Την τελευταία της πνοή άφησε χθες, Παρασκευή, σε ηλικία 84 ετών, η ιστορικός Χρύσα Μαλτέζου – μέλος της Ακαδημίας Αθηνών, που επί σειρά ετών είχε διατελέσει διευθύντρια του Ελληνικού Ινστιτούτου Βυζαντινών και Μεταβυζαντινών Σπουδών Βενετίας.
Όπως αναφέρει στο συλλυπητήριο μήνυμά της η υπουργός Πολιτισμού Λίνα Μενδώνη, η Χρύσα Μαλτέζου «συνέβαλε ουσιαστικά στη μελέτη του ενετοκρατούμενου ελληνισμού».
Γεννημένη στην Αλεξάνδρεια της Αιγύπτου το 1941, όπου πραγματοποίησε τις εγκύκλιες σπουδές της στο Αβερώφειο Γυμνάσιο, η Χρ. Μαλτέζου έλαβε υποτροφία από το Ίδρυμα Κρατικών Υποτροφιών και σπούδασε στη Φιλοσοφική Σχολή του Πανεπιστημίου Αθηνών. Με υποτροφία της γαλλικής κυβέρνησης σπούδασε στο Πανεπιστήμιο Μεσογειακών Σπουδών του Aix-en-Provence, ενώ ως υπότροφος της Ακαδημίας Αθηνών μετεκπαιδεύτηκε στο Ινστιτούτο Βυζαντινών και Μεταβυζαντινών Σπουδών Βενετίας. Έλαβε δίπλωμα από το Corso di Perfezionamento του Πανεπιστημίου της Πάδοβας και πτυχίο από τη Σχολή Παλαιογραφίας, Αρχειονομίας και Διπλωματικής των Κρατικών Αρχείων της Βενετίας.
Από το 1969 έως το 1979 διατέλεσε ερευνήτρια του Κέντρου Βυζαντινών Ερευνών του Εθνικού Ιδρύματος Ερευνών και από το 1980 έως το 1994 διευθύντριά του. Το χρονικό διάστημα 1977-1982 εργάστηκε ως ειδική επιστήμων στο Πανεπιστήμιο Κρήτης με αντικείμενο τη Βυζαντινή Ιστορία και Ιστορία της Λατινοκρατίας στον ελληνικό χώρο. Από το 1982 έως το 1994 διετέλεσε καθηγήτρια Μεσαιωνικής Ιστορίας στο ίδιο πανεπιστήμιο όπου επίσης διατέλεσε διευθύντρια του Τομέα Αρχαίας και Μεσαιωνικής Ιστορίας, καθώς και πρόεδρος του Τμήματος Ιστορίας και Αρχαιολογίας.
Το 1987 υπηρέτησε στο Dumbarton Oaks Centre for Byzantine Studies, στην Ουάσινγκτον.
Το 1995 διορίστηκε καθηγήτρια Ιστορίας της περιόδου της Βενετοκρατίας στο Τμήμα Θεατρικών Σπουδών του Πανεπιστημίου Αθηνών. Το 1998 εξελέγη από την Ακαδημία Αθηνών διευθύντρια του Ελληνικού Ινστιτούτου Βυζαντινών και Μεταβυζαντινών Σπουδών Βενετίας. Τον Οκτώβριο του 2005, στο πλαίσιο του προγράμματος του Ιδρύματος Αλέξανδρος Σ. Ωνάσης, έδωσε διαλέξεις και σεμινάρια σε αμερικανικά πανεπιστήμια.
Υπήρξε μέλος ελληνικών και ξένων επιστημονικών συλλόγων και εταιρειών, έλαβε μέρος σε πολυάριθμα ελληνικά και διεθνή επιστημονικά συνέδρια και διοργάνωσε διεθνείς επιστημονικές συναντήσεις, ημερίδες και συμπόσια. Μετά από σχετικές προσκλήσεις, έδωσε διαλέξεις και σεμιναριακά μαθήματα σε πανεπιστήμια και ερευνητικά κέντρα του εξωτερικού (Collège de France, πανεπιστήμια Σορβόννης, Γενεύης, Association Jean Gabriel Eynard, Μπολόνιας, Βαρκελώνης, Μαδρίτης, Βαρσοβίας, Μόσχας, Perth Αυστραλίας, Ραβέννας, Fondazione Flaminia Ραβέννας, Τορίνου, Bερόνας κ.ά.).
