα της αντίληψης της ηγεσίας του για αλλαγή στάσης. Στην εν λόγω στροφή 180 μοιρών, με τη Σαουδική Αραβία ευθυγραμμίστηκαν το Μπαχρέιν και τα Ηνωμένα Αραβικά Εμιράτα ως ούτως ή άλλως παρακολουθήματά της, και η Αίγυπτος με ένα ξεκάθαρα φιλοδυτικό καθεστώς.
Το Κατάρ, λοιπόν, απομονώθηκε από τη Σαουδική Αραβία όταν αυτή διέγνωσε την αλλαγή στάσης των ΗΠΑ.
Η ανωτέρω περιγραφείσα κατάσταση μας δίνει τροφή για σκέψη επί τριών αλληλένδετων ζητημάτων:
- Πρώτον, όταν οι πάτρωνες αποφάσισαν να εγκαταλείψουν στις πιέσεις του διεθνούς συστήματος τα εν πολλοίς τεχνητά κράτη της περιοχής, αυτά αυτονομήθηκαν και χάραξαν στρατηγική ως συγκροτημένες ορθολογικές συλλογικότητες. Ωστόσο, το ορθολογικό κριτήριο δεν ταυτίζεται με την ικανότητα. Το γεγονός ότι δρουν ως κράτη με γνώμονα την προσμέτρηση κόστους και οφέλους, δεν σημαίνει ότι διαθέτουν την απαραίτητη ευθυκρισία ή «θεσμική ωριμότητα», και έτσι οδηγήθηκαν σε λάθη υπερεξάπλωσης.
- Δεύτερον, για να μην έχουμε αυταπάτες, το τέλος της αμερικανικής ανοχής δεν σχετίζεται με την αύξηση των τρομοκρατικών χτυπημάτων στην Ευρώπη, ή τουλάχιστον αυτά δεν αποτελούν προτεραιότητα. Η στρατηγική των ΗΠΑ χαράσσεται με άξονα τη δημιουργία κουρδικού κράτους στην καρδιά της Μέσης Ανατολής. Εφόσον οι ισλαμιστικές οργανώσεις απέκτησαν επιχειρησιακή ικανότητα ώστε να υλοποιούν αποφασιστικά πλήγματα εις βάρος των Κούρδων, η αμερικανική στρατηγική όφειλε να προσαρμοστεί αναλόγως. Εξάλλου, οι εξελίξεις λαμβάνουν χώρα σε μια περίοδο κατά την οποία οι Κούρδοι εξοπλίζονται με αμερικανικό οπλισμό και η ανοχή προς το Ισλαμικό Κράτος θα ήταν –αν μη τι άλλο– αντιφατική.
- Τρίτον, η Τουρκία επιχειρεί να εκμεταλλευτεί την αναταραχή και να καταστεί ρυθμιστής των εξελίξεων διαμεσολαβώντας μεταξύ των εμπλεκομένων. Εντούτοις, αγνοεί ότι δεν είναι ένας εξωτερικός ρυθμιστής αλλά είναι μέρος του προβλήματος έχοντας συνταχθεί –και επιχειρησιακά– με την υποστήριξη εξτρεμιστικών οργανώσεων στην περιοχή. Αργά ή γρήγορα, λοιπόν, θα κληθεί να λογοδοτήσει και να λάβει θέση μεταξύ των δύο πλευρών. Θα υποστηρίξει το διεθνώς απομονωμένο Κατάρ λαμβάνοντας κι αυτή τα επίχειρα μιας τέτοιας επιλογής ή θα συμπορευτεί με το ρεύμα εγκαταλείποντας τους συμμάχους της εναντίον των Κούρδων; Αντιστοίχως, θα τιμωρηθεί για την όποια επιλογή της και τις παρελθούσες πρακτικές της ή θα λάβει αποζημιώσεις σε άλλα μέτωπα;
Το ντόμινο μόλις ξεκίνησε.
