pontosnews.gr
Πέμπτη, 10/07/2025
Δεν βρέθηκαν αποτελέσματα
Προβολή όλων
  • ΑΡΧΙΚΗ
  • ΠΟΝΤΟΣ
    • ΧΡΟΝΟΛΟΓΙΟ
    • ΠΑΡΑΔΟΣΗ
    • ΓΕΝΟΚΤΟΝΙΑ
    • ΙΣΤΟΡΙΑ
    • ΠΡΟΣΩΠΙΚΟΤΗΤΕΣ
    • ΣΥΛΛΟΓΟΙ
    • ΛΕΞΙΚΟ
  • ΕΛΛΑΔΑ
  • ΠΟΛΙΤΙΚΗ
  • ΓΝΩΜΕΣ
    • Μάρκος Τρούλης
    • Παντελής Σαββίδης
    • Σάββας Καλεντερίδης
    • Θεόφιλος Πουταχίδης
  • ΟΙΚΟΝΟΜΙΑ
  • ΑΜΥΝΑ
  • ΚΟΣΜΟΣ
  • ΑΘΛΗΤΙΣΜΟΣ
  • ΥΓΕΙΑ
  • ΣΥΝΤΑΓΕΣ
  • ΑΡΧΙΚΗ
  • ΠΟΝΤΟΣ
    • ΧΡΟΝΟΛΟΓΙΟ
    • ΠΑΡΑΔΟΣΗ
    • ΓΕΝΟΚΤΟΝΙΑ
    • ΙΣΤΟΡΙΑ
    • ΠΡΟΣΩΠΙΚΟΤΗΤΕΣ
    • ΣΥΛΛΟΓΟΙ
    • ΛΕΞΙΚΟ
  • ΕΛΛΑΔΑ
  • ΠΟΛΙΤΙΚΗ
  • ΓΝΩΜΕΣ
    • Μάρκος Τρούλης
    • Παντελής Σαββίδης
    • Σάββας Καλεντερίδης
    • Θεόφιλος Πουταχίδης
  • ΟΙΚΟΝΟΜΙΑ
  • ΑΜΥΝΑ
  • ΚΟΣΜΟΣ
  • ΑΘΛΗΤΙΣΜΟΣ
  • ΥΓΕΙΑ
  • ΣΥΝΤΑΓΕΣ
Δεν βρέθηκαν αποτελέσματα
Προβολή όλων
pontosnews.gr
Δεν βρέθηκαν αποτελέσματα
Προβολή όλων

Τα μήλα στον Πόντο ως πηγή νεότητας και γονιμότητας

25/11/2017 - 9:35πμ
Τα μήλα στον Πόντο ως πηγή νεότητας και γονιμότητας - Cover Image
Κοινοποίηση στο FacebookΜοιράσου το στο TwitterΜοιράσου το στο Whatsapp

Τα μήλα ήταν από τα περισσότερο διαθέσιμα φρούτα στον Πόντο, ιδιαίτερα το χειμώνα, μια εποχή όπου οι πηγές βιταμίνης C ήταν περιορισμένες. Ως καρπός ευρείας κατανάλωσης αναφέρεται συχνά στη λαογραφία. Στην Τρίπολη υπάρχει η παροιμία «τ’ εσά τα μήλα όταν ανθούν, τ’ εμά τα δόντια ρούζ’νε» (όταν ανθίσουν οι δικές σου μηλιές τα δικά μου δόντια θα έχουν πέσει)· λέγεται για ό,τι καθυστερεί υπερβολικά, έτσι ώστε να καθίσταται στο τέλος ανώφελο. Ακόμα, τα μήλα ταυτίστηκαν με τη νεότητα και τη γονιμότητα και μεταφορικά αναφέρονται από τη λαϊκή μούσα:

Και ’ς σα κλωθογυρίσματά τ’ς, ελύγαν τα κουμπία τ’ς
κ’ εφάνθαν τα χρυσόμηλα τ’ς, τα λινοσκεπασμένα.

