pontosnews.gr
Πέμπτη, 10/07/2025
Δεν βρέθηκαν αποτελέσματα
Προβολή όλων
  • ΑΡΧΙΚΗ
  • ΠΟΝΤΟΣ
    • ΧΡΟΝΟΛΟΓΙΟ
    • ΠΑΡΑΔΟΣΗ
    • ΓΕΝΟΚΤΟΝΙΑ
    • ΙΣΤΟΡΙΑ
    • ΠΡΟΣΩΠΙΚΟΤΗΤΕΣ
    • ΣΥΛΛΟΓΟΙ
    • ΛΕΞΙΚΟ
  • ΕΛΛΑΔΑ
  • ΠΟΛΙΤΙΚΗ
  • ΓΝΩΜΕΣ
    • Μάρκος Τρούλης
    • Παντελής Σαββίδης
    • Σάββας Καλεντερίδης
    • Θεόφιλος Πουταχίδης
  • ΟΙΚΟΝΟΜΙΑ
  • ΑΜΥΝΑ
  • ΚΟΣΜΟΣ
  • ΑΘΛΗΤΙΣΜΟΣ
  • ΥΓΕΙΑ
  • ΣΥΝΤΑΓΕΣ
  • ΑΡΧΙΚΗ
  • ΠΟΝΤΟΣ
    • ΧΡΟΝΟΛΟΓΙΟ
    • ΠΑΡΑΔΟΣΗ
    • ΓΕΝΟΚΤΟΝΙΑ
    • ΙΣΤΟΡΙΑ
    • ΠΡΟΣΩΠΙΚΟΤΗΤΕΣ
    • ΣΥΛΛΟΓΟΙ
    • ΛΕΞΙΚΟ
  • ΕΛΛΑΔΑ
  • ΠΟΛΙΤΙΚΗ
  • ΓΝΩΜΕΣ
    • Μάρκος Τρούλης
    • Παντελής Σαββίδης
    • Σάββας Καλεντερίδης
    • Θεόφιλος Πουταχίδης
  • ΟΙΚΟΝΟΜΙΑ
  • ΑΜΥΝΑ
  • ΚΟΣΜΟΣ
  • ΑΘΛΗΤΙΣΜΟΣ
  • ΥΓΕΙΑ
  • ΣΥΝΤΑΓΕΣ
Δεν βρέθηκαν αποτελέσματα
Προβολή όλων
pontosnews.gr
Δεν βρέθηκαν αποτελέσματα
Προβολή όλων

Δημήτρης Ψαθάς: Ήταν Νοέμβριος του 1922 όταν οι εξόριστοι Σανταίοι πήραν το «πράσινο φως» να γυρίσουν στους τόπους τους

45 χρόνια μετά το θάνατο του Πόντιου λογοτέχνη θυμόμαστε πώς αποτύπωσε στιγμές αυτής της οδύσσειας στη «Γη του Πόντου»

13/11/2024 - 9:45πμ
«Ιχνογράφημα Ισχανάντων Σάντας, υπό Κ.Κ. Αγγελίδου, δημοδιδασκάλου, 1928» (πηγή: santeos.blogspot.com)

«Ιχνογράφημα Ισχανάντων Σάντας, υπό Κ.Κ. Αγγελίδου, δημοδιδασκάλου, 1928» (πηγή: santeos.blogspot.com)

Κοινοποίηση στο FacebookΜοιράσου το στο TwitterΜοιράσου το στο Whatsapp

«Βίβλο του ποντιακού ελληνισμού» είχε χαρακτηρίσει, το 1993, ο ακαδημαϊκός Κωνσταντίνος Δεσποτόπουλος το εμβληματικό έργο του Πόντιου δημοσιογράφου και συγγραφέα Δημήτρη Ψαθά Γη του Πόντου. Είναι απίστευτο, αλλά με το πέρασμα των 10ετιών και ενώ σήμερα συμπληρώνονται 45 χρόνια από το θάνατο του Ψαθά, ο χαρακτηρισμός του Σμυρνιού ακαδημαϊκού φαίνεται όλο και πιο ακριβής.

Στο βιβλίο αυτό αποτυπώνεται με νοσταλγικό τρόπο η καθημερινότητα στην Τραπεζούντα και αποκαλύπτονται γεγονότα που τεκμηριώνουν τη Γενοκτονία των Ελλήνων του Πόντου, αλλά και τα όσα ακολούθησαν μέχρι την επιστροφή των ξεριζωμένων –όσων τα κατάφεραν– στην Ελλάδα.

