pontosnews.gr
Δευτέρα, 7/07/2025
Δεν βρέθηκαν αποτελέσματα
Προβολή όλων
  • ΑΡΧΙΚΗ
  • ΠΟΝΤΟΣ
    • ΧΡΟΝΟΛΟΓΙΟ
    • ΠΑΡΑΔΟΣΗ
    • ΓΕΝΟΚΤΟΝΙΑ
    • ΙΣΤΟΡΙΑ
    • ΠΡΟΣΩΠΙΚΟΤΗΤΕΣ
    • ΣΥΛΛΟΓΟΙ
    • ΛΕΞΙΚΟ
  • ΕΛΛΑΔΑ
  • ΠΟΛΙΤΙΚΗ
  • ΓΝΩΜΕΣ
    • Μάρκος Τρούλης
    • Παντελής Σαββίδης
    • Σάββας Καλεντερίδης
    • Θεόφιλος Πουταχίδης
  • ΟΙΚΟΝΟΜΙΑ
  • ΑΜΥΝΑ
  • ΚΟΣΜΟΣ
  • ΑΘΛΗΤΙΣΜΟΣ
  • ΥΓΕΙΑ
  • ΣΥΝΤΑΓΕΣ
  • ΑΡΧΙΚΗ
  • ΠΟΝΤΟΣ
    • ΧΡΟΝΟΛΟΓΙΟ
    • ΠΑΡΑΔΟΣΗ
    • ΓΕΝΟΚΤΟΝΙΑ
    • ΙΣΤΟΡΙΑ
    • ΠΡΟΣΩΠΙΚΟΤΗΤΕΣ
    • ΣΥΛΛΟΓΟΙ
    • ΛΕΞΙΚΟ
  • ΕΛΛΑΔΑ
  • ΠΟΛΙΤΙΚΗ
  • ΓΝΩΜΕΣ
    • Μάρκος Τρούλης
    • Παντελής Σαββίδης
    • Σάββας Καλεντερίδης
    • Θεόφιλος Πουταχίδης
  • ΟΙΚΟΝΟΜΙΑ
  • ΑΜΥΝΑ
  • ΚΟΣΜΟΣ
  • ΑΘΛΗΤΙΣΜΟΣ
  • ΥΓΕΙΑ
  • ΣΥΝΤΑΓΕΣ
Δεν βρέθηκαν αποτελέσματα
Προβολή όλων
pontosnews.gr
Δεν βρέθηκαν αποτελέσματα
Προβολή όλων

Η Ροτόντα της Θεσσαλονίκης, σιωπηλός μάρτυρας της ιστορίας της πόλης στο πέρασμα των αιώνων

Στο μνημείο αυτό τον καιρό λειτουργεί έκθεση με τίτλο «Θεσσαλονίκη 1922: Μνημεία και Πρόσφυγες» — Γράφει η Αλεξία Ιωαννίδου

18/09/2022 - 9:46πμ
(Φωτ.: Χριστίνα Κωνσταντάκη)

(Φωτ.: Χριστίνα Κωνσταντάκη)

Κοινοποίηση στο FacebookΜοιράσου το στο TwitterΜοιράσου το στο Whatsapp

Η Ροτόντα, το κυκλικό κτήριο που βρίσκεται στο τέλος της οδού Γούναρη (η οποία κατέχει μέρος της ρωμαϊκής Πομπικής οδού), βόρεια της ρωμαϊκής via Regia της σημερινής Εγνατίας οδού που διατρέχει οριζόντια τη Θεσσαλονίκη στο μεγαλύτερο μέρος της, αποτελεί ένα στοιχείο από το συγκρότημα των κτηρίων που έκτισε περί το 300 ο αυτοκράτορας Γαλέριος Ουαλέριος, ένας από τους τέσσερις ηγεμόνες της λεγόμενης ρωμαϊκής τετραρχίας.

Πρότυπο για τη Ροτόντα ήταν το «Πάνθεον» του Αγρίππα στη Ρώμη. Λέγεται ότι ο Γαλέριος είχε σκοπό να μετατραπεί ο ναός του Διός μετά την κοίμησή του σε μαυσωλείο, το οποίο θα φιλοξενούσε τη σορό του. Δυστυχώς για τον ίδιο, πέθανε βαριά άρρωστος και ενταφιάστηκε μακριά από τη Θεσσαλονίκη, στη γενέτειρά του (το Σίρμιο της Σερβίας).

