Στις 27 Αυγούστου η Εκκλησία τιμά τον Άγιο Φανούριο τον Νεοφανή

Η εκκλησία μας στις 27 Αυγούστου τιμά τη μνήμη του Αγίου Φανουρίου, ο οποίος παράμενε άγνωστος για πολλούς αιώνες. Έγινε γνωστός από την τυχαία εύρεση της εικόνας του τον 14ο αιώνα μ.Χ. στη Ρόδο, όταν έσκαβαν στο νότιο μέρος του παλιού τείχους.

Εκεί βρέθηκε αρχαίος ναός με πολλές κατεστραμμένες εικόνες, και μεταξύ αυτών και η καλά διατηρημένη εικόνα επί της οποίας ο τότε μητροπολίτης Ρόδου Νείλος Β΄ (1355-1369 μ.Χ.) διάβασε το όνομα του Αγίου «ο άγιος Φανώ».

Στην εικόνα ο Άγιος παριστανόταν σαν νεαρός στρατιώτης, κρατώντας στο δεξί του χέρι σταυρό πάνω στον όποιο υπήρχε λαμπάδα αναμμένη, γύρω δε από την εικόνα, τα 12 μαρτύριά του. Σε αυτά παρουσιαζόταν να στέκεται ανάμεσα σε στρατιώτες και να δικάζεται από τον ηγεμόνα, να τον λιθοβολούν, να μαστιγώνεται απλωμένος καταγής, να κάθεται γυμνός και να γδέρνουν το σώμα του με σιδερένια νύχια, να βρίσκεται ανάμεσα σε θηρία αβλαβής, να στέκεται μέσα σε ένα καμίνι φωτιάς έχοντας υψωμένα τα χέρια σε σχήμα δεήσεως, κ.ο.κ.

Ο Νείλος Β΄ ύστερα από πολλές προσπάθειες ανοικοδόμησε τον αρχαίο ναό όπου βρέθηκε η εικόνα τον αφιέρωσε στο όνομα του Αγίου Φανουρίου, και συνέταξε και την Ακολουθία του.

Ένα από τα πολλά θαύματα του Αγίου Φανουρίου είναι το εξιστορούμενο: Τα χρόνια εκείνα εξουσίαζαν την Κρήτη οι Ενετοί, οι οποίοι δεν επέτρεπαν την παρουσία ορθόδοξου αρχιερέα στη Μεγαλόνησο. Τέσσερεις άνδρες για να λάβουν τη χειροτονία ταξίδεψαν από την Κρήτη στην Κορώνη της Πελοποννήσου, και κατά την επιστροφή αιχμαλωτίστηκαν από τους Αγαρηνούς, οι οποίοι σκότωσαν τον έναν και τους άλλους τρεις τους μετέφεραν στα Παλάτια (Μίλητο). Όταν ο πνευματικός τους πατέρας, ονόματι Ιωνάς, πληροφορήθηκε το γεγονός, ταξίδεψε μέχρι τη Ρόδο και εκεί διαπραγματεύτηκε την απελευθέρωσή τους με τον άρχοντα Γεώργιο Πετρανή, ο οποίος είχε εμπορικές σχέσεις με τους Τούρκους των Παλατίων. Λόγω όμως πολεμικών αναταραχών στην περιοχή, η προσπάθεια να αφεθούν ελεύθεροι έγινε δυσχερέστερη.

Ο Ιωνάς, κατά την εκκλησιαστική συνήθεια, επισκέφθηκε τον Νείλο και εκείνος του έκανε λόγο για τον Άγιο Φανούριο και τα θαύματά του, προτρέποντάς τον να επικαλεστεί τη βοήθειά του για το πρόβλημα που τον απασχολούσε.

Πράγματι, ο πνευματικός έπραξε όπως τον προέτρεψε ο μητροπολίτης, και μετά από μερικές μέρες έφτασε μήνυμα από τα Παλάτια ότι οι εξελίξεις ήταν θετικές. Οι αιχμάλωτοι ιερείς αφέθηκαν ελεύθεροι, και ο πνευματικός τους πατέρας Ιωνάς, από ευγνωμοσύνη προς τον μεγαλομάρτυρα, επιστρέφοντας μετέφερε στην Κρήτη αντίγραφο της εικόνας του και τιμούσε έκτοτε πανηγυρικά τη μνήμη του.

≈

Η αγάπη με την οποία περιβάλλεται ο Άγιος Φανούριος έγινε αφορμή να δημιουργηθούν διάφορες ωραίες και ευλαβείς παραδόσεις, ανάμεσα στις οποίες είναι και το εορταστικό έθιμο της «πίτας του Αγίου Φανουρίου», ή «φανουρόπιτας», που γίνεται την παραμονή της εορτής του. Η πίτα αυτή είναι συνήθως μικρή και στρογγυλή, μοιράζεται στους πιστούς και γίνεται άλλοτε για να φανερώσει κάποιο χαμένο αντικείμενο ή κάποια χαμένη υπόθεση, ή ακόμα να φανερώσει την υγεία σε κάποιον ασθενή.

Σύμφωνα με μία εκδοχή, η μητέρα του Αγίου ήταν σκληρή, άπονη και αυστηρή με τους φτωχούς, και τους συμπεριφερόταν απάνθρωπα. Μάλιστα, για τον αμετανόητο χαρακτήρα της πήγε στην κόλαση. Προσπάθησε να την σώσει ο γιος της, αλλά η κακία της δεν τον άφησε. Αυτός είναι ο λόγος που οι νοικοκυρές φτιάχνουν τις γλυκόπιτες, και αφού τις πάνε στην εκκλησία και ευλογηθούν, τις μοιράζουν στη γειτονιά με τη σύσταση να ευχηθούν να συχωρεθεί η μάνα του Αγίου: «Ο Θεός σχωρέσ’ τη μάνα του Αγίου Φανουρίου».