Η καλλιέργεια της μηλιάς αρχίζει από την προϊστορική εποχή, ενώ αναφέρεται από τον Όμηρο. Το όνομα μήλον (συνώνυμο του προβάτου) προέρχεται από το μαλύς (τριχωτός), εξαιτίας των τριχωτών φύλλων που έχουν πολλές ποικιλίες μηλιάς. Η μηλέα η κοινή προήλθε από το άγριο είδος Malus silvestris που κατάγεται από την περιοχή του Καυκάσου και του Τουρκεστάν. Η καλλιέργειά της αρχίζει από την προϊστορική εποχή και απολιθώματά της χρονολογούνται από το 3000 π.Χ.

Στην Ευρώπη διαδόθηκε αρχικά από τους Έλληνες και στη συνέχεια από τους Ρωμαίους. Σήμερα καλλιεργείται σε πολλές χώρες των πέντε ηπείρων, με εύκρατο έως ψυχρό κλίμα.

Ο Θεόφραστος αναφέρει πολλές ποικιλίες μηλιάς όπως: δίφορος, οψίβλαστος, πρωίβλαστος, γλυκεία, εαρινή και αγρία. Ο Αθήναιος αναφέρει άλλες ποικιλίες: φαβλία, λακωνική, ηρινή, σιδουντία ή χνοωδία, μνημονεύει επίσης και μήλα δελφικά, γλυκέα, οξέα, φθινοπωρινά, θερινά, σητάνια, πλατάνια, μορδιανά και ορβικλάτα. Ο Διοσκουρίδης αναφέρει ηπειρωτικά, άγρια, εαρινά, μελίμηλα και γλυκύμηλα. Από τον πολτό των μήλων παραγόταν όπως και σήμερα ο μηλίτης οίνος (Πλούταρχος) και από τα ξερά μήλα η μάζα (Στράβων). Η καλλιέργεια της μηλιάς έλαβε μεγάλες διαστάσεις από την εποχή του Μεγάλου Αλεξάνδρου όπως αναφέρει ο Αθήναιος (Ζ, 277): «κάλλιστα μήλα ευρών ο Αλέξανδρος περί Βαβυλωνίαν χώραν τούτων τε πληρώσας τα σκάφη μηλομαχίαν από των νέων εποιήσατο, ως την θέαν ηδίστην γενέσθαι».

Στον Πόντο, από την Αρχαιότητα μέχρι και σήμερα, οι μηλιές συνοδεύονται από τις αχλαδιές στους κήπους των οπωροφόρων. Προφανώς επειδή έχουν παρόμοιο βιολογικό κύκλο, αλλά και επειδή οι εδαφολογικές και κλιματολογικές απαιτήσεις τους είναι ανάλογες. Αυτό μαρτυρεί και ο Θεόφραστος, ο οποίος αναφέρει πολλές ποικιλίες μήλων στην περιοχή: «άπιοι δε και μηλέαι (εν τω Πόντω) πλείσται και παντοδαπώταται και χρησταί» (Φυτ. Ιστ. 4, 5, 3). Συγκεκριμένα, στον Πόντο ήταν γνωστές οι εξής ποικιλίες μήλων:

  • Αγουστόμηλα: Ωριμάζουν τον Αύγουστο.
  • Αγρόμηλα ή αγρόμπηλα: Άγρια μήλα, μικρά και ξινά.
  • Αλευρόμηλα: Πολύ μαλακά, με αλευρώδη σάρκα.
  • Αμπαρόμηλα: Μεγάλου μεγέθους, με βαθύ ερυθρό χρώμα.
  • Αρνόμηλα: Μακρουλά μήλα.
  • Αφρόμηλα: Αφράτα και χυμώδη.
  • Γαϊδιρόμηλα: Μεγάλου μεγέθους, με βάρος πολύ περισσότερο από 100 δράμια.
  • Γεμουρόμηλα: Τρυφερά, μυρωδάτα και ξινόγλυκα, από την περιοχή Γεμουράς. Διατηρούνται για μεγάλο χρονικό διάστημα.
  • Γλυκόμηλα: Ποικιλία πρώιμη, πολύ γλυκά, τα μελίμηλα των αρχαίων (ζαχαρόμηλα).
  • Κακκαλόμηλα: Ωοειδή (από το κάκκαλον = όρχις + μήλον). Καλοερίτσα: Μικρά και στενόμακρα.

