Χορός που τον συναντάμε σε όλες σχεδόν τις περιοχές του Πόντου. Το όνομά του προέρχεται από το τουρκικό σαρίκιζ, που σημαίνει ξανθή κόρη, και απαντάται και ως σαρίκουζ ή σαρί κουζ.
Χορεύεται από άνδρες και γυναίκες σε κάθε περίσταση γλεντιού.
Στον κεντρικό και ανατολικό Πόντο, καθώς και στην περιοχή του Καρς, η μελωδία είναι η ίδια, σε ρυθμό εννιάσημο, με μόνη διαφοροποίηση στην ταχύτητά του, και δεν συνοδεύεται από τραγούδι. Στην περιοχή του Καρς βρίσκουμε τον γρηγορότερο ρυθμό.
Το στιλ των βημάτων του χορού και των κινήσεων των χεριών και του κορμιού είναι επίσης παρόμοια, αν και ο αριθμός των βημάτων μπορεί να διαφέρει.
Συναντάμε τρεις διαφορετικές χορογραφίες. Στην πρώτη τα βήματα εκτελούνται με τη σειρά: επιτόπου, προς το κέντρο του κύκλου και προς τα έξω χωρίς τελικά να υπάρχει μετακίνηση αριστερά ή δεξιά (παραλλαγή μεταξύ άλλων χωριών της περιοχής της Τραπεζούντας όπως η Ίμερα, χωριά της Ματσούκας κ.α.).
Στη δεύτερη τα βήματα γίνονται επιτόπου και προς τα δεξιά, πάνω στην περιφέρεια του κύκλου· έτσι έχουμε μετακίνηση προς τα δεξιά (παραλλαγή πολλών χωριών του παραλιακού άξονα μεταξύ Τραπεζούντας και Σαμψούντας, χωριών της Κάβζας κ.α.).
Στην τρίτη παραλλαγή, ευρύτερα διαδομένη στα χωριά του Καρς, μετά τα επιτόπου βήματα ακολουθούν βήματα διαγώνια δεξιά τα οποία συγκλίνουν προς το κέντρο του κύκλου, και τέλος βήματα που ανοίγουν τον κύκλο στην αρχική του περιφέρεια· η μετακίνηση και εδώ γίνεται προς τα δεξιά.
Εκτός των τριών κύριων παραλλαγών του χορού υπάρχουν και αρκετές άλλες λιγότερο διαδομένες.
Διαφορετική είναι η περίπτωση του χορού στην περιοχή της Πάφρας. Τόσο η μελωδία όσο και τα βήματα είναι τελείως διαφορετικά. Τα βήματα μάλιστα είναι παρόμοια με αυτά άλλων χορών από διαφορετικές περιοχές του Πόντου όπως το τούρι του Καρς, το ντόρταγιαχ του Τσόρουμ, το ούτσαϊ της Νικόπολης κ.ά.
Η χορογραφία απαιτεί ζωηρές κινήσεις από τα χέρια και ολόκληρο το σώμα, όπως εξάλλου και οι περισσότεροι χοροί της Πάφρας. Η ονομασία σαρίγουζ προέρχεται από το ομώνυμο τραγούδι που συνοδεύει τη μελωδία με το δίσημο ρυθμό.
Τα ίδια βήματα με την ίδια χορογραφία χορεύονται επίσης πιο ζωηρά, πιο γρήγορα και κυρίως πιο πηδηχτά· ο χορός τότε ονομάζεται σαρικιζίν ατλαμασί, δηλαδή πηδηχτό (ατλαμασίν) σαρίγουζ. Η μελωδία διαφέρει από αυτή του σαρίγουζ, αν και συνεχίζει να έχει δίσημο ρυθμό (με γρηγορότερη πάντως αγωγή). Διαφορετικό είναι και το τραγούδι που συνοδεύει τη μελωδία.
Χορό με παρόμοια βήματα συναντάμε και στην περιοχή της Τραπεζούντας, το εκατήβα σα παξέδας που παίρνει το όνομά του από το ομώνυμο τραγούδι. Τόσο το τραγούδι όσο και η μελωδία αυτού του χορού είναι μοναδικά.
Κυριάκος Μωυσίδης
Από την Εγκυκλοπαίδεια Ποντιακού Ελληνισμού