Με αφορμή την επέτειο του θανάτου του, αναδημοσιεύουμε απόσπασμα για τη δύσκολη και πολυήμερη επιστροφή των Σανταίων στους τόπους τους, τον Νοέμβριο του 1922.

≈

Στην αρχή το μήνυμα φάνηκε απίστευτο. Να πάνε στην Ελλάδα; Αχνό χαμόγελο χάραξε τα ρημαγμένα πρόσωπα, γιατί η Ελλάδα φεγγοβολούσε στην ψυχή τους σαν ένας τόπος μαγικός, σαν όνειρο. Πόσο, όμως ακριβά πληρωμένο εκείνο το άγγιγμα του ονείρου!… Έπρεπε ν’ αφήσουν τα προγονικά τους χώματα, τη γη που πότισαν με δάκρυα και ιδρώτα αιώνων. Αλλά δεν είχαν το δικαίωμα της εκλογής.

Έτσι ξεσηκώθηκαν τ’ απομεινάρια του πληθυσμού, απο τους μακρυνούς τόπους της εξορίας, ερείπια ανθρώπων, άντρες που είχαν χάσει τις γυναίκες τους, γυναίκες που είχαν χάσει τους άντρες, παιδιά που είχαν χάσει τις μανάδες και τους πατεράδες, χιλιάδες ορφανά, πλήθος σκελετωμένο απ’ τις κακουχίες και τα βάσανα, σκιές ανθρώπων, τυραννισμένων, που ανασχηματιζόντουσαν ξανά σε καραβάνια εξαθλιωμένα για να πάρουν και πάλι με τα πόδια τους ατελείωτους, πολυήμερους δρόμους του γυρισμού.

Απ’ την Τοκάτη, απ’ το Ερζερούμ, απ’ το Ερζιγκιάν, απ’ το Διαρεβερκίρ απ’ το Χούνους, απ’ την Κασταμονή, από τα Άδανα, απ’ την Σεβάστεια, απ’ το Ικόνιο, απ’ όλα τα μακρυνά χωριά της ενδοχώρας της Τουρκιάς, από τις πόλεις και τις κωμοπόλεις, όπου επιζούσαν οι σκιές των εξορίστων, κρυμμένες και χαμένες πίσω απ’ τα πανύψηλα βουνά, βλέπαν και πάλι τους τζανταρμάδες να τους ξεσηκώνουν.

Χαμένα τα σπίτια τους. Καμμένα τα χωριά τους. Κλεμμένο το βιος τους. Σπαρμένα τα κόκκαλα των αγαπημένων τους στα βουνά, στις λαγκαδιές, στις στράτες, στα ποτάμια.

Έπρεπε, όμως, να ξεκινήσουν όσοι μείναν, μανάδες με τα παιδιά τους, γυναίκες με τους άντρες τους, κι’ άλλοι έρημοι και μόνοι. Συχνά από τους δέκα μιας οικογένειας είχε απομείνει μόνο ένας. Και όχι σπάνια, κανένας.

Πολλές περιγραφές υπάρχουν για την τραγωδία της επιστροφής. Αλλά μια και παρακολουθήσαμε τους Σανταίους στους τόπους της εξορίας τους, ας δούμε την επιστροφή τους – αντιπροσωπευτική είναι η περιγραφή για ό,τι άρχισε και συνεχιζόταν εκείνη την εποχή σ’ ολόκληρο τον Πόντο.

«Τον Νοέμβρη του 1922 ειδοποίησαν οι τουρκικές Αρχές τους εξόριστους ότι είναι ελεύθεροι να επιστρέψουν στην Τραπεζούντα ή όπου αλλού θέλουν, αρκεί να υποβάλλουν δηλώσεις για τον τόπο της προτίμησής τους. Όλοι οι Σανταίοι έκαναν δηλώσεις για την Τραπεζούντα κι’ έτσι η επιστροφή τους έγινε ομαδική. Τα περισσότερα γυναικόπαιδα της Σάντας βρισκόντουσαν στο Ερζιγκιάν, κι’ άλλα στο Χούνους. Αυτά είχαν τις περισσότερες περιπέτειες στον γυρισμό.

»Την πρώτη μέρα που ξεκίνησαν πέρασαν απ’ τα μνήματα των νεκρών τους. Τα περισσότερα ήσαν αδειανά, γιατί οι λυκοι ξέθαψαν τα πτώματα.