Το Γαλεριανό συγκρότημα αποτελούνταν από:

  1. τη Ροτόντα,
  2. τη Θριαμβική Αψίδα –γνωστή και ως «Καμάρα», αγαπημένο μέρος συναντήσεων των σύγχρονων Θεσσαλονικέων– που χτίστηκε με αφορμή τη νίκη των στρατευμάτων του Γαλερίου κατά των Περσών και τον εξαναγκασμό των τελευταίων να συνάψουν ειρήνη το 298,
  3. το Ανάκτορο που κτίστηκε νοτιότερα προς τη θάλασσα (περιοχή Ναυαρίνο) και
  4. τον Ιππόδρομο (περιοχή Ιπποδρομίου), ο οποίος βρισκόταν μπροστά από το Ανάκτορο με κατεύθυνση προς τα ανατολικά.

Η Καμάρα (φωτ.: Χριστίνα Κωνσταντάκη)

Πρόκειται για ένα περίκεντρο οικοδόμημα, είναι δηλαδή κτισμένο γύρω από ένα ιδεατό κέντρο και καλύπτεται από ημισφαιρικό θόλο. Έχει διάμετρο 24,50 μέτρα, πάχος εξωτερικού τοιχώματος 6,3 μέτρα και το δάπεδο απέχει από το κλειδί του θόλου –το υψηλότερο δηλαδή σημείο του κτίσματος– 29,8 μέτρα. Στο κλειδί του θόλου υπήρχε οπή εξαερισμού, όπως και στο Πάνθεον στη Ρώμη, και λέγεται ότι τέτοια ήταν η δεινότητα των μαστόρων ώστε όταν έβρεχε, δεν εισερχόταν καθόλου βρόχινο νερό.

Η στέγη κτίστηκε σε τρία επίπεδα, προφανώς για να αντισταθμίσει το βαρύ και ογκώδες του σχεδιασμού του κτηρίου.

Ωστόσο την εξωτερική άκαμπτη στατικότητα του κτηρίου, καταφέρνει να την εξομαλύνει εσωτερικά η ύπαρξη οκτώ μεγάλων τετράγωνων κογχών οι οποίες καλύπτονται με ημικυλινδρικές καμάρες. Στην πρόσοψη κάθε κόγχης, είναι πολύ πιθανό να δημιουργούνταν τρίβηλα ανοίγματα που σχηματίζονταν από την ύπαρξη δύο κιόνων τα οποία κρατούσαν ένα καμπύλο επιστήλιο. Πάνω από κάθε κόγχη αντιστοιχεί ένα μεγάλο καμπυλωτό παράθυρο, και στην ακόμη υψηλότερη ζώνη υπάρχουν παράθυρα-φεγγίτες που διατρέχουν όλο το μήκος του οικοδομήματος. Μετά το Διάταγμα των Μεδιολάνων, και περί τον 6ο αι. (επί βασιλείας Θεοδοσίου) ο εθνικός ναός μετατρέπεται σε χριστιανικό.

Αντιφατικές είναι οι πληροφορίες που αφορούν την ονομασία του χριστιανικού ναού. Λέγεται ότι ήταν αφιερωμένος στον Χριστό και είχε την ονομασία «Δύναμις Θεού», ωστόσο επικρατέστερη είναι η άποψη που λέει πως ο ναός ήταν αφιερωμένος στους Αρχαγγέλους ή άλλως Ασωμάτους, γι’ αυτό και η συνοικία αλλά και η πύλη των ανατολικών τειχών ονομάστηκε συνοικία των Ασωμάτων και πύλη των Ασωμάτων αντίστοιχα, σύμφωνα με βυζαντινά έγγραφα του 9ου, του 12ου και του 14ου αιώνα.

Η ανατολική πλευρά του κτηρίου. Διακρίνεται το Ιερό που προστέθηκε όταν το μνημείο μετατράπηκε σε χριστιανικό ναό, και τα μνήματα του Χορτασί εφέντη και Γιουσούφ Μπέη (φωτ.: Αλεξία Ιωαννίδου)

Κατά τη μετατροπή του μνημείου από εθνικό ναό σε χριστιανικό, αναπόφευκτα έγιναν κάποιες παρεμβάσεις ώστε να υπηρετεί τις νέες λατρευτικές ανάγκες. Αρχικά κλείστηκε το οπαίο της οροφής για να μετατραπεί ο θόλος σε τρούλο. Αφαιρέθηκαν οι κίονες και τα καμπύλα επιστύλια από τις προσόψεις των οκτώ εσωτερικών κογχών, και προφανώς καταστράφηκαν τα αγάλματα που εικάζεται ότι φιλοξενούνταν στο εσωτερικό τους. Ταυτόχρονα κατασκευάστηκε κλειστή στεγασμένη στοά πλάτους 8μ. γύρω από τον ρωμαϊκό πυρήνα, με αποτέλεσμα να διπλασιαστεί ο ωφέλιμος εσωτερικός χώρος για τις αυξημένες ανάγκες εκκλησιασμού των Θεσσαλονικέων.

