Εξωπότιν ή εξωπάτιν (και ’ξωπάτιν) λέγεται το τελευταίο ποτήρι που πίνει κανείς συνήθως φεύγοντας, κοντά στην πόρτα, για να υπογραμμιστεί ο δεσμός φιλίας και αγάπης του φιλοξενούμενου με το σπίτι στο οποίο προηγουμένως έφαγε, ήπιε και διασκέδασε, σ’ ένα περιβάλλον οικείο και πολιτισμένο.
Σύμφωνα με τον Άνθιμο Παπαδόπουλο και το Λεξικόν της ποντικής διαλέκτου, η παραλλαγή (ε)ξωπάτιν προέρχεται από παρετυμολόγηση προς το ρήμα «πατώ».
Σε κάθε περίπτωση, φεύγοντας ο φιλοξενούμενος, και πριν δρασκελίσει το κατώφλι του σπιτιού, με το ποτήρι στο χέρι λέει:
«Ας πίνωμε κ’ ένα ’ξωπάτιν – τ’ οσπίτν’ έσουν πάντα ευλοημένον να έν’».
[Ας πιούμε κι ένα τελευταίο ποτήρι, να ’ναι πάντα ευλογημένο το σπίτι σας.]
Όπως γράφει η Εγκυκλοπαίδεια του ποντιακού ελληνισμού, επειδή το ποτό φανερώνει τα μυστικά της καρδιάς και φέρνει πιο κοντά τους ανθρώπους, η αποχώρηση του φιλοξενούμενου πρέπει να συνδυαστεί με τη διατήρηση της ευφορίας που έδωσε το ποτό.
