Μετά από μια σειρά αποτυχιών και την αποχώρηση εκατοντάδων Ρώσων μισθοφόρων από τις γραμμές του μετώπου νότια της Τρίπολης, η επίθεση των δυνάμεων του Χαλίφα Χαφτάρ εναντίον της πρωτεύουσας της Λιβύης μοιάζει να αναβάλλεται, ίσως και επ’ αόριστον. Τη Δευτέρα οι η Κυβέρνηση Εθνικής Ενότητας, που ελέγχει τον εναέριο χώρο της πρωτεύουσας χάρη στην τουρκική υποστήριξη, έδωσε τελεσίγραφο 72 ωρών στον Χαλίφα Χαφτάρ να αποσύρει τις δυνάμεις του.
Το τελεσίγραφο εστάλη λίγο μετά την κατάληψη από τις δυνάμεις της κυβέρνησης της Τρίπολης της αλ-Ουατίγια, σημαντικής αεροπορικής βάσης οπισθοφυλακής των δυνάμεων του Χαλίφα Χαφτάρ, σε απόσταση 140 χιλιομέτρων από την Τρίπολη.
Σύμφωνα με τους αναλυτές, Ρωσία και Τουρκία φέρονται να κατέληξαν σε συμφωνία προκειμένου να αποφύγουν μια σύγκρουση επί λιβυκού εδάφους. Αυτή η συμφωνία είχαν σαν αποτέλεσμα της αποχώρησης των μισθοφόρων της προσκείμενης στο Κρεμλίνο ομάδας Wagner, σύμφωνα με τον Τζαλέλ Χαρχάουι, ερευνητή του Ινστιτούτου Clingendael της Χάγης. Επιπλέον, ρωσικά αεροσκάφη αναπτύχθηκαν για να αποτρέψουν τις δυνάμεις της κυβέρνησης της Τρίπολης να προωθηθούν πέραν των ορίων της περιφέρειας της πρωτεύουσας.
«Η διακοπή των επιθέσεων από τουρκικά drone κατά τη διάρκεια της αποχώρησης των Ρώσων μισθοφόρων δείχνει την ύπαρξη συμφωνίας», παρατηρεί ο Βόλφραμ Λάχερ, ερευνητής του Γερμανικού Ινστιτούτου Διεθνών Σχέσεων και Ασφαλείας. Ακόμα, εκτιμά ότι Τουρκία και Ρωσία προσπαθούν να κατανείμουν ζώνες επιρροής στην Λιβύη, και προσθέτει ότι μένει να φανεί με ποιον τρόπο θα αντιδράσουν οι Ηνωμένες Πολιτείες, τα Ηνωμένα Αραβικά Εμιράτα, η Αίγυπτος και η Γαλλία, που υποστήριξαν ή υποστηρίζουν τον στρατάρχη.
Με την αποχώρηση των μισθοφόρων η Ρωσία θέτει τέλος στην επίθεση κατά της Τρίπολης, ωστόσο συνεχίζει να υποστηρίζει τον Χαλίφα Χαφτάρ, η επιβίωση του οποίου εξαρτάται από τη Μόσχα. Ο Τζαλέλ Χαρχάουι σχολιάζει ότι η αποτυχία της κατάληψης της πρωτεύουσας είναι μια ευκαιρία για το Κρεμλίνο ώστε να ενισχύσει την πολιτική του επιρροή επί της Κυρηναϊκής, χωρίς να κόψει τελείως τις γέφυρες με την Άγκυρα.
Σύμφωνα δε με τον Έμαντ Μπάντι, αναλυτή του Atlantic Council, η Ρωσία «θα αυξήσει την εξάρτηση του Χαφτάρ από την ίδια, διότι τώρα έχει ανάγκη από κάθε μορφής ξένη υποστήριξη για να αποφύγει την ταπείνωση». Τις ρωσικές προθέσεις υποψιάζονται επίσης οι ΗΠΑ: «Η Μόσχα προσπαθεί ξεκάθαρα να γείρει την πλάστιγγα προς όφελός της στη Λιβύη» προειδοποίησε σε ανακοίνωση που εξέδωσε ο επικεφαλής της αμερικανικής στρατιωτικής διοίκησης για την Αφρική (Africom), στρατηγός Στίβεν Τάουνσεντ.
Ωστόσο, η Ρωσία δεν θέλει να εμπλακεί σε μια μακροχρόνια και πολυδάπανη σύρραξη στη Λιβύη, όπως έκανε από το 2015 στη Συρία.
Από τη μεριά του ο υπουργός Εξωτερικών της Γαλλίας εξέφρασε χθες την ανησυχία του για μα «συροποίηση» της Λιβύης, στα 200 χιλιόμετρα από τις ευρωπαϊκές ακτές».
Ο Χαφτάρ έχει πέσει σε δυσμένεια;
«Εάν ήταν μόνο στο χέρι των Ρώσων, ο Χαφτάρ θα διέθετε σήμερα πολύ λιγότερη ισχύ», θεωρεί ο ερευνητής Τζαλέλ Χαρχάουι. Από το 2014 ο στρατάρχης υποστηρίζεται άνευ όρων από το Αμπού Ντάμπι και το Κάιρο. Και, σύμφωνα με τους αναλυτές, οι χώρες του Κόλπου –κυρίως τα Ηνωμένα Αραβικά Εμιράτα–, έχουν αναλάβει την χρηματοδότηση της ομάδας Wagner.
Στο τέλος του Απριλίου, ο Χαλίφα Χαφτάρ δήλωσε ότι πήρε «λαϊκή εντολή» να κυβερνήσει τη Λιβύη, μια ανακοίνωση που έμεινε χωρίς συνέχεια, αλλά τορπίλισε τις ελπίδες επανάληψης του ενδολιβυκού διαλόγου.
Έκτοτε, οι Ρώσοι φαίνεται ότι επενδύουν σε μία άλλη προσωπικότητα ισχυρής επιρροής στην ανατολική Λιβύη, τον Αγκουίλα Σάλεχ, πρόεδρο του εκλεγμένου κοινοβουλίου με έδρα την Κυρηναϊκή. Έτσι χθες, ο Σεργκέι Λαβρόφ του τηλεφώνησε για να του τονίσει «την απουσία προοπτικής σε μια διευθέτηση της κρίσης μέσω της στρατιωτικής βίας» και για να τον πιέσει «για την επείγουσα έναρξη εποικοδομητικού (ενδολιβυκού) διαλόγου», σύμφωνα με ανακοίνωση της λιβυκής διπλωματίας.
Και, σύμφωνα με βίντεο που κυκλοφόρησε στα μέσα κοινωνικής δικτύωσης, ο Αγκουίλα Σάλεχ φαίνεται ότι υπάκουσε στην ρωσική προτροπή, απαριθμώντας ενώπιον των αρχηγών των φυλών της ανατολικής Λιβύης τις συστάσεις των «Ρώσων φίλων του» για την επανάληψη του διαλόγου.