Με την ιδιότητα της ερευνήτριας και της διευθύντριας του Κέντρου Βυζαντινών Ερευνών του Εθνικού Ιδρύματος Ερευνών πραγματοποίησε ερευνητικές αποστολές σε αρχεία της Ιταλίας, στα αρχεία της Μονής Αγίου Ιωάννου Θεολόγου της Πάτμου, της Μονής Αγίας Λαύρας Καλαβρύτων, στα αρχεία της Κέρκυρας, των Κυθήρων και των πατριαρχείων Αλεξανδρείας και Ιεροσολύμων. Το 1982 τιμήθηκε με το Βραβείο της Ακαδημίας Αθηνών για τη συμβολή της στη διάσωση και επιστημονική εκμετάλλευση του Ιστορικού Αρχείoυ των Κυθήρων, ενώ το 2003 τιμήθηκε για την επιστημονική προσφορά της από τον πρόεδρο της Ελληνικής Δημοκρατίας Κωστή Στεφανόπουλο με τον Χρυσό Σταυρό του Τάγματος της Τιμής.
Το 2006, υπό τη διεύθυνσή της, το Ελληνικό Ινστιτούτο Βενετίας τιμήθηκε με το Διεθνές Βραβείο Ωνάση. Το 2007 τιμήθηκε από το Πανεπιστήμιο της Μπολόνιας (έδρα Pαβέννας) με το βραβείο Dante Aligheri για την προσφορά της στη συντήρηση και ανάδειξη των πολιτισμικών αγαθών του ελληνισμού στη Βενετία. Το 2012 έγινε τακτικό μέλος της Ακαδημίας Αθηνών. Το 2013 εκδόθηκε αφιερωματικός τόμος προς τιμήν της.
Το συλλυπητήριο μήνυμα της Λίνας Μενδώνη
Πληροφορούμενη την απώλεια της Χρύσας Μαλτέζου, η υπουργός Πολιτισμού Λίνα Μενδώνη έκανε την ακόλουθη δήλωση:
«Με θλίψη και σεβασμό αποχαιρετούμε τη Χρύσα Μαλτέζου, την επιφανή ιστορικό που αφήνει ξεχωριστό αποτύπωμα στη μελέτη της μεσαιωνικής ιστορίας μας. Με την πολύχρονη ερευνητική της δραστηριότητα σε κορυφαία ιδρύματα, αλλά και την επί δεκαετίες διδασκαλία της στο Πανεπιστήμιο Κρήτης και, κατόπιν, στο Πανεπιστήμιο Αθηνών, η Χρύσα Μαλτέζου συνέβαλε ουσιαστικά στη μελέτη του ενετοκρατούμενου ελληνισμού, ενός επιστημονικού αντικειμένου που ουσιαστικά συνδιαμόρφωσε. Αναμφίβολα, ξεχωριστή στιγμή της πολυσχιδούς σταδιοδρομίας της στάθηκε η πολυετής διεύθυνση του Ελληνικού Ινστιτούτου Βυζαντινών και Μεταβυζαντινών Σπουδών Βενετίας, στο οποίο έδωσε νέα πνοή. Επιστέγασμα και αναγνώριση της προσφοράς της υπήρξε η εκλογή και η γόνιμη θητεία της στην Ακαδημία Αθηνών.
»Η Χρύσα Μαλτέζου καταλείπει ένα ογκώδες συγγραφικό έργο, που συγκροτείται από εκατοντάδες συμβολές, το οποίο συνδύασε αρμονικά με την αδιάλειπτη πανεπιστημιακή διδασκαλία. Αφήνει ένα έκτυπο παράδειγμα αφοσιωμένου επιστήμονα, με πολύπλευρη και διαρκή προσφορά. Στους οικείους και τους φίλους της απευθύνω τα ειλικρινή συλλυπητήρια μου».
