«Κάτω από το τραπέζι έψαχνα να βρω ψίχουλα, για να μπορέσουμε να βάλουμε κάτι στο στόμα μας. Δεν είχαμε νερό να πιούμε και θυμάμαι τη μαμά μου να κουβαλάει νεκρούς. Η γιαγιά μου μας έλεγε, αν πεθάνει, να την κρατήσουμε κρυφά στο σπίτι, για να παίρνουμε το ψωμί που δικαιούταν. Ο θάνατος, η πείνα και η βαρβαρότητα ήταν παντού».
Συγκινημένη, με τρεμάμενη φωνή, η 84χρονη σήμερα Νίνα Κεσίσεβα περιγράφει τις φρικιαστικές εικόνες που χαράχτηκαν στην ψυχή της, όταν για περίπου 900 ημέρες, από τον Σεπτέμβριο του 1941 έως και τον Ιανουάριο του 1944, η ίδια και άλλα περίπου 3.000.000 συμπατριώτες της ήταν εγκλωβισμένοι στην πόλη κατά την πολιορκία του Λένινγκραντ (σημερινή Αγία Πετρούπολη) από τους Ναζί.
Όπως είπε, την Τετάρτη, στην εκδήλωση που διοργάνωσε ο Πολιτιστικός Σύλλογος Ποντίων Παλιννοστούντων «Ρίζες», υπό την αιγίδα του Γενικού Προξενείου της Ρωσίας στη Θεσσαλονίκη, με αφορμή τη συμπλήρωση 80 χρόνων από την εισβολή των Ναζί στην πρώην Σοβιετική Ένωση κατά τον Β΄ Παγκόσμιο Πόλεμο και την έναρξη των μαχών στο ανατολικό μέτωπο, «εύχομαι ποτέ κανένα παιδί να μη δει, αυτά που είδα εγώ».
Στην εκδήλωση που διοργάνωσε ο Πολιτιστικός Σύλλογος Ποντίων Παλιννοστούντων «Ρίζες», υπό την αιγίδα του Γενικού Προξενείου της Ρωσίας στη Θεσσαλονίκη, υπερτονίστηκε η σθεναρή και γενναία αντίσταση του σοβιετικού λαού, ανάμεσα στους οποίους βρίσκονταν και πολλές δεκάδες χιλιάδες Έλληνες, στη συντριπτική πλειοψηφία τους ποντιακής καταγωγής, στην εισβολή των Γερμανών φασιστών.
Παρασημοφορήθηκαν 30.000 Έλληνες
Η ιστορικός Ιλόνα Σαρίδου ανέφερε χαρακτηριστικά πως ήταν τεράστια η συμβολή των Ελλήνων της Σοβιετικής Ένωσης στην αντίσταση κατά των Ναζί και στη θετική έκβαση του πολέμου.
Πολλοί έχασαν τη ζωή τους στα πεδία των μαχών, ακόμα περισσότεροι έμειναν ανάπηροι και σε όλη τη χώρα έμεινε στην ιστορία η απαράμιλλη γενναιότητά τους.
Είναι χαρακτηριστικό, σύμφωνα με τα στοιχεία της Ιλόνα Σαρίδου, ότι περίπου 30.000 Έλληνες έλαβαν διάφορα παράσημα για τον αγώνα τους από το σοβιετικό καθεστώς, ενώ 18 χαρακτηρίστηκαν ως «Ήρωες», μία από τις ανώτατες τιμές στη Σοβιετική Ένωση. Μόνο η περιοχή της Τσάλκας έστειλε στον πόλεμο περίπου 5.000 Έλληνες.
«Δυστυχώς, πολλοί δεν πήραν κάποιο παράσημο, επειδή ήταν ελληνικής καταγωγής, παρά το γεγονός ότι έδωσαν μεγάλο αγώνα. Οι ίδιοι οι Σοβιετικοί, ωστόσο, είπαν ότι μεταξύ των Ελλήνων δεν υπήρχαν προδότες. Σε όλη τη διάρκεια του πολέμου οι Έλληνες της Σοβιετικής Ένωσης είδαν τον αγώνα ως δικό τους. Πολέμησαν σκληρά στα πεδία των μαχών, όπως στην περιοχή της Μαύρης Θάλασσας και κάποιοι έγιναν παρτιζάνοι στα βουνά. Πολύ μεγάλος αριθμός Ελλήνων γνώρισε το απάνθρωπο πρόσωπο των εισβολέων. Όπως στην περιοχή του Κράσνονταρ αλλά και στο ελληνικό χωριό Λάκι της Κριμαίας, το οποίο ισοπεδώθηκε από τους Ναζί, πολλοί λίγοι γλύτωσαν κι έμεινε στο πάνθεον της ιστορίας», είπε η Ιλόνα Σαρίδου.