  • Κιμισχανελίδικα: Ποικιλία της Αργυρούπολης (Κιμισχανά). Ιδιαίτερα ευμεγέθη, τρυφερά και εύοσμα, με ελαφρώς υπόξινη γεύση. Αξίζει να σημειωθεί ότι το 1930, όταν ο Ελευθέριος Βενιζέλος επισκέφτηκε την Τουρκία, ως εξαιρετικό δώρο τού πρόσφεραν μήλα Αργυρούπολης! Το χρώμα τους είναι λευκό έως βαθύ ρό­δινο. Τα συναντάμε και στο δίστιχο:

Αφκά ’ς σο σπαλερόπο σου, ντο είν’ ατά ντο κείνταν,
… Κιμισχανάς μηλόπα είν’, εμέν κ’ εσέν κανείνταν.
Σκύλλ’ υιέ και γαϊδέρ’ υιέ, ’ς σον κόρφε μ’ ντ’ εχαλάνες,
ασού ’κί θα επαίρνες με, τα μήλα μ’ ντ’ εμαλάζνες;

  • Κομπόμηλα: Μήλα απατηλά, ψεύτικα. Από το ρήμα κομπώνω = εξαπατώ + μήλον. («Σον Άδ’ δίγνε κομπόμηλα και τζούφια λεφτουκάρια»).
  • Κοντζόμηλα: Άγρια και ξινά.
  • Κουφόμηλα: Κενά στο εσωτερικό.
  • Μακρόμηλα: Επιμήκη, κυλινδρικά.
  • Νιαζικόμηλα: Μικρά, ελαφρώς ξινά με λεπτή φλούδα (φιρίκια).
  • Νυφόμηλα ή νυφιτσόμηλα: Με έντονα κόκκινη φλούδα.
  • Ξυλόμηλα: Πολύ σκληρά, σαν ξύλο.
  • Ξινόμηλα: Ξινά, με ξυλώδη σάρκα.

  • Παμπακόμηλα: Λευκά μήλα, όπως το βαμβάκι.
  • Πετρόμηλα: Άγλυκα, με σκληρή φλούδα και σάρκα.
  • Πετσόμηλα: Σκληρά, με χονδρή και σκληρή φλούδα.
  • Πουλολόμηλα: Κατάλληλα να συντηρηθούν σε πιθάρι (πουλούλ’).
  • Σαντουκόμηλα: Κατάλληλα να διατηρηθούν για πολύ χρόνο μέσα σε κιβώτια (από το τουρκ. σαντούκ = κιβώτιο, σεντούκι), μαζί με άχυρο.
  • Σιδερόμηλα: Σαρκώδη, αρκετά σκληρά, διατηρούνται για αρκετό χρόνο.
  • Σινάπια ή σιναπόμηλα: Από τη Σινώπη· γεύση γλυκόξινη, στυφή. Διατηρούνται για μεγάλο χρονικό διάστημα (τουρκ. Σινάπ’).
  • Στυπόμηλα: Γεύση στυφή και ξινή.
  • Χαμόμηλον: Μηλιά χαμηλή σε ύψος (από το αρχ. χαμαί + μήλον).

«Και ντ’ έπαθες, χαμόμηλον, και στέκεις μουχλαμένον;
γιάμ’ η ρίζα σ’ εδίψασεν, γιάμ’ ο καρπός ελλάεν;

  • Χειμωνόμηλα: Μέτριου μεγέθους. Ωριμάζουν κατά τον Νοέμβριο και διατηρούνται το χειμώνα.
  • Χουμουρόμηλα ή χαμουρόμηλα: Με μαλακή κιτρινοκόκκινη φλούδα (από το τουρκ. hamour = ζύμη + μήλον).
  • Χωρόμηλα: Με γεύση που μοιάζει με του κρόκου του αυγού (χώρ’ = κρόκος αυγού, από το αρχ. ιχώρ = αίμα θεών).

