Πριν από ακριβώς 20 χρόνια η είδηση που βγήκε από τη μονάδα εντατικής θεραπείας του Ιατρικού Κέντρου Αθηνών βύθισε στο πένθος τους απανταχού Έλληνες: Ο Στέλιος Καζαντζίδης στις 14 Σεπτεμβρίου 2001 στις 11 το πρωί άφησε την τελευταία του πνοή σε ηλικία 70 ετών.
«Έρχονται χρόνια δύσκολα» είχε τραγουδήσει σχεδόν προφητικά λίγο προτού εισαχθεί στο νοσοκομείο με καρκινώματα στον εγκέφαλο. Αυτό ήταν και το κύκνειο άσμα.
Στις 15 Σεπτεμβρίου στον Άγιο Γεώργιο Ελευσίνας ράγισαν καρδιές για τον Στελάρα που ήταν κάργα Πόντιος (η συνάντηση με τον Χρύσανθο Θεοδωρίδη «γέννησε» έναν από τους πιο επιτυχημένους ποντιακούς δίσκους), που τραγούδησε για τη φτώχεια και την ξενιτιά, που ύμνησε την αγαπημένη του ΑΕΚ. Κηδεύτηκε δίπλα στην κυρα-Γεσθημανή, την ώρα που ο κόσμος τραγουδούσε τις μεγάλες του επιτυχίες.
Πριν από λίγες ημέρες, στις 9 Σεπτεμβρίου, δακρυσμένη η Ελλάδα αποχαιρέτισε έναν άλλο μεγάλο, τον Μίκη Θεοδωράκη. Και πάλι κόσμος όλων των ηλικιών συγκεντρώθηκε για το στερνό αντίο, τραγουδώντας. Σε Αθήνα, Πειραιά και Χανιά το ετερόκλητο πλήθος έγινε ξανά ενιαίο, με σημείο συνάντησης τους στίχους και τις μελωδίες.
Στέλιος Καζαντζίδης και Μίκης Θεοδωράκης, που έφυγαν από τη ζωή με 20 χρόνια διαφορά, καλλιτεχνικά συναντήθηκαν μόλις δύο φορές. Ωστόσο ήταν τέτοιο το ειδικό τους βάρος που οι καρποί της συνεργασίας τους –μία σειρά υπέροχων «έντεχνων-λαϊκών» τραγουδιών–, έμελλε να πάρουν περίοπτη θέση στο κεφάλαιο «καλό ελληνικό τραγούδι».
Ο Μίκης Θεοδωράκης περιέγραψε με μοναδικό τρόπο την καλλιτεχνική συνεύρεσή του με τον Στέλιο Καζαντζίδη στον πρόλογο του βιβλίου Στέλιος Καζαντζίδης: Η φωνή, η ψυχή, η ζωή του, του Γιώργου Λιάνη.
«Ήμασταν παράλληλα ποτάμια που έτρεχαν ορμητικά προς τη θάλασσα», έγραψε για να εξηγήσει τη χημεία της συνεργασίας του με τον σπουδαίο Πόντιο καλλιτέχνη. Ο χείμαρρος που γεννήθηκε από τα ποτάμια τους είχε «ήχο που έσφαζε γλυκά τις καρδιές του νταλικέρη και του επαναστάτη»!
Την πρώτη φορά, το 1961, έγραψαν στο στούντιο της Columbia έξι τραγούδια από τον κύκλο Πολιτεία, και συγκεκριμένα τα ποιήματα του Τάσου Λειβαδίτη και του Δημήτρη Χριστοδούλου: «Βράχο-βράχο τον καημό μου», «Μετανάστης», «Παράπονο», «Σαββατόβραδο», «Καημός» και «Έχω μια αγάπη»
Συναντήθηκαν ξανά μετά από 13 χρόνια, το 1974, για να γράψουν το δίσκο Στην Ανατολή που είχε συνθέσει έναν χρόνο νωρίτερα ο Μίκης Θεοδωράκης ενώ βρισκόταν στο εξωτερικό. Το παιδί που γεννήθηκε από τη συνεργασία τους –και το οποίο όλοι θεωρούσαν πως θα κάνει ρεκόρ πωλήσεων– το έπνιξαν σκοτεινές δυνάμεις στην κούνια του «γιατί τούς φόβιζε μήπως γίνει άντρας και τους πάρει σβάρνα όπως έγινε στην πρώτη μας συνάντηση».
Είκοσι χρόνια αργότερα, το 1994, συναντήθηκαν τηλεοπτικά στην εκπομπή «Στη φάρμα των ανθρώπων» που παρουσίαζε ο Θανάσης Λάλας στον ΣΚΑΪ. Τότε –και χωρίς πρόβα– τραγούδησαν χαρίζοντάς σε όλους τους Έλληνες σπουδαίες στιγμές. Αν και υποσχέθηκαν πως θα παρουσίαζαν το… πνιγμένο παιδί τους σε συναυλίες, η σκέψη δεν προχώρησε.
Δυστυχώς, γιατί όπως έγραψε ο Μίκης Θεοδωράκης, με τον Στέλιο Καζαντζίδη η μουσική του θα πήγαινε πιο βαθιά και πιο μακριά!
