Πώς ήταν το κοινωνικό και πολιτικό περιβάλλον στην Κρήτη του 16ου αιώνα οπότε και ωριμάζει εικαστικά ο Δομήνικος Θεοτοκόπουλος; Πόσο επηρεάστηκε καλλιτεχνικά από τους ομότεχνους του; Με άξονα αυτά τα ερωτήματα, το Βυζαντινό και Χριστιανικό Μουσείο μελέτησε την βενετσιάνικη εποχή της Κρήτης και έστησε την έκθεση «Ο Δομήνικος Θεοτοκόπουλος πριν από τον El Greco». Πρόκειται για την τελευταία έκθεση που γίνεται στην Ελλάδα στο πλαίσιο της επετείου για τα 400 χρόνια από τον θάνατο του ιδιοφυούς ζωγράφου.
Έργα από τις συλλογές του ίδιου του μουσείου, από τις εφορείες αρχαιοτήτων αλλά και από τα μουσεία της Ελλάδος και του εξωτερικού συγκεντρώθηκαν στο πολιτιστικό ίδρυμα της Βασιλίσσης Σοφίας, όπου και θα παραμείνουν μέχρι και τα τέλη Μαρτίου 2015.
Η έκθεση –η οποία είναι χωρισμένη σε τρεις θεματικές ενότητες– εκτείνεται σχεδόν σε όλους τους χώρους του Βυζαντινού Μουσείου. Ωστόσο, τρία αριστουργηματικά έργα του Δομήνικου Θεοτοκόπουλου έχει προβλεφθεί να μπουν μόνα τους σε μία από τις επιβλητικές αίθουσες του Μεγάρου της Δουκίσσης της Πλακεντίας. Πρόκειται για την «Κοίμηση της Θεοτόκου» που ανήκει στην Ιερά Μητρόπολη της Σύρου (αριστερά), τον «Ευαγγελιστή Λουκά που ζωγραφίζει την εικόνα της Παναγίας» αλλά και την «Προσκύνηση των Μάγων» από το Μουσείο Μπενάκη.
Οι επιμελητές της έκθεσης προκειμένου να δώσουν μια εικόνα της καλλιτεχνικής εποχής του Θεοτοκόπουλου συμπεριέλαβαν και έργα σύγχρονών του, όπως του Γεώργιου Κλόντζα και του Δαμασκηνού.
Από αυτά αδιαφιλονίκητα ξεχωρίζει η εξαιρετική εικόνα του Γεωργίου Κλόντζα «Κήρυγμα σε ναό» που χρονολογείται στα τέλη του 16ου αιώνα και παρουσιάζεται για πρώτη φορά στο κοινό, ελληνικό και ξένο.
Το αριστουργηματικό αυτό έργο (δεξιά) θίγει με μοναδική δεξιοτεχνία το ζήτημα της φτώχειας βγαίνει για πρώτη φορά από το ναό των Αγίων Αρχαγγέλων Μιχαήλ και Γαβριήλ στο Σαράγεβο. Έργο του Κλόντζα είναι και η πολύτιμη «Χρονογραφία, ένας σπάνιος χειρόγραφος κώδικας από τη Μαρκιανή Βιβλιοθήκη της Βενετίας. Μέσα στις σελίδες της βρίσκεται ολόκληρη η ιστορία του ανθρώπου από την πτώση των πρωτόπλαστων μέχρι και την Δευτέρα Παρουσία.
Την πρώτη του εμφάνιση στο κοινό θα κάνει επίσης και ένα χειρόγραφο από την Εθνική Βιβλιοθήκη της Βιέννης με θέμα τις «Εννεάδες» του Πλωτίνου, ένα σπάνιο αρχείο που φέρει την σπάνια εικονογράφηση και τον σχολιασμό από τον κρητικό ζωγράφο Μάρκο Σπάθα.
«Η παρουσίαση αυτή προετοιμαζόταν για τρία ολόκληρα χρόνια», δήλωσε η απερχόμενη διευθύντρια του Βυζαντινού και Χριστιανικού Μουσείου και νυν προϊσταμένη της Εφορείας Ανατολικής Αττικής, Αναστασία Λαζαρίδου. Τόνισε δε ότι σκοπός της έκθεσης είναι να ρίξει φως σε μια περίοδο άγνωστη για το ευρύ κοινό. Σύμφωνα με την ίδια δε ο κατάλογος της έκθεσης θα αργήσει περίπου δύο μήνες αφού λόγω έλλειψης χρημάτων δεν μπόρεσε να τυπωθεί εγκαίρως.
Η έκθεση «Ο Δομήνικος Θεοτοκόπουλος πριν από τον El Greco» εγκαινιάζεται την Τετάρτη 3 Δεκεμβρίου, ωστόσο για το κοινό θα είναι ανοιχτή μία ημέρα μετά. Θα διαρκέσει έως τις 31 Μαρτίου 2015.
![Ο Παναγιώτης Νόρδας [όρθιος κάτω δεξιά] με την ομάδα προσκόπων που είχε ιδρύσει στην Μπάλια. Ήταν απόφοιτος Νομικής και εργαζόταν στην Οικονομική Επιτροπή της πόλης ως επόπτης. Πέθανε στην Ελλάδα το 1960 (φωτ.: Μπάλια Σύλλογος Μπαλιωτών Μ. Ασίας)](https://www.pontosnews.gr/wp-content/uploads/2025/09/balia-proskopoi-120x86.jpg)