Ανοίχτηκε δυτική είσοδος κατά τα πρότυπα των ορθόδοξων χριστιανικών ναών (η είσοδος του ναού να βρίσκεται αντιδιαμετρικά αντίθετα με το Ιερό, που βρίσκεται στην Ανατολή) χωρίς να τεθεί σε αχρηστία όμως η νότια είσοδος.

Τουναντίον, η νότια πύλη τονίστηκε ιδιαίτερα, με την κατασκευή προπύλου που είχε τη μορφή στοάς και επικοινωνούσε με την αψίδα του Γαλερίου, την Πομπική οδό και τα ανάκτορα, γεγονός που ενισχύει την άποψη ότι η Ροτόντα υπήρξε ο επίσημος ναός του χριστιανού αυτοκράτορα στη συμβασιλεύουσα Θεσσαλονίκη.

Η νότια πύλη που οδηγούσε στην Πομπική οδό. Ήταν η πύλη που χρησιμοποιούσε ο Αυτοκράτορας για να μεταβεί στο Παλάτι (φωτ.: Αλεξία Ιωαννίδου)

Η σημαντικότερη αλλαγή ωστόσο είναι η προσθήκη ενός ορθογώνιου χώρου στην ανατολική καμάρα, ο οποίος εξυπηρετούσε την ανάγκη ύπαρξης Ιερού και απέληγε εξωτερικά σε ημικυκλική αψίδα. Τέλος, τα ωραιότερα λείψανα από την αλλαγή του ναού από εθνικό σε χριστιανικό είναι τα ψηφιδωτά του, τα οποία χαρακτηρίζονται ως τα παλιότερα ψηφιδωτά τοίχου της Ανατολής, και είναι έργα εργαστηρίου Θεσσαλονίκης, το οποίο δεν υπολειπόταν σε τεχνική και καλλιτεχνία από τα αντίστοιχα της Κωνσταντινούπολης.

Το 1590-91 ο ναός μετατράπηκε σε τζαμί από τον Σινάν πασά και ονομάστηκε Χορτασί εφέντη τζαμί λόγω του πλησίον ομώνυμου τεκέ των δερβίσιδων.

Η οθωμανική περίοδος ευτυχώς δεν αλλοίωσε δραματικά το οικοδόμημα. Εκτός από την κρήνη καθαρμών στα δυτικά του, τους δύο τάφους –του Οθωμανού δερβίση που έδωσε το όνομά του στο τζαμί και του Γιουσούφ μπέη– που βρίσκονται στον περίβολο, πίσω από το Ιερό και τον μιναρέ (ο οποίος είναι ο μόνος που διασώζεται στη Θεσσαλονίκη μέχρι τις μέρες μας), δεν έγιναν άλλες δραματικές αλλαγές στην αρχιτεκτονική του όλου κτηρίου.

Στις 18 Δεκεμβρίου 2015 η Ροτόντα αποδόθηκε αποκατεστημένη στους Θεσσαλονικείς (φωτ.: ΑΠΕ ΜΠΕ / PIXEL / Σωτήρης Μπαρμπαρούσης)

Μετά την Απελευθέρωση της Θεσσαλονίκης στις 26 Οκτωβρίου του 1912 –ημέρα εορτής του πολιούχου Αγίου της Δημητρίου–, το κτήριο αποδόθηκε πάλι στους Θεσσαλονικείς για να τελούν την χριστιανική λατρεία. Η χρονολογία αυτή (1912) αναγράφεται στο υπέρθυρο πάνω από τη δυτική πύλη του Ναού – απέναντι από το Ιερό.

Το 1917 μετατράπηκε από τον Ελ. Βενιζέλο σε «Μακεδονικό Μουσείο», για να μετατραπεί και πάλι τις τελευταίες δεκαετίες σε ναό του Αγίου Γεωργίου λόγω της ύπαρξης σε μικρή απόσταση (βορειοδυτικά) του ομώνυμου μετοχίου της Ιεράς Μονής Γρηγορίου Αγίου Όρους. Στις μέρες μας αποτελεί κυρίως μουσειακό χώρο, χωρίς να έχει απεμπολήσει όμως την ιδιότητά του ως χριστιανικού ναού που ανήκει στην ενορία της «Παναγίας Δέξιας» (ή «Δεξιάς», ο Ι.Ν. Εισοδίων της Θεοτόκου) και τελούνται Θείες Λειτουργίες σε αραιά χρονικά διαστήματα μέσα στο έτος.

