Και ξαφνικά χθες, το Ηρώδειο πλημμύρισε συναίσθημα. Ο Πόντος κατάφερε για ακόμα μία φορά να ενώσει όλους όσοι μπορεί να έχουν πολλά να μοιράσουν αλλά σκύβουν το κεφάλι για να τιμήσουν τους 353.000 νεκρούς που άφησε πίσω της η δεύτερη και σκληρότερη φάση της Γενοκτονίας, το 1919. Όπως ακριβώς έγινε στην εκδήλωση τιμής και μνήμης «Πόντος: Σταύρωση και Μνήμη» που διοργάνωσε η Εύξεινος Λέσχη Αθηνών, υπό την αιγίδα της Παμποντιακής Ομοσπονδίας Ελλάδος, και όπου τα δάκρυα κύλησαν αβίαστα.
Με όχημα τις φωνές της παρουσιάστριας Πόπης Τσαπανίδου και του αφηγητή Ιεροκλή Μιχαηλίδη, χιλιάδες θεατές πήραν μια γεύση από τον εφιάλτη που βίωσαν οι πρόγονοί μας στις πόλεις του Πόντου.
Οι καλλιτέχνες που συμμετείχαν αφιλοκερδώς στη μεγαλειώδη εκδήλωση της Ευξείνου Λέσχης –Γιώργος Νταλάρας, Μελίνα Ασλανίδου, Κωνσταντίνος & Ματθαίος Τσαχουρίδης, Έλενα Κελεσίδου, Ελένη Ουζουνίδου, Χάικ Γιαζιτζιάν, Σαρίνα Κρος, Πέλα Νικολαΐδη και Χρήστος Καλιοντζίδης– έδωσαν τον καλύτερό τους εαυτό και απέσπασαν το πιο θερμό χειροκρότημα του κοινού.
«Αητέντς επαραπέτανεν», «Τη Τρίχας το γεφύριν», «Τσάμπασιν», «Η κόρ’ επήεν σο παρχαρ», «Σουμέλα λεν την Παναγιά», «Σεράντα μήλα», «Πάρθεν η Ρωμανία» και «Την πατρίδα μ’ έχασα» είναι μόνο μερικά από τα τραγούδια που ακούστηκαν στο Ηρώδειο και ξεσήκωσαν τον κόσμο. Ο Χάικ Γιαζιτζιάν και η Σαρίνα Κρος ερμήνευσαν αρμενικά τραγούδια τιμώντας έτσι όχι μόνο τα θύματα της Γενοκτονίας των Ποντίων αλλά και την καταγωγή τους. Διαφορετική νότα έδωσε η υψίφωνος της Λυρικής Έλενα Κελεσίδη που ερμήνευσε το τραγούδι «Ρωμαίισα καλομάνα» του Χρήστου Παπαδόπουλου και του Μιχάλη Νικολαΐδη, αλλά και η ηθοποιός Ελένη Ουζουνίδου που διηγήθηκε ιστορίες φρίκης. Καθοριστική ήταν η παρουσία της χορωδίας και της ορχήστρας παραδοσιακών οργάνων ενώ το χορευτικό συγκρότημα «Έκνευσις» άφησε τις καλύτερες εντυπώσεις για τον τρόπο που παρουσίασε χορούς του Πόντου και ειδικά τη σέρρα.
Ιστορίες του χθες και η πραγματικότητα του σήμερα
Συγκινημένοι διηγήθηκαν ιστορίες η Πόπη Τσαπανίδου, ο Ιεροκλής Μιχαηλίδης και ο κ. Δημήτρης που γεννήθηκε στο Σοχούμ. Η Πόπη Τσαπανίδου διηγήθηκε την ιστορία του παππού της ο οποίος ήταν ένας άνθρωπος χωρίς ταυτότητα. Έφυγε παιδί που μόλις μιλούσε από τον Πόντο μέχρι που τον περιμάζεψε η οικογένεια Τσαπανίδη, τον υιοθέτησε, τον ανέθρεψε και του έδωσε το όνομά της. Έτσι το παιδί από τον Πόντο έγινε «Τσαπανίδης» – το μόνο όνομα που γνώριζε.
Ο Ιεροκλής Μιχαηλίδης από την πλευρά του μίλησε για μια γιαγιά που δεν έτρωγε ψάρι γιατί δεν ήθελε να φάει το παιδί της που το πέταξαν στη θάλασσα επειδή ήταν νεκρό.