»Η κάθε γυναίκα γονάτιζε στο μνήμα των αγαπημένων της νεκρών και άρχιζε τα μοιρολόγια… Επί τέλους η συνοδεία προχώρησε. Το κρύο φοβερό. Έπεφτε πυκνό χιόνι. Ανάμεσα στο πλήθος υπήρχαν και 8 αξιολύπητα παιδιά από το Ζουρνατσάντων, 8-10 χρόνων, που είχαν μείνει τελείως ορφανά. Μερικοί εξόριστοι απ’ το Χούνους δήλωσαν ότι είναι πατεράδες των παιδιών αυτών και έτσι τα ορφανά βρήκαν κοντά τους προστασία κι’ όσες φορές δεν μπορούσαν να προχωρήσουν τα βοηθούσαν.

»Το βράδυ έφτασαν σ’ ένα Κιζιλμπάσικο χωριό και αποφάσισαν να διανυκτερεύσουν εκεί. Εκείνη τη νύχτα έπεσε χιόνι 50 πόντους και το πρωί που ήθελαν να εξακολουθήσουν την πορεία πάλι χιόνιζε. Πήραν, παρ’ όλα αυτά, τον ανήφορο όλα τα γυναικόπαιδα, βουτηγμένα ως τον λαιμό στο χιόνι και κάνοντας ολόκληρη την μέρα 15 χιλιόμετρα κατάφεραν να φτάσουν μόλις στην κορυφή του βουνού. Χρειαζόταν να πεζοπορήσουν άλλα 20 χιλιόμετρα στην αντίθετη πλευρά του βουνού για να βρουν χωριά. Όλη τη νύχτα πάλευαν με το χιόνι περπατώντας. Κατά τα μεσάνυχτα η πένθιμη συνοδεία άφησε κοντά σ’ ένα γεφύρι έναν τρελλό από το Πιστοφάντων. Αυτόν τον φορτώθηκε ως εκεί η μητέρα του, αλλά παράλυσαν οι δυνάμεις της… Τέλος κατά τα ξημερώματα έφτασαν σ’ ένα μικρό χωριό. Ήταν περίπου 1000 οι εξόριστοι και τους τακτοποίησαν οι χωροφύλακες στα εκατό σπίτια του χωριού…

»Μισοπεθαμένο απ’ το κρύο το πλήθος συνέχισε το πρωί την πορεία του κι’ ύστερα από δυο άλλες εξαντλητικές ημέρες έφτασε σ’ ένα άλλο χωριό αντίκρυ στο Χασάν Καλέ. Την άλλη μέρα άρχισαν ν’ ανεβαίνουν το βουνό με τις ατέλειωτες στροφές κι ‘ απ’ την κορφή του αντίκρυσαν το Ερζερούμ σκεπασμένο με παχύ στρώμα χιονιού. Η χαρά τους ήταν μεγάλη γιατί ξέραν ότι εκεί θα έβλεπαν τους γνωστούς και συγγενείς τους. Πράγματι όταν κατέβηκαν στο Ερζερούμ μερικοί αντάμωσαν τα παιδιά τους, άλλοι τις γυναίκες τους. Τους περίμενε, όμως, ακόμα η σκληρότερη πορεία 15-20 ημερών για να φτάσουν μέχρι την Τραπεζούντα. Μια μέρα μείναν ελεύθεροι στο Ερζερούμ και την άλλη πάλι δρόμος, μέσα στα χιόνια και την παγωνιά.

»Ύστερα από λίγες μέρες έφτασαν στην Βαϊβούρτη. Πέρα απ’ την Βαϊβούρτη οι χωροφύλακες αντικαταστάθηκαν με άλλους ασυνείδητους και άσπλαχνους που ζητούσαν αφορμή να βασανίσουν τους εξόριστους στον δρόμο. Ύστερα από ταλαιπωρίες 10 ημερών έφτασαν στο Τζεβιζλήκ, όπου μέσα σε λίγες μέρες συγκεντρώθηκαν όλα τα γυναικόπαιδα της Σάντας. Στο Τζεβιζλήκ έρριξαν τους άντρες στους στρατώνες που ήσαν τελείως ακατάλληλοι για την διαμονή ανθρωπίνων υπάρξεων. Εκεί ταλαιπωρήθηκαν άλλες 5 ημέρες και τέλος κατέβηκαν στην Τραπεζούντα και σκορπίσαν στα ελληνικά σπίτια της Δαφνούντας».

