Τη στιγμή που το τουρκικό προξενείο, με την ανοχή αλλά και με τη συνεργασία του ελληνικού κράτους και κομμάτων της Αριστεράς εκτουρκίζουν τους Πομάκους της ελληνικής Θράκης, οι Πομάκοι της Τουρκίας δείχνουν αποφασισμένοι να υπερασπιστούν την ταυτότητά τους και προσανατολίζονται να ψηφίσουν το κουρδικό Κόμμα Δημοκρατίας των Λαών, HDP, στις επερχόμενες εκλογές της 7ης Ιουνίου.
Ο Ιμπραχίμ Κενάρ, πρόεδρος του Πομακικού Ινστιτούτου που έχει έδρα τη Σουηδία, δήλωσε ότι απευθύνει έκκληση προς όλους του Πομάκους της Τουρκίας να ψηφίσουν το HDP, γιατί είναι το μόνο κόμμα που υπερασπίζεται την ταυτότητα, τη γλώσσα και τον πολιτισμό των Πομάκων.
Ο Κενάρ δήλωσε επίσης ότι στις προσεχείς εκλογές για πρώτη φορά θα συμμετέχουν ως υποψήφιοι βουλευτές Πομάκοι, προβάλλοντας μάλιστα την εθνοτική τους ταυτότητα.
Ιμπραχίμ Κενάρ
«Αυτό το πετύχαμε χάρη στο δρόμο που άνοιξε το Κουρδικό Κίνημα. Μέχρι σήμερα οι Πομάκοι υπέστησαν σκληρές πολιτικές αφομοίωσης, με αποτέλεσμα να θεωρούν τους εαυτούς τους καθαρούς Τούρκους. Δεν τους είχε περάσει καν από το μυαλό να φέρουν στο προσκήνιο και να υπερασπιστούν την πομακική ταυτότητα και γλώσσα», είπε ο Κενάρ.
Αφού υπενθύμισε ότι μέχρι σήμερα οι Πομάκοι, που ζουν κυρίως στην πεδιάδα του Εργίνη Ποταμού στη Θράκη, ψήφιζαν μαζικά το Λαϊκό Ρεπουμπλικανικό Κόμμα (CHP), είπε: «Οι Πομάκοι σε γενικές γραμμές ήταν πιστοί στο κράτος και δεν είχαν συνείδηση της εθνικής τους ταυτότητας. Όμως τα τελευταία δέκα χρόνια άλλαξαν τα πράγματα. Ακόμα και στα χωριά όπου αρνούνταν την καταγωγή τους, τώρα άρχισαν να λένε με υπερηφάνεια ότι είναι Πομάκοι. Σε πόλεις και οικισμούς στα Δαρδανέλια και την Αδριανούπολη έχουν ιδρυθεί σύλλογοι Πομάκων».
Συνεχίζοντας ο Κενάρ, αφού ανέφερε ότι πριν από το 1980, παρόλο που αρκετοί αγωνιστές πομακικής καταγωγής συμμετείχαν σε αριστερές οργανώσεις, δεν πρόβαλαν ποτέ την πομακική ταυτότητα, είπε: «Η ταυτότητα άρχισε να έρχεται στο προσκήνιο κυρίως μετά την ανάδειξη του αγώνα των Κούρδων. Τότε ορισμένοι Πομάκοι άρχισαν να λένε ότι κι εμείς έχουμε μια ξεχωριστή γλώσσα και ταυτότητα. Αυτό πάντως γίνεται δειλά-δειλά, παρότι υπάρχουν Πομάκοι που έχουν οργανωθεί στις τάξεις του HDP.
Η στάση του τουρκικού κράτους
«Το κράτος δεν άσκησε σοβαρές πιέσεις στους Πομάκους. Όμως όλοι όσοι ζούσαν στη Θράκη, στα γεγονότα του 1934 είδαν τι σημαίνει το να μην είσαι Τούρκος. Το 1934 το κράτος λεηλάτησε τα καταστήματα και τα σπίτια 15.000 Εβραίων, οι οποίοι αναγκάστηκαν να φύγουν και να εγκατασταθούν κυρίως στην Κωνσταντινούπολη. Τότε τους ήλθαν στο νου οι σκηνές της φυγής τους από τα Βαλκάνια.
»Τότε άρχισαν να κρύβουν την ταυτότητά τους οι Πομάκοι. Το ξέρω από τότε που ήμουν παιδί. Στο σπίτι μιλούσαμε πομακικά, όμως έξω φοβόμασταν και μιλούσαμε τουρκικά. Η μάνα μου δεν ήξερα τουρκικά, όμως όταν έβγαινε στο δρόμο δεν έλεγε ούτε μια λέξη πομάκικα. Κι εμάς δεν μας άφηνε να μιλάμε πομάκικα μπροστά σε άλλους».
