pontosnews.gr
Πέμπτη, 3/07/2025
Δεν βρέθηκαν αποτελέσματα
Προβολή όλων
  • ΑΡΧΙΚΗ
  • ΠΟΝΤΟΣ
    • ΧΡΟΝΟΛΟΓΙΟ
    • ΠΑΡΑΔΟΣΗ
    • ΓΕΝΟΚΤΟΝΙΑ
    • ΙΣΤΟΡΙΑ
    • ΠΡΟΣΩΠΙΚΟΤΗΤΕΣ
    • ΣΥΛΛΟΓΟΙ
    • ΛΕΞΙΚΟ
  • ΕΛΛΑΔΑ
  • ΠΟΛΙΤΙΚΗ
  • ΓΝΩΜΕΣ
    • Μάρκος Τρούλης
    • Παντελής Σαββίδης
    • Σάββας Καλεντερίδης
    • Θεόφιλος Πουταχίδης
  • ΟΙΚΟΝΟΜΙΑ
  • ΑΜΥΝΑ
  • ΚΟΣΜΟΣ
  • ΑΘΛΗΤΙΣΜΟΣ
  • ΥΓΕΙΑ
  • ΣΥΝΤΑΓΕΣ
  • ΑΡΧΙΚΗ
  • ΠΟΝΤΟΣ
    • ΧΡΟΝΟΛΟΓΙΟ
    • ΠΑΡΑΔΟΣΗ
    • ΓΕΝΟΚΤΟΝΙΑ
    • ΙΣΤΟΡΙΑ
    • ΠΡΟΣΩΠΙΚΟΤΗΤΕΣ
    • ΣΥΛΛΟΓΟΙ
    • ΛΕΞΙΚΟ
  • ΕΛΛΑΔΑ
  • ΠΟΛΙΤΙΚΗ
  • ΓΝΩΜΕΣ
    • Μάρκος Τρούλης
    • Παντελής Σαββίδης
    • Σάββας Καλεντερίδης
    • Θεόφιλος Πουταχίδης
  • ΟΙΚΟΝΟΜΙΑ
  • ΑΜΥΝΑ
  • ΚΟΣΜΟΣ
  • ΑΘΛΗΤΙΣΜΟΣ
  • ΥΓΕΙΑ
  • ΣΥΝΤΑΓΕΣ
Δεν βρέθηκαν αποτελέσματα
Προβολή όλων
pontosnews.gr
Δεν βρέθηκαν αποτελέσματα
Προβολή όλων

Ο πέντε-πέντες…: Ο Τραπεζούντιος που… δεν μιλούσε καμία γλώσσα

Η σκιαγράφηση μιας χαρακτηριστικής φιγούρας της Τραπεζούντας διά χειρός Φίλωνα Κτενίδη

15/02/2024 - 10:35πμ
Η Τραπεζούντα του Πόντου σε γκραβούρα από τη συλλογή του Α. Αρτόπουλου (πηγή: Λεύκωμα Μέριμνας Ποντίων Κυριών, εκδόσεις Κυριακίδη)

Η Τραπεζούντα του Πόντου σε γκραβούρα από τη συλλογή του Α. Αρτόπουλου (πηγή: Λεύκωμα Μέριμνας Ποντίων Κυριών, εκδόσεις Κυριακίδη)

Κοινοποίηση στο FacebookΜοιράσου το στο TwitterΜοιράσου το στο Whatsapp

Άνθρωπος που όλοι γνώριζαν. Κάποιοι τον έβλεπαν με κατανόηση. Όμως ίσως υπήρχαν πολλοί περισσότεροι που τον αγνοούσαν. Το βέβαιο είναι πως «ο πέντε-πέντες» έζησε στην Τραπεζούντα στις αρχές του 20ού αιώνα. Πότε ακριβώς και για πόσο δεν είναι σαφές. Ωστόσο ήταν υπαρκτό πρόσωπο, όπως αναφέρει ο κορυφαίος Φίλων Κτενίδης, στο λαογραφικό περιοδικό Ποντιακή Εστία, του οποίου υπήρξε εκδότης.