Η ίδια αυτή εικόνα ολούθε –να σέρνωνται χιλιάδες άνθρωποι προς τις παραθαλάσσιες πόλεις όπου θα ερχόντουσαν τα καράβια απ’ την Ελλάδα γι ανα τους παραλάβουν. Κι’ αυτό κρατούσε επί μήνες– μέχρι και το 1924 ακόμα συνεχιζόταν το μαρτύριο γιατί ήταν να μεταφερθή κοντά ενάμισυ εκατομμύριο κόσμος σκορπισμένος σ’ όλη τη Μικρασία.

•Πηγή: Δημήτρης Ψαθάς, Γη του Πόντου, 92017, σ. 506-508, εκδ. Μαρία Δ. Ψαθά.
•Σημ.: Έχει διατηρηθεί η ορθογραφία του πρωτότυπου.

ΚοινοποίησηTweetSend
google news

Ακολουθήστε μας στο Google News

ΔΙΑΒΑΣΤΕ ΑΚΟΜΗ

Μαθήτριες σε ελληνικό σχολείο της Φάτσας (φωτ.: «Η Έξοδος», τόμ. ΙΑ')
ΓΕΝΟΚΤΟΝΙΑ

Μαρτυρία Ευστράτιου και Μελέτιου Σιδηρόπουλου: Το σύνταγμα ήταν το δηλητήριο που μας κρυφοπότισαν οι Τούρκοι

9/07/2025 - 9:42μμ
ΠΟΝΤΟΣ

8ο Έτος Ποντιακής Γαστρονομίας: Νέα επεισόδια από το σπίτι του Big Πάσα – Ποια είναι «άμον θεά Αφροντάιτι»;

9/07/2025 - 7:48μμ
(Φωτ. αρχείου: facebook / dzigeridis)
ΣΥΛΛΟΓΟΙ

Νέο Διοικητικό Συμβούλιο στην Ποντιακή Εστία Νεάπολης

9/07/2025 - 6:24μμ
Το χορευτικό των «Ακριτών του Ιονίου» (φωτ.: Facebook / Σύλλογος Ποντίων Ζακύνθου «Ακρίτες του Ιονίου»)
ΣΥΛΛΟΓΟΙ

Και εγένετο Σύλλογος Ποντίων Ζακύνθου «Ακρίτες του Ιονίου»

9/07/2025 - 1:53μμ
Μερικά από τα 972 πρωτότυπα βιβλία και χειρόγραφα που μεταφέρθηκαν από την Αργυρούπολη του Πόντου στη Νάουσα. Σήμερα φυλάσσονται στη βιβλιοθήκη της Ευξείνου Λέσχης Ποντίων Νάουσας (φωτ.: ΑΠΕ-ΜΠΕ)
ΣΥΛΛΟΓΟΙ

Νάουσα: Το όνειρο για το Μουσείο της Αργυρούπολης αρχίζει να γίνεται πραγματικότητα

9/07/2025 - 12:14μμ
(Εικ.: ΧΚ)
ΠΟΝΤΟΣ

Μαθαίνω ποντιακά: Γνωρίζετε τι είναι η κείρεπη;

9/07/2025 - 10:17πμ
(Φωτ.: facebook / Ένωση Ποντίων Ματσούκας)
ΠΟΝΤΟΣ

Ένωση Ποντίων Ματσούκας: Λάλεσε και φέτος η παρχαρομάνα στον Άγιο Δημήτριο Κοζάνης

9/07/2025 - 9:19πμ
Η Μαρία-Σοφία Αραπίδου και ο Χρήστος Καλιοντζίδης
ΠΟΝΤΟΣ

«Μελίτικον καϊτέν» τραγουδά ο Χρήστος Καλιοντζίδης – Λύρα παίζει η Μαρία-Σοφία Αραπίδου

8/07/2025 - 9:35μμ
Η παρχαρομάνα ατενίζει τον παρχάρη της (φωτ.: Θωμαΐς Κιζιρίδου)
ΠΑΡΑΔΟΣΗ

Παρχαρομάνα, ρωμάνα, αρνομάνα, νεράιδα ή μήπως απλώς μάνα του παρχαριού;

8/07/2025 - 9:05μμ
Η Οινόη του 1875, φωτογραφημένη από τον  Dimitriy Ivanovich Yermakov (πηγή: eskiturkiye.net)
ΠΟΝΤΟΣ

Οινόη του Πόντου, ένα πολύ ισχυρό ναυτιλιακό κέντρο – Δύο συμφορές «έσβησαν» τους Έλληνες

