pontosnews.gr
Παρασκευή, 11/07/2025
Δεν βρέθηκαν αποτελέσματα
Προβολή όλων
  • ΑΡΧΙΚΗ
  • ΠΟΝΤΟΣ
    • ΧΡΟΝΟΛΟΓΙΟ
    • ΠΑΡΑΔΟΣΗ
    • ΓΕΝΟΚΤΟΝΙΑ
    • ΙΣΤΟΡΙΑ
    • ΠΡΟΣΩΠΙΚΟΤΗΤΕΣ
    • ΣΥΛΛΟΓΟΙ
    • ΛΕΞΙΚΟ
  • ΕΛΛΑΔΑ
  • ΠΟΛΙΤΙΚΗ
  • ΓΝΩΜΕΣ
    • Μάρκος Τρούλης
    • Παντελής Σαββίδης
    • Σάββας Καλεντερίδης
    • Θεόφιλος Πουταχίδης
  • ΟΙΚΟΝΟΜΙΑ
  • ΑΜΥΝΑ
  • ΚΟΣΜΟΣ
  • ΑΘΛΗΤΙΣΜΟΣ
  • ΥΓΕΙΑ
  • ΣΥΝΤΑΓΕΣ
  • ΑΡΧΙΚΗ
  • ΠΟΝΤΟΣ
    • ΧΡΟΝΟΛΟΓΙΟ
    • ΠΑΡΑΔΟΣΗ
    • ΓΕΝΟΚΤΟΝΙΑ
    • ΙΣΤΟΡΙΑ
    • ΠΡΟΣΩΠΙΚΟΤΗΤΕΣ
    • ΣΥΛΛΟΓΟΙ
    • ΛΕΞΙΚΟ
  • ΕΛΛΑΔΑ
  • ΠΟΛΙΤΙΚΗ
  • ΓΝΩΜΕΣ
    • Μάρκος Τρούλης
    • Παντελής Σαββίδης
    • Σάββας Καλεντερίδης
    • Θεόφιλος Πουταχίδης
  • ΟΙΚΟΝΟΜΙΑ
  • ΑΜΥΝΑ
  • ΚΟΣΜΟΣ
  • ΑΘΛΗΤΙΣΜΟΣ
  • ΥΓΕΙΑ
  • ΣΥΝΤΑΓΕΣ
Δεν βρέθηκαν αποτελέσματα
Προβολή όλων
pontosnews.gr
Δεν βρέθηκαν αποτελέσματα
Προβολή όλων

Ο πέντε-πέντες…: Ο Τραπεζούντιος που… δεν μιλούσε καμία γλώσσα

Η σκιαγράφηση μιας χαρακτηριστικής φιγούρας της Τραπεζούντας διά χειρός Φίλωνα Κτενίδη

15/02/2024 - 10:35πμ
Η Τραπεζούντα του Πόντου σε γκραβούρα από τη συλλογή του Α. Αρτόπουλου (πηγή: Λεύκωμα Μέριμνας Ποντίων Κυριών, εκδόσεις Κυριακίδη)

Η Τραπεζούντα του Πόντου σε γκραβούρα από τη συλλογή του Α. Αρτόπουλου (πηγή: Λεύκωμα Μέριμνας Ποντίων Κυριών, εκδόσεις Κυριακίδη)

Κοινοποίηση στο FacebookΜοιράσου το στο TwitterΜοιράσου το στο Whatsapp

Άνθρωπος που όλοι γνώριζαν. Κάποιοι τον έβλεπαν με κατανόηση. Όμως ίσως υπήρχαν πολλοί περισσότεροι που τον αγνοούσαν. Το βέβαιο είναι πως «ο πέντε-πέντες» έζησε στην Τραπεζούντα στις αρχές του 20ού αιώνα. Πότε ακριβώς και για πόσο δεν είναι σαφές. Ωστόσο ήταν υπαρκτό πρόσωπο, όπως αναφέρει ο κορυφαίος Φίλων Κτενίδης, στο λαογραφικό περιοδικό Ποντιακή Εστία, του οποίου υπήρξε εκδότης.

O Φίλων Κτενίδης (1889-1964) (πηγή: Βιβλίο «ΚΡΩΜΝΗ», έκδοση Αδελφότητας Κρωμναίων, 1994)

«Μάτια που πετούσαν σπίθες, κάτω από κάτι πυκνά-πυκνά φρύδια· μάτια που γελούσαν πάντα, όπως και τα χείλη του· το όλον του. Κανείς δεν τον είδε ποτέ κατσουφιασμένο ή θυμωμένο», γράφει στο άρθρο του για τον άνθρωπο αυτό που ίσως ονομαζόταν Θεόδωρος. Ακολουθεί αυτούσιο το άρθρο του Φίλωνα Κτενίδη όπως δημοσιεύτηκε, το1950, στο τέταρτο τεύχος του περιοδικού.