Η πολιτική αφομοίωσης
Περιγράφοντας τις πολιτικές αφομοίωσης, που τελικά πέτυχαν το σκοπό τους, να μιλούν όλο και λιγότεροι πομακικά, ο Κενάρ είπε: «Πήραν τις οικογένειες μία προς μία και τις οδήγησαν στο τζαμί. Εκεί τις όρκισαν πάνω στο Κοράνι να μην μιλούν πομακικά. Αυτό το έκαναν οι ιμάμηδες, με εντολή του υφυπουργείου Θρησκευτικών Υποθέσεων. Χτύπησαν τη γλώσσα και έτσι άρχισε να πετυχαίνει το εγχείρημα της αφομοίωσης. Ενώ στις απογραφές που έγιναν το 1935 μετρήθηκαν δεκάδες χιλιάδες Πομάκοι με μητρική γλώσσα το πομακικά, φθάσαμε στο σημείο να μην υπάρχει κανείς που να λέει ότι είναι Πομάκος. Έλεγαν όλοι ότι είναι καθαροί Τούρκοι που ήλθαν από τη Βουλγαρία».
Η αλλαγή χάρη στο HDP
Ο Κενάρ θεωρεί ότι αυτή η αντίληψη σιγά-σιγά ξεπερνιέται και οι Πομάκοι, χάρη στο Κουρδικό Απελευθερωτικό Κίνημα, έχουν αρχίσει να υπερασπίζονται την ταυτότητά τους. Χαρακτηρίζει την τοποθέτηση ενός Πομάκου ως επικεφαλής στο ψηφοδέλτιο του HDP στις Σαράντα Εκκλησιές (Kırklareli) σημαντική εξέλιξη.
Αναφερόμενος δε στο ενδιαφέρον που έδειξε το τελευταίο διάστημα και το Λαϊκό Ρεπουμπλικανικό Κόμμα (CHP) στους Πομάκους και τις λοιπές εθνικές και θρησκευτικές ομάδες, τοποθετώντας στις εκλογικές του λίστες υποψηφίους Πομάκους, Αρμενίους και Ρομά, το απέδωσε στη νέα δυναμική που δημιουργεί το HDP.
Αυτό καταπιστεύεται είτε περάσει είτε όχι το φράγμα του 10% το κόμμα. Φαίνεται δε και στο γεγονός ότι πολλές γυναίκες και εκπρόσωποι μειονοτικών ομάδων έχουν συμπεριληφθεί στις εκλογικές λίστες και των άλλων κομμάτων. Μόνο που «το ΑΚΡ τους ζητά να ενστερνιστούν την ισλαμική ιδεολογία, το ΜΗΡ την ιδεολογία του τουρκισμού και το CHP την κεμαλική ιδεολογία. Όμως το HDP δεν ζητάει τίποτα από τους Πομάκους. Τους λέει “σας αποδεχόμαστε όπως είστε. Ελάτε σ’ εμάς με την πομακική σας ταυτότητα”».
To HDP είναι το μόνο κόμμα που ζήτησε από το τουρκικό Κοινοβούλιο να γίνει έρευνα για τους Πομάκους ανοίγοντας το δρόμο ώστε στα πρακτικά της Τουρκικής Εθνοσυνέλευσης να καταγραφεί για πρώτη φορά μετά από 90 χρόνια η ύπαρξη ενός λαού που ακούει στο όνομα Πομάκοι.
Οι Πομάκοι, το τουρκικό κράτος και οι Κούρδοι
Τη δεκαετία του 1990, στο χωριό του στη Θράκη, οι συμπατριώτες του Κενάρ αλλά και Αλβανοί και Βόσνιοι της περιοχής κρατούσαν ουδέτερη στάση στον πόλεμο ανάμεσα στο τουρκικό κράτος και το ΡΚΚ στο Κουρδιστάν, αν και υπήρχαν μεμονωμένες περιπτώσεις που συντάχθηκαν με τους Κούρδους. Όταν η Άγκυρα όμως αντιλήφθηκε την αλληλέγγυα στάση τους έναντι των Κούρδων, πήρε τα… όπλα.
«Έστελνε σκόπιμα τους νέους από τα χωριά της Θράκης στο μέτωπο, στις περιοχές των συγκρούσεων, για να σκοτωθούν […]. Όταν άρχισαν να έρχονται τα φέρετρα στα χωριά της Θράκης, ο κόσμος άρχισε να αντιδρά και να στρέφεται εναντίον των Κούρδων», είπε ο Κενάρ.
«Τα τελευταία χρόνια όμως αυτές οι πολιτικές έχασαν την αποτελεσματικότητά τους και ο κόσμος της Θράκης άρχισε να δείχνει ενδιαφέρον για το HDP. Αν και δεν έχουμε ακόμα μαζικές μετακινήσεις, το δείγματα είναι θετικά και ελπιδοφόρα. Πιστεύω ότι στις εκλογές του Ιουνίου πολλοί από τους Πομάκους, τους Αλβανούς και τις άλλες μειονοτικές ομάδες που κατοικούν στη Θράκη θα στραφούν προς το HDP.
»Ίσως για το HDP οι εκλογές να μην έχουν τον ίδιο θριαμβευτικό χαρακτήρα στη Θράκη όπως γίνεται στο Κουρδιστάν, όμως πιστεύω ότι θα τριπλασιάσει τις ψήφους που πήρε στη Θράκη στις προεδρικές εκλογές».