Οι «Ήρωες»
Η ίδια έκανε ιδιαίτερη μνεία και σε κάποιους από τους συνολικά 18 Έλληνες, στη συντριπτική πλειοψηφία τους Πόντιοι, που πήραν τον ύψιστο τιμητικό τίτλο «Ήρωες της Σοβιετικής Ένωσης» λόγω της γενναιότητάς τους στον Β΄ Παγκόσμιο Πόλεμο.
Μεταξύ άλλων αναφέρθηκε στον πιλότο Βλαδίμηρο Κοκκινάκη, ο οποίος ανακηρύχθηκε δύο φορές «Ήρωας» και το όνομά του δόθηκε στο αεροδρόμιο της Ανάπας και στους Στέφανο Κελεσίδη, Θεοφύλακτο Ζουμπάλοφ-Αντρέεβιτς, Θεόδωρο Κοτάνοφ, Γρηγόρη Μπαχτσιβάντζη, Ανατόλιο Ραφτόπουλο, Γεώργιο Τσέλιο, Ηλία Ζαχάρωβ, Κωνσταντίνο Κοκκινάκη, Κωνσταντίνο Χάτζεφ, Ηλία Μουρζά και Κωνσταντίνο Κινόζωφ.
Τους Έλληνες Ήρωες της Σοβιετικής Ένωσης περιέλαβε στο βιβλίο του και παρουσίασε ο Γιούρι Κοτζερίδης, μεγάλος ευεργέτης του ελληνικού κινήματος στη Ρωσία.
«Να διεκδικηθούν οι γερμανικές αποζημιώσεις»
Ως «αδυσώπητη» χαρακτήρισε την ανάγκη να διεκδικηθούν περισσότερο δυναμικά και να καταβληθούν στην Ελλάδα τα γερμανικά χρέη από την Κατοχή και τις θηριωδίες των Ναζί η πρώην πρύτανης του Πανεπιστημίου Μακεδονίας Μαρία Νεγρεπόντη-Δελιβάνη. Όπως ανέφερε χαρακτηριστικά, τα χρέη των Γερμανών προς την Ελλάδα ξεπερνούν το ένα τρισεκατομμύριο ευρώ. Παράλληλα, ανέφερε ότι η Ελλάδα κατέχει την πρώτη θέση κατ’ αναλογία πληθυσμού, σε ό,τι αφορά τα θύματα κατά τον Β΄ Παγκόσμιο Πόλεμο.
«Συνολικά είχαμε 1.438.000 θύματα, νεκρούς, τραυματίες και άλλους πληγέντες. Δηλαδή, το 19,7% του πληθυσμού εκείνης της εποχής. Οι Ναζί δεν άφησαν τίποτα όρθιο. Καταστράφηκαν σχεδόν ολοσχερώς όλες οι υποδομές. Η Ελλάδα δεν διεκδίκησε μέχρι τώρα απαιτητικά και αποτελεσματικά τις γερμανικές αποζημιώσεις. Πρέπει να αναζωπυρωθεί αυτή η διεκδίκηση και να ευαισθητοποιηθεί η κοινή γνώμη. Μάλιστα, από το 2010 η Ελλάδα καταστρέφεται για δεύτερη φορά, από την Ευρωπαϊκή Ένωση αυτήν τη φορά, στην οποία προΐσταται η Γερμανία. Η Ελλάδα έγινε αποικία χρέους των δανειστών της, παρά το ότι οι δανειστές της οφείλουν περισσότερα», τόνισε η Μαρία Νεγρεπόντη – Δελιβάνη.
Η ίδια καυτηρίασε το γεγονός ότι το τελευταίο διάστημα επιχειρείται από κάποιους κύκλους προσπάθεια άμβλυνσης των γεγονότων του Β΄ Παγκοσμίου Πολέμου, με πιο «αντικειμενική» γραφή της ιστορίας και ωραιοποίησής της. Αυτό, κατά την ίδια, θα οδηγήσει σε μία ανύπαρκτη πραγματικότητα και θα ενθαρρύνει την επανάληψη των τραγικών γεγονότων.
Παράλληλα, η πρώην πρύτανης του ΠΑΜΑΚ έπλεξε το εγκώμιο των Ποντίων, τονίζοντας ότι συχνά έχουν πιο ελληνικές αντιδράσεις και τηρούν περισσότερο τις παραδόσεις σε σχέση με τους υπόλοιπους Έλληνες.