≈

Από πού ήρθε; Πόσων χρονών ήταν; Είχε κανένα σ’ τον κόσμο; Κανείς δεν έμαθε ποτέ. Τον ήξεραν όμως όλοι. Μικροί και μεγάλοι, Έλληνες και αλλοεθνείς. Και τον αγαπούσαν όλοι.

Ο πέντε-πέντες. Οι Τούρκοι μετέφρασαν τ’ όνομά του «πεσ-πεσ».

Ένα καλάθι πάντα στην πλάτη· το ραβδί σ’ το χέρι· φέσι τσαλακωμένο και δίχως φούντα. Ρούχα βγαλμένα απ’ όλες τις γκαρντερόπες των ευπόρων της Τραπεζούντος. Τα παπούτσια του πάντα μεγάλα, ευρύχωρα. Το μουστάκι του άλλαζε σχήμα, ανάλογα με το γούστο του μπαρμπέρη, που θα τον κούρευε.

Μάτια που πετούσαν σπίθες, κάτω από κάτι πυκνά-πυκνά φρύδια· μάτια που γελούσαν πάντα, όπως και τα χείλη του· το όλον του. Κανείς δεν τον είδε ποτέ κατσουφιασμένο ή θυμωμένο. Αν στο δρόμο του αντάμωνε καμμιά κηδεία, ρωτούσε:

– «Πόζο εν πόστος;… Κοκκονίτσα εν πόστος;… Έι βάι… βάι αχ…βαχ…» και… γελούσε…, όπως γελούσε και σε συνάντηση με γαμήλιο πομπή: «κοτζιαμάνο… νυφίτσα… αχ νάτο πενί νυφίτσα…, πόσο κούτι-κούτι μπε!…

Ο πέντε-πέντες, μια ιδιαίτερη φιγούρα της Τραπεζούντας (πηγή: Επιτροπή Ποντιακών Μελετών)

Τώρα διερωτάσθε, τι σόι διάλεκτος ήταν αυτή που μιλούσε. Ήταν «η διάλεκτος του πέντε-πέντε». Δεν ήξερε καμμιά γλώσσα. Είχε δίκη του. Μα ήταν κουφός, μουγγός; Κάθε άλλο… Και όμως δεν μιλούσε καμμιά γλώσσα. Μυστήριο.

«Πόζον» ήταν ο άνδρας. Κοτζιαμάνο, ο σύζυγος. Νυφίτσα, το κορίτσι και η νύφη. Κοκκόνα και κοκκονίτσα η κάθε γυναίκα.

«Πόστος» ήταν ο θάνατος. Τζίλι παπά, το καινούργιο ρούχο. «Θεμά σε» ήταν η ύβρις του, δηλ. ανάθεμά σε…

Ήταν η χαρά των παιδιών και ο καλλίτερος τρόπος να περνούν την ώρα τους οι αργόσχολοι και προ παντός οι γυναικούλες των συνοικιών.

Καμάρωνε σαν τον φώναζε κανείς: «Θόδωρε!» Ήταν το πραγματικό του όνομα; Κάποιος του τώδωσε έτσι για γούστο; Άγνωστο. Πάντως σαν ήθελες να του αναθέσης κανένα θέλημα –ήταν τιμιώτατος στις υπηρεσίες που προσέφερε με… το καλάθι του–, έπρεπε να του πης «Θόδωρε».

Είνε πολλά τ’ ανέκδοτα, γύρω απ’ τον αλησμόνητο αυτό τύπο της Τραπεζούντας. Θα γράψωμε μερικά, σ’ τη στήλη των Ανεκδότων σε πρώτη ευκαιρία.

Χρειάζονται κι αυτού του είδους αναμνήσεις. Χρειάζονται κοντά σ’ τις αναμνήσεις που μας φέρνουν τα δάκρυα κ’ εκείνες που χαρίζουν λίγο γέλοιο.

