Κύκλο αντιπαράθεσης μέσω επιστολών με τον Τούρκο πρέσβη στην ΕΕ προκάλεσαν οι δηλώσεις του ευρωβουλευτή του ΠΑΣΟΚ, Νίκου Παπανδρέου για τη Γενοκτονία των Ποντίων αλλά και η σχετική εκδήλωση που διοργάνωσε στις 15 Μαΐου, στο Ευρωπαϊκό Κοινοβούλιο.
Στην επιστολή του (εδώ) ο Τούρκος διπλωμάτης κινείται στην γραμμή της Άγκυρας υποστηρίζοντας ότι ο όρος «Γενοκτονία των Ποντίων» είναι ένας θρασύς ισχυρισμός που δεν έχει ούτε ιστορική ούτε νομική βάση.
Η απάντηση του Έλληνα ευρωβουλευτή δεν μπαίνει στην ουσία του θέματος της Γενοκτονίας αλλά αφού σημειώνει ότι κατανοεί πλήρως την αντίθεση του Τούρκου πρέσβη στο αίτημα για αναγνώριση εστιάζει στην ελευθερία του λόγου η οποία όπως λέει είναι αδιαπραγμάτευτη αξία της Ένωσης. Επίσης, χαιρετίζει τις αναφορές του Τούρκου διπλωμάτη στη Συνθήκη της Λοζάνης εκφράζοντας την ελπίδα του πως πρόκειται για στροφή της τουρκικής κυβέρνησης και του Ταγίπ Ερντογάν, ο οποίος έχει αμφισβητήσει τη συνθήκη αυτή κατά παράβαση κάθε έννοιας του Διεθνούς Δικαίου.
Ολόκληρη η επιστολή του Νίκου Παπανδρέου έχει ως εξής:
Αγαπητέ κύριε Πρέσβη της Τουρκικής Δημοκρατίας,
Σας ευχαριστώ για την επιστολή σας με την οποία εκφράζεται τη δυσαρέσκειά σας σχετικά με τις αναφορές για το δικαίωμα των Ελλήνων στη θλίψη και ιδιαιτέρως για την ποντιακή γενοκτονία. Κατανοώ πλήρως την αντίθεσή σας στο αίτημα για αναγνώριση αυτού του τραγικού κεφαλαίου στην ιστορία, μια αντίθεση που αντικατοπτρίζει τη μακρόχρονη αντίθεσή της κυβέρνησης σας σε κάθε συζήτηση αναφορικά με την Αρμενική Γενοκτονία.
Θα ήθελα ωστόσο να εστιάσω στην αναφορά σας στη Συνθήκη της Λωζάνης. Η επίκλησή σας σε αυτό το θεμελιώδες κείμενο δείχνει πως, τουλάχιστον με τη διπλωματική σας ιδιότητα, αναγνωρίζετε τη διαχρονική της σπουδαιότητα. Η Ελλάδα και η Ευρωπαϊκή Ένωση σέβονται ιδιαίτερα τη συνθήκη αυτή και η επιβεβαίωση της σημασίας της από μέρους σας αποτελεί μια ευπρόσδεκτη αντίθεση στις επανειλημμένες δηλώσεις του Προέδρου, Ρετζέπ Ταγίπ Ερντογάν, ο οποίος συχνά αμφισβητεί τη σπουδαιότητά της ως ένα κομμάτι του ευρύτερου αναθεωρητικού αφηγήματος. Ελπίζω ειλικρινά, λοιπόν, πως η αναφορά σας δεν είναι μόνο, μια προσωπική άποψη, αλλά μια ένδειξη πραγματικής αλλαγής στην τουρκική στάση απέναντι στη Συνθήκη της Λωζάνης.
Επισημάνατε επίσης την ιστορική πρόταση του Ελευθερίου Βενιζέλου για απονομή του βραβείου Νόμπελ Ειρήνης στον Μουσταφά Κεμάλ Ατατούρκ. Αυτή είναι πράγματι μια σημαντική υπενθύμιση. Παρά την πικρία του πολέμου, που είχε προηγηθεί της προσέγγισής τους και οι δύο ηγέτες ακολούθησαν τον δρόμο της ειρήνης στα λόγια και τις πράξεις. Αξίζει να υπενθυμίσουμε πως ήταν ο ίδιος ο Ατατούρκ, που διατήρησε την Αγία Σοφία ως μουσείο –μια χειρονομία κοσμικότητας και σεβασμού– μέχρι που το καθεστώς αυτό άλλαξε από τη σημερινή τουρκική κυβέρνηση, σε αντίθεση με τις συμφωνίες με την UNESCO για την προστασία της πολιτιστικής κληρονομιάς.
Χαιρετίζω επίσης την έκκλησή σας να επικρατήσουν «η κοινή λογική και η σοφία» για τη διατήρηση της σημερινής θετικής δυναμικής στις ελληνοτουρκικές σχέσεις. Σε αυτό το πλαίσιο με περηφάνια επισημαίνω τις μακρόχρονες προσπάθειες της οικογένειάς μου να ενισχύσει τον διάλογο και την ειρήνη μεταξύ των δύο εθνών. Ο πατέρας μου, Ανδρέας Παπανδρέου, επεφύλαξε μια θερμή υποδοχή στον Τούρκο πρωθυπουργό, Τουργκούτ Οζάλ, κατά τη διάρκεια της ιστορικής του επίσκεψης στην Αθήνα. Αργότερα, ο αδελφός μου, Γιώργος Παπανδρέου, μαζί με τον Ισμαήλ Τζεμ, συνέχισαν το πνεύμα της συμφιλίωσης που πρώτοι ενσάρκωσαν ο Βενιζέλος και ο Ατατούρκ –ένα πνεύμα το οποίο κορυφώθηκε με τη «διπλωματία των σεισμών» το 1999 και την υπογραφή πολλαπλών διμερών συμφωνιών. Ο ίδιος ο Πρόεδρος Ερντογάν ευγενικά αποδέχθηκε την πρόσκλησή μου να επισκεφθεί το σπίτι του Μίκη Θεοδωράκη το 2010, μια χειρονομία που έγινε στο πνεύμα της ελληνοτουρκικής φιλίας. Αυτές οι στιγμές μιλούν από μόνες τους και έρχονται σε αντίθεση με τις κατηγορίες που διατυπώνονται εναντίον μου στην επιστολή σας.
Εν κατακλείδι, θέλω να αναφερθώ στην έκκλησή σας αν αποτρέπει αυτό που εσείς αναφέρετε ως «η παρωδία της ιστορίας» να τεθεί στο Ευρωπαϊκό Κοινοβούλιο. Η ελευθερία της έκφρασης είναι μια θεμελιώδης και αδιαπραγμάτευτη αξία εντός της Ευρωπαϊκής Ένωσης. Ως εκλεγμένος –όχι διορισμένος– εκπρόσωπος, έχω το δικαίωμα και την υποχρέωση να εκφράζω τις ανησυχίες των Ευρωπαίων πολιτών, συμπεριλαμβανομένων των Ελλήνων, των Κυπρίων και άλλων, όπως ακριβώς και εσείς είστε ελεύθερος να εκφράζετε τις ενστάσεις και τη δυσφορία σας. Αυτή η ανοιχτή ανταλλαγή είναι η ουσία της δημοκρατίας και ο ακρογωνιαίος λίθος των κοινών μας.
Νίκος Παπανδρέου
Μέλος του Ευρωπαϊκού Κοινοβουλίου
