Σαν σήμερα, το 1993, ξεκίνησε η Επιχείρηση «Χρυσόμαλλο Δέρας» – Η διάσωση των Ποντίων στο Σοχούμ (βίντεο)

Το 1993 η ελληνική κυβέρνηση επιχείρησε να σώσει τους άμαχους Έλληνες του Πόντου στην πόλη Σοχούμ, όπου είχε ξεσπάσει πόλεμος. Η επιχείρηση είχε επικεφαλής τον αξιωματικό Βασίλη Ντερτιλή, γιο του πραξικοπηματία Νικόλαου Ντερτιλή.

Ήταν όμως απόφαση της υφυπουργού Εξωτερικών Βιργινίας Τσοδερού που είχε καλή γνώση του ποντιακού ελληνισμού και ήλπιζε ότι ή άφιξη των παλλινοστούντων θα δυνάμωνε τις περιοχές της Θράκης.

Η Αμπχαζία
Η περιπέτεια εκτυλίχθηκε στη Δημοκρατία της Αμπχαζίας, με πρωτεύουσα το Σουχούμ. Η επαρχία ανεξαρτητοποιήθηκε από τη Γεωργία το 1990 και παραμένει ανεξάρτητη περιοχή, η οποία όμως είναι αναγνωρισμένη μόνο από τη Ρωσία.

Η θέση της Αμπχαζίας στον Εύξεινο Πόντο (πηγή: commons.wikimedia.org)

Στη Γεωργία η παρουσία του ελληνισμού χρονολογείται από τον 19ο αιώνα. Λόγω των πολύ καλών σχέσεων της Γεωργίας-Ρωσίας είχε δημιουργηθεί ένα κλίμα ασφάλειας στη περιοχή, το οποίο επέτρεψε σε πολλούς Έλληνες να εγκατασταθούν στη Γεωργία και στην ευρύτερη περιοχή του Καυκάσου.

Το 1920 οι Έλληνες της Γεωργίας αριθμούσαν περίπου 50.000 άτομα. Μετά από 25 χρόνια αποτελούσαν την πλειονότητα στην ευρύτερη περιοχή.

Η έναρξη των επιχειρήσεων στη περιοχή της Αμπχαζίας
Ο πόλεμος ξεκίνησε το 1992-1993 και χαρακτηρίστηκε από πολλούς «ξεχασμένη σύρραξη», παρόλο που είχε δεκάδες χιλιάδες θύματα και 250.000 άνθρωποι εκτοπίστηκαν από τις εστίες τους. Δύο ήταν οι κύριοι λόγοι: η περιορισμένη κάλυψη των γεγονότων από τα ΜΜΕ και το ότι μετά τη λήξη του δεν αναλύθηκαν και δεν προβλήθηκαν τα γεγονότα.

Βιργινία Τσουδερού (φωτ.: ΑΠΕ-ΜΠΕ)

Η ένταση μεταξύ Γεωργίας και Αμπχαζίας είχε εκδηλωθεί από το 1970. Τότε η Μόσχα πίεζε την Τιφλίδα να ρίξει τις τιμές στα φρούτα και στο κρασί που προμηθευόταν η Ρωσία. Το 1988 οι προστριβές πήραν το χαρακτήρα αγώνα ανεξαρτησίας της Αμπχαζίας από τη Γεωργία. Το 1992 η διαμάχη κορυφώθηκε όταν κατά τη διάρκεια επίσκεψης αντιπροσωπείας της Γεωργίας στην Αμπχαζία, αυτονομιστές της περιοχής έστησαν ενέδρα στη αποστολή της Γεωργίας.

Η απομάκρυνση των Ελλήνων από την περιοχή
Η επιχείρηση «Χρυσόμαλλο Δέρας» αποτελεί άθλο των Ενόπλων Δυνάμεων και ήταν η πρώτη επιχείρηση εκκένωσης αμάχων που έγινε από κράτος μέλος της ΕΕ, χωρίς να υπάρχουν εμπειρίες κατά το παρελθόν.

Η αποχώρηση των Ελλήνων της Γεωργίας ξεκίνησε τον Ιούλιο του 1993 και διήρκεσε έναν μήνα. Η Αθήνα ενεργοποίησε την ελληνική διπλωματική αποστολή στη Μόσχα, επειδή δεν υπήρχε διπλωματική αποστολή στη Γεωργία. Οι δυσκολίες ήταν μεγάλες, και το πρώτο βήμα ήταν να αναπτύξει η Αθήνα συνεργασία με τη Ρωσία και τη Γεωργία, ώστε να δημιουργηθούν οι κατάλληλες συνθήκες επικοινωνίας με τους Έλληνες της περιοχής.