Φίλων Κτενίδης

•Πηγή: Ποντιακή Εστία, τεύχος 4, Θεσσαλονίκη, Απρίλιος 1950.
•Στο κείμενο διατηρήθηκε η ορθογραφία του συντάκτη.
ΚοινοποίησηTweetSend
google news

Ακολουθήστε μας στο Google News

ΔΙΑΒΑΣΤΕ ΑΚΟΜΗ

Ποντιακό τραπέζι έστρωσε η «Παναγία Σουμελά» Κατερίνης στο 5ο Φεστιβάλ Γευσιγνωσίας και Πολιτισμού Ελλάδας και Κύπρου (φωτ.: Facebook / Παναγία Σουμελά Κατερίνης - Ποντιακός Σύλλογος)
ΣΥΛΛΟΓΟΙ

Φεστιβάλ γευσιγνωσίας στο Δίον με 15 ποντιακές συνταγές από την «Παναγία Σουμελά» Κατερίνης

10/07/2025 - 11:49μμ
Η Αγία Μαρίνα στο Θρυλόριο (φωτ.: Facebook /  Πολιτιστικός Σύλλογος Ποντίων Θρυλορίου «Η Κερασούντα και το Γαρς»)
ΠΟΝΤΟΣ

«Παρακάθ’ κι αροθυμίας» στο Θρυλόριο: Μέχρι και της Αγίας Μαρίνας ο ποντιακός πολιτισμός στα καλύτερά του

10/07/2025 - 10:41μμ
(Πηγή: facebook.com/ POLITISTIKOS SILLOGOS AVGHS_Πολιτιστικός Σύλλογος Αυγής/ Katerina Bili)
ΣΥΛΛΟΓΟΙ

Δυνατά και ποντιακά ο Πολιτιστικός Σύλλογος Αυγής Λαγκαδά στο 10ο Διεθνές Φεστιβάλ Παραδοσιακών Χορών Αιδηψού 2025

10/07/2025 - 3:08μμ
Γλέντι στην Κοινώνεσσα Σουρμένων για τον εορτασμό του τουρκικού Συντάγματος. 10 Ιουλίου 1908 (πηγή: Συλλογή Άννας Θεοφυλάκτου / Ιστορικό Αρχείο Προσφυγικού Ελληνισμού Δήμου Καλαμαριάς)
ΓΕΝΟΚΤΟΝΙΑ

Όταν οι Έλληνες γιόρταζαν για τους Νεότουρκους, τους μετέπειτα σφαγείς τους

10/07/2025 - 10:28πμ
Μαθήτριες σε ελληνικό σχολείο της Φάτσας (φωτ.: «Η Έξοδος», τόμ. ΙΑ')
ΓΕΝΟΚΤΟΝΙΑ

Μαρτυρία Ευστράτιου και Μελέτιου Σιδηρόπουλου: Το σύνταγμα ήταν το δηλητήριο που μας κρυφοπότισαν οι Τούρκοι

9/07/2025 - 9:42μμ
ΠΟΝΤΟΣ

8ο Έτος Ποντιακής Γαστρονομίας: Νέα επεισόδια από το σπίτι του Big Πάσα – Ποια είναι «άμον θεά Αφροντάιτι»;

9/07/2025 - 7:48μμ
(Φωτ. αρχείου: facebook / dzigeridis)
ΣΥΛΛΟΓΟΙ

Νέο Διοικητικό Συμβούλιο στην Ποντιακή Εστία Νεάπολης

9/07/2025 - 6:24μμ
Το χορευτικό των «Ακριτών του Ιονίου» (φωτ.: Facebook / Σύλλογος Ποντίων Ζακύνθου «Ακρίτες του Ιονίου»)
ΣΥΛΛΟΓΟΙ

Και εγένετο Σύλλογος Ποντίων Ζακύνθου «Ακρίτες του Ιονίου»

9/07/2025 - 1:53μμ
Μερικά από τα 972 πρωτότυπα βιβλία και χειρόγραφα που μεταφέρθηκαν από την Αργυρούπολη του Πόντου στη Νάουσα. Σήμερα φυλάσσονται στη βιβλιοθήκη της Ευξείνου Λέσχης Ποντίων Νάουσας (φωτ.: ΑΠΕ-ΜΠΕ)
ΣΥΛΛΟΓΟΙ

Νάουσα: Το όνειρο για το Μουσείο της Αργυρούπολης αρχίζει να γίνεται πραγματικότητα

9/07/2025 - 12:14μμ
(Εικ.: ΧΚ)
ΠΟΝΤΟΣ

Μαθαίνω ποντιακά: Γνωρίζετε τι είναι η κείρεπη;

