Γιατί το δημοψήφισμα θα επιτείνει το αδιέξοδο

Ο πρωθυπουργός εξήγγειλε τα μεσάνυχτα δημοψήφισμα με το ερώτημα «ναι ή όχι στην πρόταση των θεσμών».

Οι Θεσμοί κατά τη διάρκεια της νύχτας απέσυραν την πρότασή τους. Το ερώτημα ή θα πρέπει να τροποποιηθεί, ή το δημοψήφισμα δεν θα διεξαχθεί. Αναμένουμε τις πυκνές εξελίξεις της ημέρας για να δούμε πόσο εύκολα «παίζονται» προσανατολισμοί της χώρας για τους οποίους χύθηκε πολύ αίμα, και πώς ανατρέπονται εν μια νυκτί.

Η πρόταση των Θεσμών είναι απαράδεκτη. Επιτείνει την κατάσταση μιας κατεστραμμένης οικονομίας και ρίχνει σε αδιέξοδο έναν ολόκληρο λαό. Κατηγορούμε για ιδεοληπτικούς τους ανθρώπους του ΣΥΡΙΖΑ, αλλά ιδεοληπτικοί είναι και οι Ευρωπαίοι ηγέτες που επιμένουν σε μέτρα που αποδεδειγμένα δεν πρόκειται να αποδώσουν. Μπλέξαμε με ιδεοληψίες, και φυσικά σε τέτοιες περιπτώσεις εκείνος που –συνήθως– υφίσταται τις συνέπειες είναι ο λαός.

Η παραμονή ή όχι της χώρας στην Ευρώπη, η οποία διακυβεύεται, κακά τα ψέματα, δεν είναι θέμα εκδίκησης των μισητών Ευρωπαίων. Ήταν μια επιλογή στρατηγικής σημασίας, που έγινε από τη δεκαετία του 1960, μετά την κρίσιμη μετεμφυλιακή περίοδο.

Το δίλημμα στο οποίο καλείται να απαντήσει ο λαός –σε πέντε ημέρες και εν μέσω της αποκορύφωσης της οικονομικής και κοινωνικής κρίσης– είναι βαρύνουσας σημασίας. Την προηγούμενη φορά που τέθηκε, η χώρα οδηγήθηκε στον Εμφύλιο. Ο Εμφύλιος ήταν, ακριβώς, η ένοπλη αντιπαράθεση που θα έκρινε τον προσανατολισμό της Ελλάδας. Στο διαδίκτυο άρχισαν ήδη και σχόλια που παραπέμπουν στο «ΟΧΙ» του 1940. Προφανώς θα υπάρχει ένα μέρος της κοινωνίας, ένθεν κακείθεν, για το οποίο ο χρόνος θα σταμάτησε εκείνη την εποχή. Η εξέλιξη του Εμφυλίου κρίθηκε, όπως και ο προσανατολισμός της χώρας, τον οποίο δεν αμφισβήτησε μεγάλο μέρος της μετεμφυλιακής Αριστεράς. Υπήρξαν μάλιστα και φωνές ιστορικών στελεχών της, όπως ο Λεωνίδας Κύρκος, που υπερέβαλαν σε εγκώμια για την ευρωπαϊκή πορεία της Ελλάδας.

Ευτυχώς σήμερα, και προσώρας, το δίλημμα τίθεται δημοψηφισματικά. Αυτό δεν σημαίνει πως η επόμενη του αποτελέσματος ημέρα θα είναι ομαλή. Ήδη, η ελληνική κοινωνία είναι βαθύτατα διχασμένη. Το δημοψήφισμα θα επιτείνει και θα καταγράψει αυτόν το διχασμό. Έχει η Ελλάδα την πολυτέλεια να οδηγηθεί σε έναν νέο «εμφύλιο», έστω και αν αυτήν τη φορά δεν θα είναι ένοπλος; (Αυτό κανείς δεν το ξέρει. Υπάρχουν ομάδες που ηδονίζονται στην ιδέα της ελεγχόμενης ένοπλης αντιπαράθεσης.) Και αν η απόφαση του δημοψηφίσματος είναι κατά της κυβέρνησης, δεν θα τεθεί θέμα νομιμοποίησής της στην κοινωνία; Και τι γίνεται σ αυτήν την περίπτωση; Θα πάμε σε εκλογές; Μήπως είναι πάρα πολλά αυτά για μια διαλυμένη οικονομία και για έναν καταταλαιπωρημένο λαό;

Το δημοψήφισμα, ως ιδέα, είναι αναμφιβόλως μια δημοκρατική επιλογή. Οι ηγέτες, όμως, πριν χρησιμοποιήσουν τα μέσα που τους δίνει η δημοκρατία σταθμίζουν τα συν και τα πλην των αποφάσεών τους, πάντοτε προς όφελος των κοινωνιών που ηγούνται.

Ο Έλληνας πρωθυπουργός βρίσκεται μπροστά σε ένα τέτοιο δίλημμα. Η εικόνα που έδωσε το τελευταίο διάστημα ήταν ότι ο ίδιος, και ένα σημαντικό μέρος του κόμματός του, προκρίνουν μια συμφωνία με τους εταίρους. Προφανώς δεν θέλουν να αναλάβουν το βάρος των συνεπειών που θα έχει μια συμφωνία – κυρίως εσωκομματικά. Είναι όμως στάση που δικαιώνει υψηλές πολιτικές ηγεσίες αυτή;

Μήπως, η υποχώρηση των Θεσμών, όπως καταγράφεται με την απόσυρση της πρότασής τους, αφήνει περιθώρια επανεξέτασης του δημοψηφίσματος;