Ο 57χρονος Νετσντέτ Τσομπάν είναι ένας από τους δεκάδες Τούρκους που… ζουν από την Παναγία Σουμελά· είναι ο λυράρης που βρίσκεται εδώ και 18 χρόνια στο ίδιο σημείο περιμένοντας τους επισκέπτες που θα ανηφορίσουν σε ένα από τα πιο τουριστικά σημεία της Τραπεζούντας.
Τόσο η πανδημία όσο και οι εκτεταμένες εργασίες αναστήλωσης του μνημείου είχαν σαν αποτέλεσμα να παραμείνει κλειστό για μεγάλα διαστήματα, από τις 22 Σεπτεμβρίου 2015, οπότε και μπήκαν μέσα τα πρώτα συνεργεία.
Και μπορεί οι ρυθμοί διασποράς του κορονοϊού στην Τουρκία να παραμένουν υψηλοί, ωστόσο ο υπουργός Πολιτισμού και Τουρισμού Μεχμέτ Νουρί Ερσόι ανακοίνωσε ότι την Πέμπτη ανοίγει οριστικά η Παναγία Σουμελά, αναφερόμενος και σε τμήματα του μοναστικού συγκροτήματος που μέχρι σήμερα δεν ήταν προσβάσιμα από το κοινό, όπως το μυστικό παρεκκλήσι.
Το παρεκκλήσι, που ήταν όμως γνωστό σε κυνηγούς θησαυρών και είχε συληθεί, βρέθηκε όταν εργάτες εντόπισαν ένα πέρασμα που οδηγούσε πιο ψηλά από τη μονή. Πιθανότατα έχει χτιστεί το πρώτο μισό του 18ου αιώνα και ενδεχομένως να έχει αγιογραφηθεί από τον Αρχιεπίσκοπο Χαλδίας Ιγνάτιο τον Κουθούρ το 1749.
Η τεχνική εταιρεία που ανέλαβε τις εργασίες έχει ήδη κάνει πρόταση στο υπουργείο, για την κατασκευή ξύλινου μονοπατιού ώστε το παρεκκλήσι να είναι και αυτό επισκέψιμο.
Κατά των αναστηλωτικών έργων αποκαταστάθηκαν 12 κτήρια και απομακρύνθηκαν περίπου 1.100 τόνοι επικίνδυνων βράχων σε μια επιφάνεια 17.000 τετραγωνικών μέτρων. Επίσης, τοποθετήθηκαν ατσάλινα σύρματα στην πλαγιά και υπήρξαν παρεμβάσεις στο μονοπάτι που οδηγεί στη μονή.
Στις 25 Μαΐου 2019 το μνημείο άνοιξε μέχρι την πρώτη αυλή, στις 28 Ιουλίου 2020 ο Ρετζέπ Ταγίπ Ερντογάν μέσω τηλεδιάσκεψης λόγω της πανδημίας έκοψε την… κορδέλα στο 65% του έργου και τον χειμώνα έκλεισε εκ νέου για επιπλέον αναστηλώσεις παλαιών κατασκευών, αποκατάσταση και τεκμηρίωση στον κυρίως ναό, και στερέωση επιπλέον βράχων από τους περίπου 30 βιομηχανικούς ορειβάτες.