9/07/2025 - 10:17πμ
ΔΙΑΒΑΣΤΕ ΠΕΡΙΣΣΟΤΕΡΑ

ΡΟΗ ΕΙΔΗΣΕΩΝ

Ποντιακό τραπέζι έστρωσε η «Παναγία Σουμελά» Κατερίνης στο 5ο Φεστιβάλ Γευσιγνωσίας και Πολιτισμού Ελλάδας και Κύπρου (φωτ.: Facebook / Παναγία Σουμελά Κατερίνης - Ποντιακός Σύλλογος)

Φεστιβάλ γευσιγνωσίας στο Δίον με 15 ποντιακές συνταγές από την «Παναγία Σουμελά» Κατερίνης

5 ώρες πριν
Η Ειρήνη Μουρτζούκου έξω από τη ΓΑΔΑ, μετά τη σύλληψή της (φωτ.: ΑΠΕ-ΜΠΕ / Ορέστης Παναγιώτου)

Ειρήνη Μουρτζούκου: Ομολόγησε τις δολοφονίες, χτίζει «άλλοθι» – «Αναζητούσα την αγάπη της μάνας»

6 ώρες πριν
(Φωτ. αρχείου: EUROKINISSI / Γιάννης Παναγόπουλος)

Φωτιά στη Φυλή, σε ξερά χόρτα και απορρίμματα

6 ώρες πριν
Η Αγία Μαρίνα στο Θρυλόριο (φωτ.: Facebook /  Πολιτιστικός Σύλλογος Ποντίων Θρυλορίου «Η Κερασούντα και το Γαρς»)

«Παρακάθ’ κι αροθυμίας» στο Θρυλόριο: Μέχρι και της Αγίας Μαρίνας ο ποντιακός πολιτισμός στα καλύτερά του

6 ώρες πριν
Στο βάθος διακρίνεται το κτήριο του Ανώτατου Δικαστηρίου των ΗΠΑ (φωτ.: EPA / Shawn Thew)

ΗΠΑ: Νέο δικαστικό μπλόκο στο διάταγμα του Τραμπ για την ιθαγένεια

7 ώρες πριν
O Ρετζέπ Ταγίπ Ερντογάν στην Αγια-Σοφιά λίγο προτού μετατραπεί σε τζαμί (φωτ.: Γραφείο Τύπου της Προεδρίας της Τουρκίας)

Πανηγυρισμοί Ερντογάν για τα 5 χρόνια της Αγια-Σοφιάς ως τζαμί

7 ώρες πριν

ΑΚΟΛΟΥΘΗΣΤΕ ΜΑΣ

pontosnews.gr

Ειδήσεις και άρθρα για τον Πόντο και τη Μ. Ασία, αλλά και την επικαιρότητα στην Ελλάδα, τον Κόσμο και την Ομογένεια. Πλούσια θεματολογία ποικίλης ύλης με έμφαση σε πολιτιστικά δρώμενα.

Copyright © 2025 pontosnews.gr
Made by minoanDesign

  • TAYTOTHTA
  • ΔΙΑΦΗΜΙΣΗ
  • ΟΡΟΙ ΧΡΗΣΗΣ
  • ΕΠΙΚΟΙΝΩΝΙΑ
Δεν βρέθηκαν αποτελέσματα
Προβολή όλων
  • ΑΡΧΙΚΗ
  • ΠΟΝΤΟΣ
    • ΧΡΟΝΟΛΟΓΙΟ
    • ΓΕΝΟΚΤΟΝΙΑ
    • ΙΣΤΟΡΙΑ
    • ΠΑΡΑΔΟΣΗ
    • ΠΡΟΣΩΠΙΚΟΤΗΤΕΣ
    • ΣΥΛΛΟΓΟΙ
    • ΛΕΞΙΚΟ
  • ΕΛΛΑΔΑ
  • ΚΥΠΡΟΣ
  • ΟΜΟΓΕΝΕΙΑ
  • ΠΟΛΙΤΙΚΗ
  • ΓΝΩΜΕΣ
    • Μάρκος Τρούλης
    • Παντελής Σαββίδης
    • Σάββας Καλεντερίδης
    • Θεόφιλος Πουταχίδης
  • ΟΙΚΟΝΟΜΙΑ
  • ΑΜΥΝΑ
  • ΚΟΣΜΟΣ
  • ΑΘΛΗΤΙΣΜΟΣ
  • ΥΓΕΙΑ
  • ΠΕΡΙΕΡΓΑ
  • ΣΥΝΤΑΓΕΣ
  • ΠΙΣΤΗ
  • ΠΟΛΙΤΙΣΜΟΣ
  • ΤΑΞΙΔΙ
  • ΕΚΔΗΛΩΣΕΙΣ
  • PONTOS BLOG

Copyright © 2024 pontosnews.gr
Made by minoanDesign