Αλεξία Π. Ιωαννίδου
MSc Διοίκηση Πολιτισμικών Μονάδων

Βιβλιογραφία
Ευτ. Κουρκουτίδου / Αν. Τούρτα, Περίπατοι στη βυζαντινή Θεσσαλονίκη, εκδ. Καπόν, Αθήνα, 1997.
Θ. Παζαράς, Η Ροτόντα του Αγίου Γεωργίου στη Θεσσαλονίκη, ΙΜΧΑ, 1985.

Διαβάστε επίσης: Όταν οι πρόσφυγες βρήκαν καταφύγιο σε μνημεία της Θεσσαλονίκης – Έκθεση στη Ροτόντα για τα 100 χρόνια από τη Μικρασιατική Καταστροφή.

ΚοινοποίησηTweetSend
google news

Ακολουθήστε μας στο Google News

ΔΙΑΒΑΣΤΕ ΑΚΟΜΗ

(Εικ.: pontosnews.gr)
ΕΛΛΑΔΑ

Υποβρύχιο: Το ρετρό γλύκισμα από τη Θεσσαλονίκη κατακτά τη Γερμανία

6/07/2025 - 10:00μμ
(Φωτ. αρχείου: EUROKINISSI / Βασίλης Ρεμπάπης)
ΕΛΛΑΔΑ

Θερινές εκπτώσεις: Αρχίζουν τη Δευτέρα 14 Ιουλίου

6/07/2025 - 8:55μμ
(Φωτ. αρχείου: EUROKINISSI / Βασίλης Ψωμάς)
ΕΛΛΑΔΑ

Η Ελλάδα έστειλε στην Αλβανία δύο πυροσβεστικά αεροσκάφη

6/07/2025 - 7:17μμ
Ο καπνός από τη φωτιά στην περιοχή Χαμέζι της Σητείας (φωτ.: Facebook / Sitia on line)
ΕΛΛΑΔΑ

Φωτιά στη Σητεία, σε χορτολιβαδική έκταση

6/07/2025 - 6:02μμ
(Φωτ. αρχείου: EUROKINISSI / Γιώργος Κονταρίνης)
ΕΛΛΑΔΑ

Πετυχημένο το πείραμα της 24ωρης λειτουργίας των μέσων μεταφοράς στην Αθήνα

6/07/2025 - 4:43μμ
Η βουλεύτρια Μαγνησίας και πρώην υφυπουργός Ζέττα Μακρή (φωτ.: ΑΠΕ-ΜΠΕ / Βάιος Χασιαλής)
ΕΛΛΑΔΑ

Εκβιασμός στη Ζέττα Μακρή: Αύριο η δίκη του πανελίστα-δημοσιογράφου

6/07/2025 - 2:26μμ
Εργαζόμενος μεταφέρει νερά κατά τη διάρκεια καύσωνα στη Θεσσαλονίκη (φωτ.: ΑΠΕ-ΜΠΕ / Αχιλλέας Χήρας)
ΕΛΛΑΔΑ

Σε κλοιό καύσωνα η χώρα, σε επιφυλακή ο κρατικός μηχανισμός

6/07/2025 - 2:00μμ
Τα γραφεία του ΟΠΕΚΕΠΕ (φωτ.: EUROKINISSI/Τατιάνα Μπόλαρη)
ΕΛΛΑΔΑ

Ο ΟΠΕΚΕΠΕ στο μικροσκόπιο της Αρχής για το Ξέπλυμα Μαύρου Χρήματος – Έρευνα σε βάθος 10ετίας

6/07/2025 - 12:00μμ
Τουρίστες στο αρχαίο θέατρο της Επιδαύρου (φωτ.: EUROKINISSI/Βασίλης Παπαδόπουλος)
ΕΛΛΑΔΑ