O Φίλων Κτενίδης (1889-1964) (πηγή: Βιβλίο «ΚΡΩΜΝΗ», έκδοση Αδελφότητας Κρωμναίων, 1994)

«Μάτια που πετούσαν σπίθες, κάτω από κάτι πυκνά-πυκνά φρύδια· μάτια που γελούσαν πάντα, όπως και τα χείλη του· το όλον του. Κανείς δεν τον είδε ποτέ κατσουφιασμένο ή θυμωμένο», γράφει στο άρθρο του για τον άνθρωπο αυτό που ίσως ονομαζόταν Θεόδωρος. Ακολουθεί αυτούσιο το άρθρο του Φίλωνα Κτενίδη όπως δημοσιεύτηκε, το1950, στο τέταρτο τεύχος του περιοδικού.

≈

Από πού ήρθε; Πόσων χρονών ήταν; Είχε κανένα σ’ τον κόσμο; Κανείς δεν έμαθε ποτέ. Τον ήξεραν όμως όλοι. Μικροί και μεγάλοι, Έλληνες και αλλοεθνείς. Και τον αγαπούσαν όλοι.

Ο πέντε-πέντες. Οι Τούρκοι μετέφρασαν τ’ όνομά του «πεσ-πεσ».

Ένα καλάθι πάντα στην πλάτη· το ραβδί σ’ το χέρι· φέσι τσαλακωμένο και δίχως φούντα. Ρούχα βγαλμένα απ’ όλες τις γκαρντερόπες των ευπόρων της Τραπεζούντος. Τα παπούτσια του πάντα μεγάλα, ευρύχωρα. Το μουστάκι του άλλαζε σχήμα, ανάλογα με το γούστο του μπαρμπέρη, που θα τον κούρευε.

Μάτια που πετούσαν σπίθες, κάτω από κάτι πυκνά-πυκνά φρύδια· μάτια που γελούσαν πάντα, όπως και τα χείλη του· το όλον του. Κανείς δεν τον είδε ποτέ κατσουφιασμένο ή θυμωμένο. Αν στο δρόμο του αντάμωνε καμμιά κηδεία, ρωτούσε:

– «Πόζο εν πόστος;… Κοκκονίτσα εν πόστος;… Έι βάι… βάι αχ…βαχ…» και… γελούσε…, όπως γελούσε και σε συνάντηση με γαμήλιο πομπή: «κοτζιαμάνο… νυφίτσα… αχ νάτο πενί νυφίτσα…, πόσο κούτι-κούτι μπε!…

Ο πέντε-πέντες, μια ιδιαίτερη φιγούρα της Τραπεζούντας (πηγή: Επιτροπή Ποντιακών Μελετών)

Τώρα διερωτάσθε, τι σόι διάλεκτος ήταν αυτή που μιλούσε. Ήταν «η διάλεκτος του πέντε-πέντε». Δεν ήξερε καμμιά γλώσσα. Είχε δίκη του. Μα ήταν κουφός, μουγγός; Κάθε άλλο… Και όμως δεν μιλούσε καμμιά γλώσσα. Μυστήριο.

«Πόζον» ήταν ο άνδρας. Κοτζιαμάνο, ο σύζυγος. Νυφίτσα, το κορίτσι και η νύφη. Κοκκόνα και κοκκονίτσα η κάθε γυναίκα.

«Πόστος» ήταν ο θάνατος. Τζίλι παπά, το καινούργιο ρούχο. «Θεμά σε» ήταν η ύβρις του, δηλ. ανάθεμά σε…

Ήταν η χαρά των παιδιών και ο καλλίτερος τρόπος να περνούν την ώρα τους οι αργόσχολοι και προ παντός οι γυναικούλες των συνοικιών.

Καμάρωνε σαν τον φώναζε κανείς: «Θόδωρε!» Ήταν το πραγματικό του όνομα; Κάποιος του τώδωσε έτσι για γούστο; Άγνωστο. Πάντως σαν ήθελες να του αναθέσης κανένα θέλημα –ήταν τιμιώτατος στις υπηρεσίες που προσέφερε με… το καλάθι του–, έπρεπε να του πης «Θόδωρε».

Είνε πολλά τ’ ανέκδοτα, γύρω απ’ τον αλησμόνητο αυτό τύπο της Τραπεζούντας. Θα γράψωμε μερικά, σ’ τη στήλη των Ανεκδότων σε πρώτη ευκαιρία.

Χρειάζονται κι αυτού του είδους αναμνήσεις. Χρειάζονται κοντά σ’ τις αναμνήσεις που μας φέρνουν τα δάκρυα κ’ εκείνες που χαρίζουν λίγο γέλοιο.

