Ο συβαριτισμός στην Ελλάδα του 21ου αιώνα

Ήταν το καλοκαίρι του 1999 που επισκέφθηκα με φίλους την Κάτω Ιταλία. Από τις πολλές αρχαίες πόλεις της Μεγάλης Ελλάδας εντύπωση μου προκάλεσε η ιστορία της πόλης Σύβαρις που ιδρύθηκε τον 8ο αιώνα π.Χ. από Αχαιούς και Ίωνες, σε ακτή του Κόλπου του Τάραντα.

Χτισμένη σε εύφορη περιοχή ανάμεσα σε δύο ποταμούς και με πρόσβαση στη θάλασσα, ανέπτυξε το εμπόριο ακόμα και με ελληνικές πόλεις της Ιωνίας στη Μικρά Ασία, με αποτέλεσμα να καταστεί μια από τις πλουσιότερες και δυνατότερες της Μεγάλης Ελλάδας.

Ο πλούτος που συγκεντρώθηκε την κατέστησε πόλο έλξης για τους κατοίκους της περιοχής, με αποτέλεσμα κατά την περίοδο της ακμής της τον 7ο και 6ο αιώνα να φτάσει να κατοικείται από πολλές δεκάδες χιλιάδες κατοίκους – σύμφωνα με αναφορές κυμαίνονταν από 100 μέχρι και 300 χιλιάδες. Πάντως θεωρείται βέβαιο ότι την περίοδο εκείνη ήταν η ισχυρότερη πόλη της Μεγάλης Ελλάδας· κατά τον μεγάλο γεωγράφο Στράβωνα την κυβερνούσαν πέντε φυλές και είχε 25 υποτελείς πόλεις.

Όμως, οι ηγέτες της δεν φρόντισαν ταυτόχρονα με την οικονομική ανάπτυξη της πόλης να ενισχύεται και η στρατιωτική της ισχύς. Οι ηγεμόνες και οι κάτοικοί της παρέβλεψαν την άμυνα που απαιτούσε πόρους, κόπους και θυσίες, και αφιέρωσαν τα πάντα στην τρυφηλή ζωή και την καλοπέραση.

Γράφονται πολλά για τους Συβαρίτες, για τα συμπόσια, τα θεάματα, τις απολαύσεις, τη φιληδονία και την ευζωία – όλα αυτά εκφράζονται με τη λέξη συβαριτισμός.

Υπάρχουν πολλές αναφορές για την τρυφηλή ζωή των κατοίκων. Όπως για παράδειγμα ότι δεν ήθελαν να βλέπουν μαχαίρια ούτε για να κόβουν το ψωμί, ότι απομάκρυναν τους πετεινούς για να μην τους ξυπνάνε, ότι είχαν μάγειρες, ζαχαροπλάστες, δούλους για όλες τις υπηρεσίες.

Οι πλούσιοι δεν ήθελαν καν να βλέπουν τους δούλους να εργάζονται, γιατί και μόνο η παρατήρηση της όποιας εργασίας τους κούραζε και τους δημιουργούσε ψυχολογικό πρόβλημα!

Ο Αθηναίος στο έργο του Δειπνοσοφισταί αναφέρει ότι στα λουτρά της Συβάρεως εργάζονταν λουτροχόοι που ήταν εκπαιδευμένοι να ρίχνουν νερό στους λουόμενους με πολύ προσεκτικές κινήσεις. Ο λόγος που γινόταν αυτό ήταν για να μην τους τρομάξουν από το πιθανώς παγωμένο ή καυτό νερό.

Όλα αυτά διήρκεσαν μέχρι τα τέλη του 6ου αιώνα, οπότε η πόλη κατακτήθηκε από τον γειτονικό Κρότωνα (510 π.Χ.). Οι Κροτωνιάτες πολιόρκησαν ξανά τη Σύβαρι και την υπέταξαν για δεύτερη φορά (476 π.Χ.).

Οι κάτοικοι εκδιώχθηκαν οριστικά από τους Κροτωνιάτες (445 π.Χ.) και μαζί με νέους εποίκους από την Ελλάδα ίδρυσαν μια πόλη με το όνομα Θούριοι, πολύ κοντά στην Σύβαρι. Όμως οι Συβαρίτες ήλθαν σε σύγκρουση με τους νέους εποίκους, οι οποίοι επειδή ήταν πιο ισχυροί και πολυάριθμοι τους θανάτωσαν σχεδόν όλους. Η πόλη απέκτησε μια νέα μορφή δημοκρατικού πολιτεύματος και έγινε διαίρεση σε 10 φυλές, χωρίς τους Συβαρίτες.

Έτσι οι Συβαρίτες, αυτοί που κάποτε είχαν την πιο ένδοξη, ισχυρή και πλούσια πόλη, εξαφανίστηκαν από το χάρτη της ιστορίας.

Παρόμοια παραδείγματα έχουμε και με άλλους λαούς, για παράδειγμα τους Ασσύριους με την τεράστια ιστορία και τον πολιτισμό. Ίδρυσαν αυτοκρατορία, όμως επειδή η ηγεσία δεν έλαβε τα μηνύματα των καιρών περιέπεσαν σε παρακμή και βρίσκονται στο φάσμα της εξάλειψης από την ιστορία.

Παρόμοια πορεία ακολουθούν και οι Αρμένιοι, με τεράστια ιστορία, με ηγέτες που έλαβαν τον τίτλο του Μεγάλου, όπως ο Τιγράνης ο Μέγας. Όμως τα ιστορικά εδάφη τους καταπατήθηκαν από Τούρκους και Αζέρους και είναι και αυτοί αντιμέτωποι με τον κίνδυνο της εξάλειψης.

Και ερχόμαστε στην Ελλάδα, που εδώ και τουλάχιστον έναν αιώνα βιώνει το φαινόμενο της συρρίκνωσης του ελληνισμού.

Ακμαίες ελληνικές κοινότητες που ανθούσαν εκτός ελλαδικού κράτους σβήνουν η μια μετά την άλλη, με το εθνικό κέντρο όχι μόνο να αδυνατεί να λάβει μέτρα, αλλά πολλές φορές να φέρει βαρύτατες ευθύνες για την εξάλειψή τους.

Η Ελλάδα και ο ελληνισμός βρίσκονται σε κρίσιμο σταυροδρόμι, κυρίως γιατί γείτονας είναι μια χώρα εξόχως επεκτατική. Το γεγονός αυτό σε συνδυασμό με το δημογραφικό, το μεταναστευτικό και την αδυναμία του κράτους να χαράξει μια αξιόπιστη στρατηγική επιβίωσης μας δείχνει το μέγεθος της απειλής. Η απειλή αυτή λαμβάνει εφιαλτικές διαστάσεις από την κατάσταση που επικρατεί στην ελληνική κοινωνία που έχει πολλά στοιχεία συβαριτισμού.

Ο 21ος αιώνας θα είναι καθοριστικός για την επιβίωση του ελληνισμού.