Μεγαλύτερη αυστηρότητα όσον αφορά τις επιστροφές παράτυπων μεταναστών, αυξημένοι έλεγχοι στα εξωτερικά σύνορα, επιτάχυνση των διαδικασιών: Οι Βρυξέλλες ανακοίνωσαν σήμερα μια μεταρρύθμιση του ασύλου, για την οποία ΜΚΟ την κατηγορούν ότι υποχώρησε στις πιο εχθρικές ως προς την υποδοχή των μεταναστών χώρες.
Η Ούρσουλα φον ντερ Λάιεν υπεραμύνθηκε μιας «δίκαιης και λογικής» ισορροπίας ανάμεσα στην ευθύνη και την αλληλεγγύη μεταξύ των 27.
«Πρέπει να βρούμε μακροπρόθεσμες λύσεις για τη μετανάστευση», δήλωσε, υπογραμμίζοντας πως η πυρκαγιά στον καταυλισμό της Μόριας ήταν μια έντονη υπενθύμιση της ανάγκης για δράση.
Πέντε χρόνια μετά την κρίση του 2015, αυτό το νέο «Ευρωπαϊκό Σύμφωνο για τη Μετανάστευση και το Άσυλο» προβλέπει πως οι χώρες της ΕΕ που δεν θέλουν να πάρουν αιτούντες άσυλο σε περίπτωση αύξησης των μεταναστευτικών ροών, θα πρέπει να συμμετάσχουν στις επιστροφές όσων η αίτησή τους απορρίπτεται από τις ευρωπαϊκές χώρες στις οποίες έφτασαν, προς τις χώρες προέλευσής τους.
Ωστόσο το προτεινόμενο αυτό σύμφωνο περιλαμβάνει την προστασία από δικαστικές διώξεις των ΜΚΟ που διασώζουν μετανάστες στη θάλασσα. Αναθεωρεί επίσης την αρχή που αφορά στο να ανατίθεται στην πρώτη χώρα εισόδου η ευθύνη της επεξεργασίας των αιτημάτων για άσυλο.
Ο Κανονισμός του Δουβλίνου –που είναι αυτή τη στιγμή ο πυλώνας του συστήματος ασύλου στην Ευρώπη–, δεν έχει σταματήσει να τροφοδοτεί τις εντάσεις ανάμεσα στους 27, εξαιτίας του βάρους που εναποθέτει στις χώρες που λόγω γεωγραφικής θέσης είναι στην πρώτη γραμμή των αφίξεων, όπως η Ελλάδα και η Ιταλία.
Στην πρόταση της Επιτροπής η χώρα που είναι υπεύθυνη για το αίτημα ασύλου θα μπορεί να είναι εκείνη στην οποία ένας μετανάστης έχει αδελφό ή αδελφή, στην οποία έχει εργαστεί ή σπουδάζει. Επίσης, η χώρα που έχει χορηγήσει βίζα σε έναν μετανάστη θα είναι εκείνη που θα πρέπει να επιφορτιστεί με την αίτηση ασύλου.
Σε διαφορετική περίπτωση, οι χώρες πρώτης εισόδου θα παραμείνουν υπεύθυνες.
Παράλληλα, προβλέπεται και μια πιο γρήγορη διαδικασία ώστε να απορρίπτονται πιο γρήγορα όσοι έχουν λίγες πιθανότητες να λάβουν διεθνή προστασία. Πρόκειται, σύμφωνα με την Επιτροπή, για όσους είναι από χώρες που είχαν ένα θετικό ποσοστό απόκρισης σε αιτήματα ασύλου μικρότερο του 20%, όπως η Τυνησία ή το Μαρόκο. Γι’ αυτούς, η επεξεργασία του αιτήματος ασύλου θα γίνεται στα σύνορα και σε ένα διάστημα 12 εβδομάδων.
