Από την Τραπεζούντα στην Ίμβρο

Η φωτογραφία ( στο τέλος του άρθρου) που πάρθηκε από μια εφημερίδα τραβήχτηκε τον Ιούλιο του 1973. Οι χωριανοί από το χωριό Σαχινκαγιά (Şahinkaya) που υπάγεται στο Τσάικαρα (Çaykara) της Τραπεζούντας πηγαίνουν προς την Ίμβρο όπου αποφάσισε το υπουργείο να τους τοποθετήσει.

Άραγε, γιατί να πάνε τόσο μακριά; Από ένα ορεινό χωριό της Τραπεζούντας, γιατί να σταλθούν 61 οικογένειες 1400 χμ μακριά σε ένα νησί μέσα στο Αιγαίο;

Το χωριό Σχοινούδι (Dereköy) της Ίμβρου, όπου τοποθετήθηκαν οι Tραπεζούντιοι χωρικοί, σύμφωνα με τις απογραφές ήταν το μεγαλύτερο χωριό της Τουρκίας μεταξύ 1950-1960. Αλλά όταν ήρθαν οι Tραπεζούντιοι χωρικοί έμειναν πολύ λίγοι από τις 1900 οικογένειες.

Διότι το χωριό ήταν ρωμαϊκό και μεταξύ του 1960-1970 συνέβη ένας επίσημος εφιάλτης που ακόμα το κράτος δεν έχει ζητήσει συγνώμη γιαυτό. Θυμήθηκα ότι ήθελα να γράψω αυτά όταν διάβασα τη συνέντευξη του Μπάρμπα Γιώργου, που είναι ένας από τους λίγους εναπομείναντες Ρωμιούς του νησιού, στην εφημερίδα Ταράφ.

Η Ίμβρος και η Τένεδος σύμφωνα με την συνθήκη της Λωζάνης ανήκουν στην Τουρκία, με μία προϋπόθεση: Δεν θα επηρεαστεί η αυτονομία των Ρωμιών που αποτελούν την πλειονότητα του νησιού. Αλλά η Τουρκική δημοκρατία μπόρεσε να κρατήσει τον λόγο της μόνο για τρία χρόνια. Το 1927 με τον νόμο 1151 η αυτονομία των Ρωμιών καταργήθηκε και τα ιδιωτικά ρωμαϊκά σχολεία κρατικοποιήθηκαν. Σαν να μην έφτανε αυτό το Τουρκικό κράτος έβαλε φόρο ακίνητης περιουσίας και έφερε απαγορεύσεις στην αγορά ακίνητης περιουσίας στους Ρωμιούς και για να διαταράσσει την κοινή ησυχία έφερε έποικους από τις άλλες περιοχές τις Τουρκίας. Αυτά συνέχισαν μέχρι να έρθει στην κυβέρνηση το Δημοκρατικό Κόμμα και να γίνει μέλος στο ΝΑΤΟ η Τουρκία και να ανοίξει μια καινούρια σελίδα στις σχέσεις της με την Ελλάδα. Το Δημοκρατικό Κόμμα ακύρωσε τον νόμο του 1927, και ξανάδωσε άδεια να ανοίξουν τα ρωμαϊκά σχολεία.

Με τις εντάσεις στην Κύπρο πάλι άρχισαν να διαταράσσονται οι σχέσεις και το 1958 τα δύο νησιά μετατράπηκαν σε “ζώνες ασφάλειας”.

Το πραξικόπημα της 27 Μαΐου γίνεται και πραξικόπημα για τους Ίμβριους. Το 1961 οι ψευτοειδήσεις τύπου “οι Ρωμιοί αγοράζουν τις περιουσίες των Τούρκων με τη βοήθεια των Ελλήνων για να ενωθούν με την Ελλάδα” οδήγησαν στην απαγόρευση αγοράς ακινήτων. Ένα περιστατικό μεταξύ πατέρα ενός Ρωμιού μαθητή και δασκάλων μεταφέρεται στη βουλή. Οι βουλευτές υπογραμμίζουν ότι για την ασφάλεια των νησιών οι Τούρκοι πρέπει να αποτελούν την πλειονότητα. Μαζί με τα “ματωμένα Χριστούγεννα” στην Κύπρο οι εντάσεις φτάνουν στα ύψη και η συμπεριφορά του κράτους σκληραίνει προς τους Ίμβριους.

Με την απόφαση “πρόγραμμα διάλυσης και Τουρκοποίησης” του Συμβουλίου Ασφαλείας στις 27 Μαρτίου 1964 αρχίζει η τουρκοποίηση των νησιών. Πρώτα η κυβέρνηση του Ίνονου με τον νόμο 64 αναγκάζει τους Ρωμιούς με ελληνική καταγωγή να μεταναστεύσουν. Ο νόμος που ακυρώθηκε το 1951 θέτεται σε ισχύ και πάλι κλείνουν τα σχολεία των Ρωμιών. Επειδή θέτουν σε κίνδυνο τα εθνικά συμφέροντα 30 Ρωμιοί της Ίμβρου εξάγονται από την τουρκική υπηκοότητα. 300 Ρωμιοί προειδοποιούνται να “παρατήσουν τις τέχνες και τα επαγγέλματα που προορίζονται μόνο για τους Τούρκους”.