Φίλων Κτενίδης

•Πηγή: Ποντιακή Εστία, τεύχος 4, Θεσσαλονίκη, Απρίλιος 1950.
•Στο κείμενο διατηρήθηκε η ορθογραφία του συντάκτη.
ΚοινοποίησηTweetSend
google news

Ακολουθήστε μας στο Google News

ΔΙΑΒΑΣΤΕ ΑΚΟΜΗ

Ο Ηλίας Ιορδανίδης (φωτ.: Facebook / Ένωση Ποντίων Αργυρούπολης)
ΣΥΛΛΟΓΟΙ

Πέθανε ο πρόεδρος της Ένωσης Ποντίων Αργυρούπολης Ηλίας Ιορδανίδης

3/07/2025 - 1:10μμ
Άγιος Γεώργιος ο Ζαντός στη Μούζενα (φωτ.: Χρήστος Ξενίδης*)
ΠΟΝΤΟΣ

Ο Ζανταέρτς (Άγιος Γεώργιος) στη Μούζενα του Πόντου – Το θαύμα του Ιουλίου στο γυναικείο μοναστήρι

3/07/2025 - 10:55πμ
Η Κλαυδία φωτογραφίζεται με μέλη και το λάβαρο της Ευξείνου Λέσχης Αθηνών (φωτ.: Κώστας Κατσίγιαννης)
ΠΟΝΤΟΣ

Η Κλαυδία Παπαδοπούλου ξέρει πώς να μιλάει στις καρδιές μας: Η υπέροχη βραδιά στην Εύξεινο Λέσχη Αθηνών

2/07/2025 - 9:30μμ
Μέλη της Μέριμνας Ποντίων Κυριών Δράμας στην τιμητική εκδήλωση (φωτ.: Facebook / Μέριμνα Ποντίων Κυριών Δράμας)
ΣΥΛΛΟΓΟΙ

Η Μέριμνα Ποντίων Κυριών Δράμας τίμησε τα ιδρυτικά της μέλη

2/07/2025 - 5:46μμ
Το χορευτικό της Ευξείνου Λέσχης Αθηνών στα 57α Καραϊσκάκεια (φωτ.: Facebook / Εύξεινος Λέσχη Αθηνών)
ΣΥΛΛΟΓΟΙ

Καραϊσκάκεια 2025: Η Εύξεινος Λέσχη Αθηνών παρουσίασε τον Πόντο

2/07/2025 - 3:00μμ
(Εικ.: ΧΚ)
ΠΟΝΤΟΣ

Μαθαίνω ποντιακά: Γνωρίζετε τι είναι το κλαίος; – Παροιμίες και τραγούδια έχουν γραφτεί γι’ αυτό

2/07/2025 - 12:21μμ
Το χορευτικό της Ένωσης Ποντίων και Μικρασιατών Λάρισας «Οι Ακρίτες» στο 14ο Αντάμωμα Όσσας Λάρισας (φωτ.: facebook.com/Ένωση Ποντίων Και Μικρασιατών Λάρισας Οι Ακρίτες)
ΣΥΛΛΟΓΟΙ

14ο Αντάμωμα Όσσας: Ξεσήκωσαν τους θεατές οι χορευτές της Ένωσης Ποντίων και Μικρασιατών Λάρισας «Οι Ακρίτες»

1/07/2025 - 1:37μμ
Παιδιά του σωματείου σε παλαιότερη εκδήλωση (φωτ. αρχείου: facebook / Ποντιακός Εκπολιτιστικός Σύλλογος Νέας Κερασούντας)
ΣΥΛΛΟΓΟΙ

Η Νέα Κερασούντα γιορτάζει έναν αιώνα ζωής, και ο Ποντιακός Σύλλογος προχωρά σε μια σημαντική κίνηση

30/06/2025 - 6:41μμ
ΣΥΛΛΟΓΟΙ

Νέο Διοικητικό Συμβούλιο στην Εύξεινο Λέσχη Φλώρινας

30/06/2025 - 3:13μμ
Η Σπ. Τσεβρενίδου (δεξιά) με έργα της (στιγμιότυπο από το βίντεο της εκπομπής «Περίμετρος»)
ΠΟΝΤΟΣ

Σπυριδούλα Τσεβρενίδου: Μια Πόντια αστυνομικός που υπηρετεί την τέχνη της αγιογραφίας

30/06/2025 - 2:45μμ
ΔΙΑΒΑΣΤΕ ΠΕΡΙΣΣΟΤΕΡΑ

ΡΟΗ ΕΙΔΗΣΕΩΝ

Ο Ηλίας Ιορδανίδης (φωτ.: Facebook / Ένωση Ποντίων Αργυρούπολης)