Αν μία χώρα υπόκειται σε μεταναστευτική «πίεση» και εκτιμά ότι δεν μπορεί πλέον να αναλάβει την ευθύνη, τότε μπορεί να ζητήσει την ενεργοποίηση ενός «υποχρεωτικού μηχανισμού αλληλεγγύης», ο οποίος πρέπει να αποφασιστεί από την Επιτροπή. Σε αυτόν όλα τα κράτη θα συνεισφέρουν, ανάλογα με την οικονομία και τον πληθυσμό τους. Όμως μπορούν να επιλέξουν ανάμεσα στο να υποδεχθούν αιτούντες άσυλο, να «γίνουν ανάδοχοι» της επιστροφής στη χώρα του ενός μετανάστη που δεν έχει δικαίωμα να παραμείνει στην ΕΕ, ή να βοηθήσουν κυρίως στην κατασκευή κέντρων υποδοχής.
Σε περίπτωση μιας παρόμοιας «κρίσης» με εκείνην του 2015, όταν τουλάχιστον ένα εκατομμύριο πρόσφυγες έφθασαν στην Ευρώπη, η επιλογή για μια χώρα περιορίζεται στη ανάληψη της ευθύνης για τη μετεγκατάσταση των προσφύγων ή την επιστροφή των μεταναστών που έχει απορριφθεί η αίτηση ασύλου τους. Όμως, αν μία χώρα της ΕΕ δεν καταφέρει να στείλει μετανάστες στη χώρα προέλευσής τους μέσα σε οκτώ μήνες, οφείλει να τους υποδεχθεί.
«Πρόκειται για εναλλακτικές επιλογές που θεωρούνται ανέφικτες για τις μικρές χώρες που δεν διαθέτουν τα μέσα», εκτιμά μία ευρωπαϊκή πηγή.
Η Ευρωπαία Επίτροπος Εσωτερικών Υποθέσεων Ίλβα Γιόχανσον υπενθυμίζει πως η κατάσταση είναι πολύ διαφορετική από το 2015, καθώς ο αριθμός των αφίξεων παράτυπων μεταναστών στην ΕΕ έπεσε το 2019 στους 140.000. Και αν το 2015 το 90% των μεταναστών απέκτησαν το καθεστώς του πρόσφυγα, σήμερα τα δύο τρία δεν έχουν δικαίωμα σε διεθνή προστασία, κάτι που μειώνει τον αριθμό των ενδεχόμενων μετεγκαταστάσεων.
Προκειμένου να αυξηθούν οι επιστροφές προς τις χώρες προέλευσης, η Επιτροπή θα ορίσει έναν συντονιστή που θα στηρίζεται σε ένα δίκτυο «ειδικών» στα κράτη-μέλη. Ταυτόχρονα, θα «εντατικοποιήσει τις διαπραγματεύσεις» με τις χώρες προέλευσης.
Η ΕΕ έχει υπογράψει 24 συμφωνίες επανεισδοχής με τρίτες χώρες, αλλά «δεν λειτουργούν όλες» σχολιάζει η Ίλβα Γιόχανσον. Ένα μέσο πίεσης θα είναι η δημοσίευση ετήσιων εκθέσεων που αποτιμούν την ικανότητα κάθε χώρας προέλευσης να πάρει πίσω τους πολίτες της, και η οποία που θα έχει συνέπειες στη χορήγηση βίζας.
Πάντως, η ΜΚΟ Oxfam κατηγόρησε την Επιτροπή ότι «υποκύπτει στις αντιμεταναστευτικές κυβερνήσεις». Για τον ειδικό στο Μεταναστευτικό Ιβ Πασκουό, η Επιτροπή «κάνει μια αναδιευθέτηση ενός συνόλου χωρίς πραγματικό σχέδιο, χωρίς δομή, χωρίς σκελετό».
«Είναι ένας συμβιβασμός ανάμεσα στη μικροψυχία και την ξενοφοβία» γράφει στο Twitter ο Βέλγος ερευνητής Φρανουά Γκεμέν, λέγοντας πως πρόκειται για «τις ίδιες συνταγές που αποτυγχάνουν εδώ και 20 χρόνια, και την ίδια λογική της Ευρώπης-φρούριο».
- Αναδημοσίευση από το Γαλλικό Πρακτορείο / ΑΠΕ-ΜΠΕ / ΒΧ.