Ο σοβιετικός λαός μιλούσε μόνο για την πατρίδα και ήταν πεπεισμένος ότι θα νικήσει, ανέφερε από την πλευρά της η καθηγήτρια ρωσικής γλώσσας και αντιπρόεδρος του συλλόγου «Ρίζες» Μαρίνα Σμιρνόβα, σημειώνοντας ότι οι μαχητές ήταν αδελφωμένοι στα πεδία των μαχών, από όποια κοινωνική τάξη κι αν προέρχονταν και αυτό το στοιχείο, μαζί με την αυταπάρνηση, το ήθος και τη γενναιότητα, οδήγησαν στη νίκη.
Τέλος, ο πρώην βουλευτής των ΑΝΕΛ και εκπρόσωπος του κινήματος «Ελληνορωσική Συμμαχία», Γαβριήλ Αβραμίδης, ζήτησε να στηθεί στη χώρα μας ένα μνημείο για όλους τους Ήρωες Έλληνες της Σοβιετικής Ένωσης. Πρέπει να μάθουμε από τα θύματα του Β΄ Παγκοσμίου Πολέμου. Να μη γίνει ξανά πόλεμος και το ισχυρό όπλο γι’ αυτό είναι ελληνικό. Είναι η Δημοκρατία», είπε ο Γαβριήλ Αβραμίδης.
«Πολύ σημαντική η συμβολή των Ελλήνων»
Ως «γενοκτονία» χαρακτήρισε το τίμημα που πλήρωσε ο σοβιετικός λαός κατά τον Β΄ Παγκόσμιο Πόλεμο ο Γενικός Πρόξενος της Ρωσίας στην Ελλάδα Βλαδίμηρος Μαϊστρένκο. Παράλληλα, υπογράμμισε την πολύ σημαντική συμβολή των Ελλήνων, αφού η σθεναρή αντίστασή τους καθυστέρησε την επίθεση του Χίτλερ στη Σοβιετική Ένωση και άλλαξε εν πολλοίς τη ροή του πολέμου. «Η γενναιότητα των Ελλήνων τους έκανε να πολεμούν για ελευθερία και ανεξαρτησία. Επίσης, οι αγωνιστές του 1821 αλλά και οι υπερασπιστές του Ρούπελ κέρδισαν την αιώνια δόξα. Στην ελληνική Εθνική Αντίσταση πολέμησαν και Σοβιετικοί, οι τάφοι των οποίων βρίσκονται εδώ», σημείωσε ο Βλαδίμηρος Μαϊστρένκο.
Από την πλευρά της συγκινημένη η πρόεδρος του συλλόγου «Ρίζες», Τζαβελίνα Αλεξανδρίδη, υπογράμμισε ότι «η μνήμη είναι το μεγάλο μας όπλο για όσους πολέμησαν το φασισμό, ώστε να είμαστε όλοι εδώ και ελεύθεροι», ενώ ο συντονιστής της εκδήλωσης Γιάννης Καρυπίδης υπενθύμισε τα λόγια του Τσώρτσιλ ότι «οι ήρωες πολεμούν σαν Έλληνες» αλλά και του Ρώσου στρατάρχη Ζούκοφ ότι «αν δεν καθυστερούσαν τους Γερμανούς οι Έλληνες, τώρα θα είμασταν γονατιστοί». Χαιρετισμό στην εκδήλωση απηύθυναν ο αντιπεριφερειάρχης Υγείας Κεντρικής Μακεδονίας, Χρήστος Μήττας και ο εντεταλμένος δημοτικός σύμβουλος Θεσσαλονίκης για θέματα Πολιτικής Προστασίας, Βασίλης Μωυσίδης.
Συγκίνηση για τα παιδιά
Πολύ πλούσιο ήταν και το καλλιτεχνικό πρόγραμμα της εκδήλωσης, πρωταγωνιστές στο οποίο ήταν μαθητές – μέλη του συλλόγου «Πανθερμαϊκό Χαμόγελο» αλλά και ο τραγουδιστής Νίκος Γιαννακίδης.
Οι μαθητές ερμήνευσαν τραγούδια και απήγγειλαν ποιήματα με αντιπολεμικά μηνύματα και με περιεχόμενο που τόνιζε τον πατριωτισμό των αγωνιστών. Εντυπωσιακή ήταν η χορογραφία ενός ανήλικου ζευγαριού, ενώ την παράσταση έκλεψε και η 10χρονη Σοφία Σρούτσκαγια, η οποία ερμήνευσε το αντιπολεμικό τραγούδι «Κόσμος χωρίς πόλεμο».
Κείμενο, φωτογραφίες: Ρωμανός Κοντογιαννίδης.
Βίντεο: Σάββας Κικώτης.