Πέθανε ο πρόεδρος της Ένωσης Ποντίων Αργυρούπολης Ηλίας Ιορδανίδης

23 λεπτά πριν
Η φρεγάτα «Ύδρα» (φωτ.: Χ / EUNAVFOR ASPIDES)

Πολεμικό Ναυτικό: Ο «κύβος ερρίφθη» για τον εκσυγχρονισμό των ΜΕΚΟ – Σύσκεψη εν πλω στο Αιγαίο υπό τον Νίκο Δένδια

47 λεπτά πριν
Ο Ντιόγκο Ζότα σε αγώνα της Λίβερπουλ με την Παρί Σεν Ζερμέν τον περασμένο Μάρτιο (φωτ.: EPA/Adam Vaughan)

Σοκ στο παγκόσμιο ποδόσφαιρο: Νεκροί σε τροχαίο ο Ντιόγκο Ζότα της Λίβερπουλ και ο αδερφός του

1 ώρα πριν
Πυροσβέστες δίνουν μάχη με τις φλόγες στην Ιεράπετρα (φωτ.: EUROKINISSI/Στέφανος Ραπάνης)

Καλύτερη η εικόνα της φωτιάς στην Ιεράπετρα – Καίρια η συμβολή των εναέριων μέσων

2 ώρες πριν
Τα δέρματα που είχαν εμποτιστεί με κοκαΐνη εισήχθησαν νόμιμα στην Ελλάδα (φωτ.: Ελληνική Αστυνομία)

Εισήγαγαν κοκαΐνη εμποτισμένη σε δέρματα αγελάδας – Επτά συλλήψεις

2 ώρες πριν
Άγιος Γεώργιος ο Ζαντός στη Μούζενα (φωτ.: Χρήστος Ξενίδης*)

Ο Ζανταέρτς (Άγιος Γεώργιος) στη Μούζενα του Πόντου – Το θαύμα του Ιουλίου στο γυναικείο μοναστήρι

3 ώρες πριν

ΑΚΟΛΟΥΘΗΣΤΕ ΜΑΣ

pontosnews.gr

Ειδήσεις και άρθρα για τον Πόντο και τη Μ. Ασία, αλλά και την επικαιρότητα στην Ελλάδα, τον Κόσμο και την Ομογένεια. Πλούσια θεματολογία ποικίλης ύλης με έμφαση σε πολιτιστικά δρώμενα.

Copyright © 2025 pontosnews.gr
Made by minoanDesign

  • TAYTOTHTA
  • ΔΙΑΦΗΜΙΣΗ
  • ΟΡΟΙ ΧΡΗΣΗΣ
  • ΕΠΙΚΟΙΝΩΝΙΑ
Δεν βρέθηκαν αποτελέσματα
Προβολή όλων
  • ΑΡΧΙΚΗ
  • ΠΟΝΤΟΣ
    • ΧΡΟΝΟΛΟΓΙΟ
    • ΓΕΝΟΚΤΟΝΙΑ
    • ΙΣΤΟΡΙΑ
    • ΠΑΡΑΔΟΣΗ
    • ΠΡΟΣΩΠΙΚΟΤΗΤΕΣ
    • ΣΥΛΛΟΓΟΙ
    • ΛΕΞΙΚΟ
  • ΕΛΛΑΔΑ
  • ΚΥΠΡΟΣ
  • ΟΜΟΓΕΝΕΙΑ
  • ΠΟΛΙΤΙΚΗ
  • ΓΝΩΜΕΣ
    • Μάρκος Τρούλης
    • Παντελής Σαββίδης
    • Σάββας Καλεντερίδης
    • Θεόφιλος Πουταχίδης
  • ΟΙΚΟΝΟΜΙΑ
  • ΑΜΥΝΑ
  • ΚΟΣΜΟΣ
  • ΑΘΛΗΤΙΣΜΟΣ
  • ΥΓΕΙΑ
  • ΠΕΡΙΕΡΓΑ
  • ΣΥΝΤΑΓΕΣ
  • ΠΙΣΤΗ
  • ΠΟΛΙΤΙΣΜΟΣ
  • ΤΑΞΙΔΙ
  • ΕΚΔΗΛΩΣΕΙΣ
  • PONTOS BLOG

Copyright © 2024 pontosnews.gr
Made by minoanDesign