Και το θανατηφόρο χτύπημα. Το κράτος ιδρύει ημιανοιχτή φυλακή κοντά στο χωριό Σχοινούδι (Dereköy). Πρώτα έρχονται οι φυλακισμένοι και ύστερα οι οικογένειες τους. Οι φυλακισμένοι που ασχολούνται με αγροτικές καλλιέργειες κυκλοφορούν ελεύθερα στο νησί. Οι φυλακισμένοι μετατρέπουν τη ζωή των Ρωμιών σε κόλαση. Βιασμοί, ληστείες, τραυματισμοί και σύμφωνα με τις μαρτυρίες των Ρωμιών που μετανάστευσαν από το νησί δολοφονήθηκαν 6 άτομα. Δεν έφτασαν ούτε αυτά. Το κράτος μέσω της TIGEM αποφάσισε να ιδρύσει παραγωγικές καλλιέργειες στο νησί. Εθνικοποίησε τους ελαιώνες των Ρωμιών, που από αυτά έβγαζαν τα προς το ζην. Το κράτος απαλλοτριώνει τα 90% των καλλιεργήσιμων εκτάσεων του νησιού με 8 γρόσια το τετραγωνικό μέτρο την εποχή που το ένα αυγό πουλιόταν με 25 γρόσια.

Αυτά που συνέβησαν στο νησί τράβηξαν την προσοχή της Ελλάδας. Ως απάντηση σκέφτηκαν να διώξουν τους Τούρκους της Ρόδου. Μετά από πιέσεις της Διεθνής κοινότητας το 1966 έδωσαν άδεια στον Έλληνα πρέσβη να πάει στο νησί. Μόλις ο πρέσβης κατέβηκε από το πλοίο των περιτίλυξαν οι Ρωμιοί και φώναζαν “πάρτε μας από εδώ”. Μερικές ήθελαν να δώσουν τα παιδιά τους στον πρέσβη.

Οι Ρωμιοί φεύγουν γρήγορα από το νησί. Το 1970 έρχεται το τελευταίο χτύπημα και το νησί που ονομάστηκε Ίμβρος από τους αρχαίους Έλληνες μετατρέπετε σε Gökçeada. Και οικογένειες από όλη την Τουρκία υποχρεώνονται να εγκατασταθούν στο νησί.

Το νησί που διοικούταν με αποφάσεις Συμβουλίου Ασφαλείας για πολλά χρόνια, προσπαθεί να ομαλοποιηθεί. Μάθαμε από την συνέντευξη στην εφημερίδα Ταράφ, ότι θα γίνει ποινική δίωξη για “πρόγραμμα διάλυσης και Τουρκοποίησης”. Η Τουρκία συνέχεια απαρνιόταν ότι προσπαθούσε να διώξει τους Ρωμιούς από το νησί.

Μέχρι τις ηχογραφήσεις του σχεδίου “Βαριοπούλα”. Ο συνταγματάρχης Μπουλέντ Τουντζάι, στο σεμινάριο σχεδίου του 2003 λέει:

“ Τώρα, εδώ θα συζητήσουμε για πολύ σημαντικά και μυστικά ζητήματα. Άλλωστε ο κύριος σκοπός του σεμιναρίου είναι αυτό. Στο πρώτο στάδιο στείλαμε την Μονάδα Καταδρομών Χωροφυλακής στην Ίμβρο για να αναγκάσουν τους Ρωμιούς να μεταναστεύσουν. Ιδρύσαμε μια ανοιχτή φυλακή στην περιοχή. Το αποτέλεσμα ήταν η μετανάστευση σημαντικού πληθυσμού από την περιοχή. Βήμα προς βήμα τα κυβερνητικά όργανα νομίζω πως ίδρυσαν μια ανοιχτή φυλακή και έχτισαν φυτείες κλπ στο νησί. Είναι αδύνατον να κάνουμε κάτι τέτοιο σε αυτές τις συνθήκες αλλά για εκείνη την εποχή ήταν αναπόφευκτο να μην γίνει κάτι τέτοιο στο πλαίσιο των ελληνοτουρκικών σχέσεων ως απάντηση στα πρακτικά στη Δυτική Θράκη.”

Δεν ήρθε η ώρα να ζητήσουμε συγνώμη από τους Ίμβριους.

Yıldıray Oğur (αρθρογράφος στην Τουρκική εφημερίδα Taraf)

Πηγή: onalert.gr