Θωμάς Σαββίδης

  • Πηγή: Εγκυκλοπαίδεια του ποντιακού ελληνισμού, εκδ. Μαλλιάρης-Παιδεία, Θεσσαλονίκη.
ΚοινοποίησηTweetSend
google news

Ακολουθήστε μας στο Google News

ΔΙΑΒΑΣΤΕ ΑΚΟΜΗ

Μαθήτριες σε ελληνικό σχολείο της Φάτσας (φωτ.: «Η Έξοδος», τόμ. ΙΑ')
ΓΕΝΟΚΤΟΝΙΑ

Μαρτυρία Ευστράτιου και Μελέτιου Σιδηρόπουλου: Το σύνταγμα ήταν το δηλητήριο που μας κρυφοπότισαν οι Τούρκοι

9/07/2025 - 9:42μμ
ΠΟΝΤΟΣ

8ο Έτος Ποντιακής Γαστρονομίας: Νέα επεισόδια από το σπίτι του Big Πάσα – Ποια είναι «άμον θεά Αφροντάιτι»;

9/07/2025 - 7:48μμ
(Φωτ. αρχείου: facebook / dzigeridis)
ΣΥΛΛΟΓΟΙ

Νέο Διοικητικό Συμβούλιο στην Ποντιακή Εστία Νεάπολης

9/07/2025 - 6:24μμ
Το χορευτικό των «Ακριτών του Ιονίου» (φωτ.: Facebook / Σύλλογος Ποντίων Ζακύνθου «Ακρίτες του Ιονίου»)
ΣΥΛΛΟΓΟΙ

Και εγένετο Σύλλογος Ποντίων Ζακύνθου «Ακρίτες του Ιονίου»

9/07/2025 - 1:53μμ
Μερικά από τα 972 πρωτότυπα βιβλία και χειρόγραφα που μεταφέρθηκαν από την Αργυρούπολη του Πόντου στη Νάουσα. Σήμερα φυλάσσονται στη βιβλιοθήκη της Ευξείνου Λέσχης Ποντίων Νάουσας (φωτ.: ΑΠΕ-ΜΠΕ)
ΣΥΛΛΟΓΟΙ

Νάουσα: Το όνειρο για το Μουσείο της Αργυρούπολης αρχίζει να γίνεται πραγματικότητα

9/07/2025 - 12:14μμ
(Εικ.: ΧΚ)
ΠΟΝΤΟΣ

Μαθαίνω ποντιακά: Γνωρίζετε τι είναι η κείρεπη;

9/07/2025 - 10:17πμ
(Φωτ.: facebook / Ένωση Ποντίων Ματσούκας)
ΠΟΝΤΟΣ

Ένωση Ποντίων Ματσούκας: Λάλεσε και φέτος η παρχαρομάνα στον Άγιο Δημήτριο Κοζάνης

9/07/2025 - 9:19πμ
Η Μαρία-Σοφία Αραπίδου και ο Χρήστος Καλιοντζίδης
ΠΟΝΤΟΣ

«Μελίτικον καϊτέν» τραγουδά ο Χρήστος Καλιοντζίδης – Λύρα παίζει η Μαρία-Σοφία Αραπίδου

8/07/2025 - 9:35μμ
Η παρχαρομάνα ατενίζει τον παρχάρη της (φωτ.: Θωμαΐς Κιζιρίδου)
ΠΑΡΑΔΟΣΗ

Παρχαρομάνα, ρωμάνα, αρνομάνα, νεράιδα ή μήπως απλώς μάνα του παρχαριού;

8/07/2025 - 9:05μμ
Η Οινόη του 1875, φωτογραφημένη από τον  Dimitriy Ivanovich Yermakov (πηγή: eskiturkiye.net)
ΠΟΝΤΟΣ

Οινόη του Πόντου, ένα πολύ ισχυρό ναυτιλιακό κέντρο – Δύο συμφορές «έσβησαν» τους Έλληνες

7/07/2025 - 8:21μμ
ΔΙΑΒΑΣΤΕ ΠΕΡΙΣΣΟΤΕΡΑ

ΡΟΗ ΕΙΔΗΣΕΩΝ

17α Τενεδίων Δρώμενα: Ο Σύλλογος Απανταχού Τενεδίων τιμά τη μνήμη του Αγίου Αβούδιμου

