Θεσμός στη ζωή των Ποντίων, ιδίως του χωριού ήταν το δάνος. Αφορούσε το δανεισμό συνήθως πραγμάτων, σπάνια χρημάτων. Ήταν φυσικό να στερείται κανείς, σε μια ορισμένη εποχή κάποιο πράγμα. Απευθυνόταν στο γείτονα και το ζητούσε δανεικό.
Το δανειζόμενο μπορούσε να είναι καταναλωτικό αγαθό, π.χ. ένα τσουβάλι στάρι. Ο δανειζόμενος το επέστρεφε μέσα σε εύλογη κατά τις περιστάσεις προθεσμία. Μπορούσε να δανειστεί η νοικοκυρά ένα ψωμί από τη γειτόνισσα, ένα μπουκάλι γάλα, ένα ποτήρι λάδι κτλ.
Η ποιότητα, ακόμη και η ποσότητα, του δανεικού πράγματος δεν αποτελούσε αντικείμενο ελέγχου. Υπήρχε εντιμότητα και καλή πίστη σ’ αυτές τις συναλλαγές.
Το δάνος λειτουργούσε και για τη χρήση πράγματος. Δανειζόταν π.χ., κάποιος το αλέτρι του γείτονα, για να το χρησιμοποιήσει μια δυο μέρες στο χωράφι. Εδώ δεν υπήρχε η έννοια του ανταλλάγματος. Ο γείτονας χρησιμοποιούσε το ξένο αλέτρι δωρεάν. Αν κάποτε κι αυτός θα παραχωρούσε το δικό του αλέτρι σε άλλον γείτονα ή και στον ίδιο, αυτό ήταν μια καινούρια πράξη καλής γειτονίας και κατανόησης στα πλαίσια της αγροτικής ζωής.
Ο δανεισμός λοιπόν πράγματος για χρήση αποτελούσε ένα είδος αλληλοβοήθειας και αλληλοσυμπαράστασης.
Το δάνος ως θεσμός, καθιερωμένος απο εθιμικούς κανόνες, βασιζόταν στη λαϊκή συνείδηση για την υποχρεωτικότητα και αναγκαιότητά του. Οι σπάνιοι παραβάτες του δέχονταν τα πυρά του κοινωνικού ελέγχου και εκτίθονταν ως πρόσωπα ανυπόληπτα στη χλεύη όλου του κόσμου.
Δάνειο και τόκοι
Για να δανειστεί κάποιος χρήματα από ιδιώτη έπρεπε απαραίτητα να βρει δύο άτομα που θα υπογράφανε το χρεωστικό έγγραφο (σενέτ’) και θα ήταν υποχρεωμένα να πληρώσουν ολόκληρο το ποσό, αν ο δανειζόμενος δεν μπορούσε να το πληρώσει μέσα στα χρονικά όρια που συμφωνήθηκαν.
Ο τόκος ξεκινούσε από 8% κι έφτανε μερικές φορές σε 15%. Ο νόμιμος τόκος (νιζάμ φαϊζού) έφτανε σε 12%.
Μερικές φορές οι δανειστές, για να διασφαλίσουν την επιστροφή των χρημάτων τους, ζητούσαν εγγυήσεις (ρεχίν ταχτουντά), που ήταν κοσμήματα χρυσά ή κάποιο κτήμα. Το δικαίωμα του δανειστή παραγραφόταν μετά τη συμπλήρωση εφτά χρόνων από την ημέρα του δανεισμού.
