Όλα ξεκίνησαν από τον Αλέξη Δαμιανό. Ηθοποιός, συγγραφέας, σκηνοθέτης –με μια τεράστια επιτυχία στο θέατρο, Τα κόκκινα φανάρια αλλά και τη δημιουργία του θεάτρου Πορεία.
Το 1966 παρουσιάζει στο Φεστιβάλ Θεσσαλονίκης την ταινία Μέχρι το πλοίο. Αν και στην πορεία θα αποτύχει εμπορικά, το φιλμ πέφτει σαν καταιγίδα στην εποχή του. Λίγο αργότερα ο Δαμιανός ετοιμάζει το επόμενο φιλμ. Ο αρχικός τίτλος ήταν Το κορίτσι του στρατιώτη.
Ένας μύθος, μια γυναίκα, ένα ζεϊμπέκικο
Στην ουσία είναι ο έρωτας μιας πόρνης με έναν στρατιώτη. Τολμηρό στόρι που λαμβάνοντας υπόψη τα μέτρα και την αισθητική της εποχής, μπορούσε να γίνει μελό. Μόνο που όπως αποδείχτηκε ο Δαμιανός το πήγαινε για αλλού. Εξού και όταν προβλήθηκε το φιλμ ο καθένας μπορούσε να καταλάβει τις βολές του δημιουργού, που μετά την προβολή, καταδικάστηκε, επειδή θεωρήθηκε ότι έθιξε τις αξίες του ελληνικού στρατού.
Βρισκόμαστε όμως στη δημιουργία του φιλμ. Ο Δαμιανός για το πρωταγωνιστικό ζευγάρι, θέλει δυο νέα, άφθαρτα πρόσωπα. Και που όπως αποδείχτηκε δεν ήταν επαγγελματίες.
Τον πρωταγωνιστή Γιώργο Κουτουζή τον εντόπισε σε έναν καυγά. Την πρωταγωνίστρια Μαρία Βασιλείου την οποία γνώρισε στο Λονδίνο, μέσω ενός διαφημιστικού γραφείου.
Ανάμεσα σε φωτογραφίες διάφορων όμορφων κοριτσιών που πόζαραν ερωτικά στο φακό, ξεχώρισε μία. Μαζί με τη γυναίκα του Άρτεμη, μόλις είδαν τη φωτογραφία της κατάλαβαν ότι αυτή είναι η «Ευδοκία». Η Μαρία Βασιλείου ήταν Κύπρια που είχε γεννηθεί στο Λονδίνο στις 16 Σεπτεμβρίου του 1950. Η οικογένεια της ήταν πολύτεκνη, φτωχή και με πολλά προβλήματα. Έτσι, η μητέρα της δέχτηκε αμέσως την πρόταση του ζεύγους Δαμιανού να πάρουν τη 17χρονη κόρη της στην Αθήνα. Η Μαρία Βασιλείου και η αδελφή της Ελένη εγκαταστάθηκαν στην Εκάλη, στο σπίτι του σκηνοθέτη. Για ένα χρόνο, όσο κράτησαν οι πρόβες και τα γυρίσματα, έμενε στο σπίτι του σκηνοθέτη που φιλοξενούσε και τον συμπρωταγωνιστή της. Το ρίσκο ήταν μεγάλο. Η φωνή της ήταν ακόμη ανώριμη και μετά από πρόταση του Μάνου Λοΐζου, την ντούμπλαρε η τραγουδίστρια Ελένη Ροδά.
Αν και το φιλμ διαδραματιζόταν στη βόρεια Ελλάδα, τα γυρίσματα έγιναν στην Αττική. Το σπίτι της Ευδοκίας π.χ., ήταν στα Άνω Λιόσια, ενώ η περιβόητη σκηνή στην ταβέρνα όπου ακούγεται το ζεϊμπέκικο της Ευδοκίας, ήταν στην Κάτω Κηφισιά.
Μάλιστα το κομμάτι που χορεύει ο Κουτουζής είναι η «Άτακτη» του Βαμβακάρη. Το ζεϊμπέκικο γράφτηκε μετά το γύρισμα και «μπήκε» μετά στο μοντάζ.
Υπήρχε η σκέψη να μπουν λόγια. Μόνο που ο Λευτέρης Παπαδόπουλος του είπε: Αυτό το πράγμα δεν παίρνει λόγια, δεν υπάρχουν στίχοι να το υποστηρίξουν.
Τα βραβεία και η συνέχεια
Προς έκπληξη όλων η Μαρία Βασιλείου κέρδισε το βραβείο α’ γυναικείου ρόλου στο Φεστιβάλ Θεσσαλονίκης. Η ταινία όταν προβλήθηκε ήταν βόμβα. Λατρεύτηκε αλλά και μισήθηκε. Η πιο λούμπεν ερωτική ιστορία σόκαρε πολλούς, ενώ έδωσε αιτία για σκέψη στους εχθρούς της. Όχι πως θα γίνουν καλύτεροι, αλλά πως ΔΕΝ θα προβληθεί το φιλμ. Τελικά ύστερα από μήνες απαγόρευσης, η ταινία βρήκε το δρόμο για τις αίθουσες. Έστω και ως ακατάλληλη.