6 ώρες πριν
Πυροσβέστης επιχειρεί στην κατάσβεση πυρκαγιάς που ξέσπασε λίγο πριν τις 18.00 το απόγευμα σε αγροτοδασική έκταση στο Ασπροχώρι Ωρωπού (φωτ.: ΑΠΕ-ΜΠΕ / Ορέστης Παναγιώτου)

Φωτιά στον Ωρωπό: Δύο τα δύσκολα μέτωπα – Μάχη με τις φλόγες δίνουν οι πυροσβέστες – Ενισχύθηκαν οι δυνάμεις

7 ώρες πριν
Στιγμιότυπο από παλαιότερο Φεστιβάλ Παράδοσης (φωτ.: facebook / Δήμος Θέρμης)

Με έντονη ποντιακή παρουσία το 4ο Φεστιβάλ Παράδοσης του Δήμου Θέρμης

7 ώρες πριν
(Φωτ.: slgr.gr)

Super League: Κλήρωση για νέο πρωτάθλημα με βράβευση Ποστέκογλου – Το πρόγραμμα της πρεμιέρας

8 ώρες πριν
(Φωτ. αρχείου: ΑΠΕ-ΜΠΕ / Ορέστης Παναγιώτου)

Τέσσερις Κινέζοι υπήκοοι συνελήφθησαν για κατασκοπεία – Την Πέμπτη οδηγούνται στον εισαγγελέα

8 ώρες πριν
Μαθήτριες σε ελληνικό σχολείο της Φάτσας (φωτ.: «Η Έξοδος», τόμ. ΙΑ')

Μαρτυρία Ευστράτιου και Μελέτιου Σιδηρόπουλου: Το σύνταγμα ήταν το δηλητήριο που μας κρυφοπότισαν οι Τούρκοι

9 ώρες πριν

ΑΚΟΛΟΥΘΗΣΤΕ ΜΑΣ

pontosnews.gr

Ειδήσεις και άρθρα για τον Πόντο και τη Μ. Ασία, αλλά και την επικαιρότητα στην Ελλάδα, τον Κόσμο και την Ομογένεια. Πλούσια θεματολογία ποικίλης ύλης με έμφαση σε πολιτιστικά δρώμενα.

Copyright © 2025 pontosnews.gr
Made by minoanDesign

  • TAYTOTHTA
  • ΔΙΑΦΗΜΙΣΗ
  • ΟΡΟΙ ΧΡΗΣΗΣ
  • ΕΠΙΚΟΙΝΩΝΙΑ
Δεν βρέθηκαν αποτελέσματα
Προβολή όλων
  • ΑΡΧΙΚΗ
  • ΠΟΝΤΟΣ
    • ΧΡΟΝΟΛΟΓΙΟ
    • ΓΕΝΟΚΤΟΝΙΑ
    • ΙΣΤΟΡΙΑ
    • ΠΑΡΑΔΟΣΗ
    • ΠΡΟΣΩΠΙΚΟΤΗΤΕΣ
    • ΣΥΛΛΟΓΟΙ
    • ΛΕΞΙΚΟ
  • ΕΛΛΑΔΑ
  • ΚΥΠΡΟΣ
  • ΟΜΟΓΕΝΕΙΑ
  • ΠΟΛΙΤΙΚΗ
  • ΓΝΩΜΕΣ
    • Μάρκος Τρούλης
    • Παντελής Σαββίδης
    • Σάββας Καλεντερίδης
    • Θεόφιλος Πουταχίδης
  • ΟΙΚΟΝΟΜΙΑ
  • ΑΜΥΝΑ
  • ΚΟΣΜΟΣ
  • ΑΘΛΗΤΙΣΜΟΣ
  • ΥΓΕΙΑ
  • ΠΕΡΙΕΡΓΑ
  • ΣΥΝΤΑΓΕΣ
  • ΠΙΣΤΗ
  • ΠΟΛΙΤΙΣΜΟΣ
  • ΤΑΞΙΔΙ
  • ΕΚΔΗΛΩΣΕΙΣ
  • PONTOS BLOG

Copyright © 2024 pontosnews.gr
Made by minoanDesign