Κρίσιμο θέμα ήταν επίσης να επιλεγεί το κατάλληλο μέσο για την εκκένωση του ελληνικού πληθυσμού.

Αρχικά προτάθηκε η διαφυγή των Ελλήνων με εναέρια μέσα. Η επιλογή όμως αυτή ενείχε κινδύνους, καθώς αφενός ο αριθμός των Ελλήνων που έπρεπε να απομακρυνθούν ήταν πολύ μεγάλος, και αφετέρου γιατί καμία από τις εμπλεκόμενες πλευρές δεν μπορούσε να εγγυηθεί την ασφάλεια του εναέριου χώρου της περιοχής. Τελικά επιλέχθηκε η εκκένωση διά θαλάσσης. Ακολούθησε ενημέρωση των Ελλήνων της περιοχής από την ελληνική διπλωματική αποστολή.

Την ίδια στιγμή στην Αθήνα σήμανε συναγερμός, με το υπουργείο Άμυνας να συγκεντρώνει ομάδα 10 καταδρομέων για να πάει στη Γεωργία. Επικεφαλής της επιχείρησης ανέλαβε ο πλοίαρχος Βασίλης Ντερτιλής. Τα μέλη της ομάδας θα εμφανίζονταν στη Γεωργία ως υπάλληλοι του υπουργείου Εξωτερικών, με διαβατήρια Γεωργίας. Δηλαδή οι Έλληνες στρατιωτικοί στάλθηκαν άοπλοι.

Βασίλης Ντερτιλής

Η εκτέλεση της επιχείρησης
Η επιχείρηση είχε χαρακτηριστεί άκρως απόρρητη, ωστόσο διέρρευσε σε τοπικά μέσα ενημέρωσης. Τελικά, η ελληνική δύναμη αναχώρησε με πολιτικό αεροσκάφος των Γεωργιανών Αερογραμμών. Οι Έλληνες στρατιωτικοί εγκαταστάθηκαν σε κτήριο το οποίο φυλασσόταν από Ρώσους αλεξιπτωτιστές.

Σε κάθε μέλος της ομάδας είχε δοθεί ποσό 1.000 δολαρίων με σκοπό να χρησιμοποιηθούν ως μέσο δωροδοκίας σε περίπτωση που συλληφθούν.

Παράλληλα, επειδή το ελληνικό τμήμα ήταν άοπλο, την ασφάλεια του λιμανιού ανέλαβαν Γεωργιανοί στρατιώτες, οι οποίοι πήραν χρήματα από τον Έλληνα πλοίαρχο με σκοπό να εξασφαλίσουν την ασφαλή αποχώρηση των Ελλήνων της πόλης. Οι Έλληνες αρχικά περνούσαν τελωνειακό έλεγχο από τους Γεωργιανούς και αστυνομικό έλεγχο από τις ρωσικές δυνάμεις. Αμέσως μετά πέρασαν από υγειονομικό έλεγχο από στελέχη του Πολεμικού Ναυτικού.

Στο πλοίο, για την περίπτωση που κάτι πήγαινε στραβά, υπήρχαν 20 βατραχάνθρωποι των ΟΥΚ οι οποίοι όμως ουδέποτε αποβιβάστηκαν, καθώς είχαν προμηθευτεί ναυτικά φυλλάδια και ήταν μέλη του πληρώματος. Η εκκένωση εξελίχθηκε ομαλά και με πλήρη ασφάλεια. Η αίσια έκβαση της επιχείρησης «Χρυσόμαλλο Δέρας» προβλήθηκε με διθυραμβικά σχόλια από τα διεθνή ΜΜΕ και αποτελεί μια από τις μεγαλύτερες επιχειρήσεις εκκένωσης αμάχων ευρωπαϊκού κράτους από εμπόλεμη ζώνη.

Το σχέδιο όμως για οργανωμένη εγκατάσταση των Ποντίων στη Θράκη δεν ολοκληρώθηκε, και στις επόμενες εκλογές η Β. Τσουδερού δεν επανεξελέγη καθώς το κόμμα της έχασε πολλές έδρες.

• Πηγή: mixanitouxronou.gr.