Όμως η Μαρία Βασιλείου έκανε αίσθηση. Έστω και αν τα επόμενα βήματα της δεν ήταν τα αναμενόμενα.
Αρχικά πρωταγωνιστεί στο σοφτ του Όμηρου Ευστρατιάδη Τα παιδιά των λουλουδιών με το εξίσου καλτ sountrack του Μάικλ Ροζάκη.
Θα ακολουθήσει το Ερωτισμός και πάθος πάλι του Ευστρατιάδη. Και φινάλε με τον Θίασο του Θεόδωρου Αγγελόπουλου. Όπως είχε γράψει και ένας κριτικός: Η Μαρία Βασιλείου, έπαιξε στις δύο πιο σημαντικές ταινίες του Ελληνικού κινηματογράφου και μετά εξαφανίστηκε.
Ο μύθος και η τραγική αλήθεια
Δεν θα ήταν υπερβολή να πούμε ότι η Ευδοκία αναγνωρίστηκε στην πορεία και όχι όταν πρωτοπροβλήθηκε. Στην ουσία ήταν ένας μύθος που για μια 10ετία τον είχαν δει μόνο στις αίθουσες και που οι κριτικοί στο πέρασμα των χρόνων, φρόντισαν να τον συντηρήσουν.
Όσο και αν ακούγεται σήμερα περίεργο, ένας από τους ανθρώπους που ενίσχυσε το μύθο του φιλμ, ήταν έστω και εν αγνοία του, ο Ανδρέας Παπανδρέου. Το ζεϊμπέκικο, αλλά και ο Μάνος Λοΐζος ήταν κομμάτια της αρχικής ΠΑΣΟΚικής κουλτούρας και ενίσχυσαν τον μύθο του φιλμ, που προβλήθηκε στην τηλεόραση για πρώτη φορά, τον Απρίλιο του 1983. Δημιουργώντας και πάλι ανάμεικτα συναισθήματα.
Πολλοί κριτικοί έκαναν λόγο ακόμα και για την καλύτερη ελληνική ταινία όλων των εποχών. Όπως και να ‘χει ο Αλέξης Δαμιανός ξανάκανε ταινία το 1994, τον Ηνίοχο, με πολλούς να υποστηρίζουν ότι η φήμη της Ευδοκίας τον περιόρισε στην συνέχεια.
Όσο για τη Μαρία Βασιλείου; Κάποια δημοσιεύματα του 1977 την ήθελαν να έχει σκοτωθεί σε τροχαίο στο Λονδίνο, έπειτα από το θάνατο του Ιταλού συζύγου της, ή στα τέλη της δεκαετίας του ’80. Στην πραγματικότητα η Βασιλείου απεβίωσε έπειτα από πολύχρονη μάχη με τον καρκίνο, στις 5 Ιουλίου του 1989, στη βρετανική πρωτεύουσα και επί περισσότερο από μία δεκαετία είχε εξαφανιστεί από το προσκήνιο, τροφοδοτώντας τις φήμες που ανέφεραν ότι είχε σκοτωθεί σε δυστύχημα. Κατά την περίοδο αυτή υποβαλλόταν σε χημειοθεραπείες.
Πριν από μερικά χρόνια ένας Έλληνας μουσικός, ο Σωτήρης Κοματσιούλης είχε μιλήσει για τη σχέση τους. Γνωρίστηκαν το 1973, ερωτεύθηκαν και τον ακολούθησε στις περιοδείες του με το συγκρότημα «Κάστορες». Ωστόσο λόγω χούντας το ζευγάρι έφυγε για το Λονδίνο και παντρεύτηκαν στο δημαρχείο της πόλης. Στην Αγγλία έμειναν στο πατρικό σπίτι της Βασιλείου μαζί με όλη την πολύτεκνη οικογένεια. Τα προβλήματα και οι καυγάδες άρχισαν αμέσως, με αποτέλεσμα το ζευγάρι να χωρίσει με δραματικό τρόπο ύστερα από δυο χρόνια. Στην ίδια συνέντευξη, ο Κοματσιούλης ανέφερε ότι η Μαρία Βασιλείου, απέκτησε στη συνέχεια ένα κοριτσάκι που το μεγάλωσε η αδελφή της.
Όποια και αν ήταν η αλήθεια, η Μαρία Βασιλείου, δικαίωσε τον Αλέξη Δαμιανό για την επιλογή του. Για πάντα. Σαν το άγριο, έστω και ντουμπλαρισμένο, γέλιο της όταν κάνει κούνια στην Ευδοκία. Και που στοιχειώνει, αυτιά, μυαλό, ψυχή.