Κυριακή με καύσωνα σε όλη τη χώρα

6/07/2025 - 8:00πμ
(Φωτ.: αρχείο EUROKINISSI)
ΕΛΛΑΔΑ

Πυροσβεστική: 50 αγροτοδασικές πυρκαγιές το τελευταίο εικοσιτετράωρο

5/07/2025 - 9:50μμ
ΔΙΑΒΑΣΤΕ ΠΕΡΙΣΣΟΤΕΡΑ

ΡΟΗ ΕΙΔΗΣΕΩΝ

Ο Ολυμπιονίκης Εμμανουήλ Καραλής πανηγυρίζει μετά το επιτυχημένη προσπάθεια στο άλμα επί κοντώ στο 5.93 κατά τη διάρκεια του μίτινγκ «Fly Athens» στο Παναθηναϊκό Στάδιο (φωτ.: ΑΠΕ-ΜΠΕ/Αλέξανδρος Μπελτές)

Πρώτος ο Καραλής στο «Fly Athens 2025» – «Πέταξε» στα 6 μέτρα και έκανε νέο ρεκόρ αγώνων

8 ώρες πριν
Το υπό σημαία Λιβερίας, ελληνικών συμφερόντων πλοίο μεταφοράς Magic Seas (φωτ.: marinetraffic.com)

Ερυθρά Θάλασσα: Βυθίζεται το ελληνικών συμφερόντων πλοίο MV MAGIC SEAS που δέχθηκε επίθεση από Χούθι

9 ώρες πριν

Με ποντιακή συμμετοχή το 7ο Φεστιβάλ Παραδοσιακών Χορών «Θεράπνεια 2025»

9 ώρες πριν
Η νέα γενιά του Πόντου στις ΗΠΑ συνεχίζει ακάθεκτη την παράδοση (φωτ.: Brotherhood Pontion Toronto «Panagia Soumela»)

Οι «Ακρίτες» της Φιλαδέλφειας… έβγαλαν στη φόρα τα παρασκήνια του 16ου Φεστιβάλ Νεολαίας ΗΠΑ-Καναδά

10 ώρες πριν
(Εικ.: pontosnews.gr)

Υποβρύχιο: Το ρετρό γλύκισμα από τη Θεσσαλονίκη κατακτά τη Γερμανία

10 ώρες πριν
Ο Ηλίας Ιορδανίδης (φωτ.: facebook / Δήμος Καβάλας)

Ηλίας Ιορδανίδης: Η Αργυρούπολη και όλος ο Πόντος τον αποχαιρετούν τη Δευτέρα με βαθιά θλίψη

11 ώρες πριν

ΑΚΟΛΟΥΘΗΣΤΕ ΜΑΣ

pontosnews.gr

Ειδήσεις και άρθρα για τον Πόντο και τη Μ. Ασία, αλλά και την επικαιρότητα στην Ελλάδα, τον Κόσμο και την Ομογένεια. Πλούσια θεματολογία ποικίλης ύλης με έμφαση σε πολιτιστικά δρώμενα.

Copyright © 2025 pontosnews.gr
Made by minoanDesign

  • TAYTOTHTA
  • ΔΙΑΦΗΜΙΣΗ
  • ΟΡΟΙ ΧΡΗΣΗΣ
  • ΕΠΙΚΟΙΝΩΝΙΑ
Δεν βρέθηκαν αποτελέσματα
Προβολή όλων
  • ΑΡΧΙΚΗ
  • ΠΟΝΤΟΣ
    • ΧΡΟΝΟΛΟΓΙΟ
    • ΓΕΝΟΚΤΟΝΙΑ
    • ΙΣΤΟΡΙΑ
    • ΠΑΡΑΔΟΣΗ
    • ΠΡΟΣΩΠΙΚΟΤΗΤΕΣ
    • ΣΥΛΛΟΓΟΙ
    • ΛΕΞΙΚΟ
  • ΕΛΛΑΔΑ
  • ΚΥΠΡΟΣ
  • ΟΜΟΓΕΝΕΙΑ
  • ΠΟΛΙΤΙΚΗ
  • ΓΝΩΜΕΣ
    • Μάρκος Τρούλης
    • Παντελής Σαββίδης
    • Σάββας Καλεντερίδης
    • Θεόφιλος Πουταχίδης
  • ΟΙΚΟΝΟΜΙΑ
  • ΑΜΥΝΑ
  • ΚΟΣΜΟΣ
  • ΑΘΛΗΤΙΣΜΟΣ
  • ΥΓΕΙΑ
  • ΠΕΡΙΕΡΓΑ
  • ΣΥΝΤΑΓΕΣ
  • ΠΙΣΤΗ
  • ΠΟΛΙΤΙΣΜΟΣ
  • ΤΑΞΙΔΙ
  • ΕΚΔΗΛΩΣΕΙΣ
  • PONTOS BLOG

Copyright © 2024 pontosnews.gr
Made by minoanDesign