7/07/2025 - 8:21μμ
ΔΙΑΒΑΣΤΕ ΠΕΡΙΣΣΟΤΕΡΑ

ΡΟΗ ΕΙΔΗΣΕΩΝ

17α Τενεδίων Δρώμενα: Ο Σύλλογος Απανταχού Τενεδίων τιμά τη μνήμη του Αγίου Αβούδιμου

7 ώρες πριν
Πυροσβέστης επιχειρεί στην κατάσβεση πυρκαγιάς που ξέσπασε λίγο πριν τις 18.00 το απόγευμα σε αγροτοδασική έκταση στο Ασπροχώρι Ωρωπού (φωτ.: ΑΠΕ-ΜΠΕ / Ορέστης Παναγιώτου)

Φωτιά στον Ωρωπό: Δύο τα δύσκολα μέτωπα – Μάχη με τις φλόγες δίνουν οι πυροσβέστες – Ενισχύθηκαν οι δυνάμεις

8 ώρες πριν
Στιγμιότυπο από παλαιότερο Φεστιβάλ Παράδοσης (φωτ.: facebook / Δήμος Θέρμης)

Με έντονη ποντιακή παρουσία το 4ο Φεστιβάλ Παράδοσης του Δήμου Θέρμης

8 ώρες πριν
(Φωτ.: slgr.gr)

Super League: Κλήρωση για νέο πρωτάθλημα με βράβευση Ποστέκογλου – Το πρόγραμμα της πρεμιέρας

9 ώρες πριν
(Φωτ. αρχείου: ΑΠΕ-ΜΠΕ / Ορέστης Παναγιώτου)

Τέσσερις Κινέζοι υπήκοοι συνελήφθησαν για κατασκοπεία – Την Πέμπτη οδηγούνται στον εισαγγελέα

9 ώρες πριν
Μαθήτριες σε ελληνικό σχολείο της Φάτσας (φωτ.: «Η Έξοδος», τόμ. ΙΑ')

Μαρτυρία Ευστράτιου και Μελέτιου Σιδηρόπουλου: Το σύνταγμα ήταν το δηλητήριο που μας κρυφοπότισαν οι Τούρκοι

10 ώρες πριν

ΑΚΟΛΟΥΘΗΣΤΕ ΜΑΣ

pontosnews.gr

Ειδήσεις και άρθρα για τον Πόντο και τη Μ. Ασία, αλλά και την επικαιρότητα στην Ελλάδα, τον Κόσμο και την Ομογένεια. Πλούσια θεματολογία ποικίλης ύλης με έμφαση σε πολιτιστικά δρώμενα.

Copyright © 2025 pontosnews.gr
Made by minoanDesign

  • TAYTOTHTA
  • ΔΙΑΦΗΜΙΣΗ
  • ΟΡΟΙ ΧΡΗΣΗΣ
  • ΕΠΙΚΟΙΝΩΝΙΑ
Δεν βρέθηκαν αποτελέσματα
Προβολή όλων
  • ΑΡΧΙΚΗ
  • ΠΟΝΤΟΣ
    • ΧΡΟΝΟΛΟΓΙΟ
    • ΓΕΝΟΚΤΟΝΙΑ
    • ΙΣΤΟΡΙΑ
    • ΠΑΡΑΔΟΣΗ
    • ΠΡΟΣΩΠΙΚΟΤΗΤΕΣ
    • ΣΥΛΛΟΓΟΙ
    • ΛΕΞΙΚΟ
  • ΕΛΛΑΔΑ
  • ΚΥΠΡΟΣ
  • ΟΜΟΓΕΝΕΙΑ
  • ΠΟΛΙΤΙΚΗ
  • ΓΝΩΜΕΣ
    • Μάρκος Τρούλης
    • Παντελής Σαββίδης
    • Σάββας Καλεντερίδης
    • Θεόφιλος Πουταχίδης
  • ΟΙΚΟΝΟΜΙΑ
  • ΑΜΥΝΑ
  • ΚΟΣΜΟΣ
  • ΑΘΛΗΤΙΣΜΟΣ
  • ΥΓΕΙΑ
  • ΠΕΡΙΕΡΓΑ
  • ΣΥΝΤΑΓΕΣ
  • ΠΙΣΤΗ
  • ΠΟΛΙΤΙΣΜΟΣ
  • ΤΑΞΙΔΙ
  • ΕΚΔΗΛΩΣΕΙΣ
  • PONTOS BLOG

Copyright © 2024 pontosnews.gr
Made by minoanDesign