Ο κ. Δημήτρης μίλησε για τη θεία του Μαρία που έφυγε από τον Πόντο εξόριστη για την πρώην ΕΣΣΔ, περνώντας απίστευτες κακουχίες.
Στα ταξίδια στον Πόντο που άρχισαν να κάνουν οι Πόντιοι τρίτης γενιάς, είπε ο Ιεροκλής Μιχαηλίδης, το γεγονός ότι η ποντιακή διάλεκτος μιλιέται ακόμα, τους έκαναν να νιώθουν όχι πως επισκέπτονταν την πατρίδα αλλά πως γυρνούσαν στην πατρίδα. Σε υποδέχονται λέγοντας «καλά ημέρας» ή «να έρχεστε στο χωρίον να τρώγομε», είπε ο Ιεροκλής, τονίζοντας πως το πιο συγκλονιστικό από όλα είναι όταν τους πλησιάζουν να τους μιλήσουν και τους ρωτούν «εσείς είστε απ’ εμάς ή εμείς απ’ εσάς;». Όσο απίστευτο και να ακούγεται σε κάποιους, είναι πραγματικότητα.
Στον Πόντο αυτή τη στιγμή υπάρχουν άνθρωποι που μιλούν ποντιακά, χορεύουν ποντιακούς χορούς και φορούν ποντιακή φορεσιά, ενώ είναι μουσουλμάνοι.
Κάποιοι από αυτούς αναζητώντας ποιες πραγματικά είναι οι ρίζες τους, αρχίζουν να έχουν επαφές με την Ελλάδα όπου διαπιστώνουν ότι τα ποντιακά παραμένουν μια διάλεκτος ζωντανή που αρνείται να πεθάνει.
Κατάμεστο στο Ηρώδειο
Πλήθος επωνύμων έδωσε το παρών στην μοναδική εκδήλωση. Στις πρώτες σειρές του αρχαίου θεάτρου βρίσκονταν ο πρόεδρος της Ευξείνου Λέσχης Αθηνών Δημήτρης Μελισσανίδης με τη σύζυγό του, ο αδερφός του Ιάκωβος, ο γιος του Γιώργος και ο Σάββας Καλεντερίδης. Λίγο πιο κει κάθονταν ο Αρχιεπίσκοπος Αθηνών και Πάσης Ελλάδος Ιερώνυμος, ο μητροπολίτης Νέας Ιωνίας και Φιλαδελφείας Γαβριήλ και ο θεοφιλέστατος Επίσκοπος Θεσπιών και Πρωτοσύγκελος της ιεράς αρχιεπισκοπής Αθηνών Συμεών.
Μετά την έναρξη έφθασε και ο πρωθυπουργός Αλέξης Τσίπρας, ενώ ήδη βρίσκονταν στις θέσεις τους, μεταξύ άλλων, οι: Αλέκος Φλαμπουράρης, Χρήστος Σπίρτζης, Ρένα Δούρου, Φώφη Γεννηματά, Σάββας Αναστασιάδης, Παύλος Χρηστίδης, Πάνος Καμμένος, Βασίλης Λεβέντης, Κωστής Χατζηδάκης, Νίκος Δένδιας, Σταύρος Θεοδωράκης, Αλέξανδρος Νικολαΐδης, Μιχάλης Καρχιμάκης, Γιώργος Λιάνης, Παναγιώτης Κουρουμπλής, Κώστας Λαλιώτης και Δημήτρης Βίτσας.
«Τα μάτια μου έτρεχαν συνεχώς»
Για την εκδήλωση μίλησαν στο pontos-news.gr οι καλλιτέχνες Ματθαίος και Κωνσταντίνος Τσαχουρίδης, Χρήστος Καλιοντζίδης και Χάικ Γιαζιτζιάν, όπως επίσης και ο αφηγητής Ιεροκλής Μιχαηλίδης αλλά και η Σοφία Σπυράτου που υπέγραψε τη σκηνοθεσία.
«Θα πρέπει να σας ότι ως Ματθαίος Τσαχουρίδης δυσκολεύτηκα πολύ να περπατήσω στη σκηνή κατά τη διάρκεια της έναρξης. Τα μάτια μου έτρεχαν συνεχώς. Θέλω να συγχαρώ όλους τους συντελεστές αυτής της υπερπαραγωγής που έγινε για να τιμήσουμε τα αθώα θύματα, τους αδικοχαμένους νεκρούς μας» δήλωσε ο Μακούλης, που καταχειροκροτήθηκε στο Ηρώδειο. Από την πλευρά του, ο Κωνσταντίνος είπε πως «η 19η Μαΐου βαραίνει τη σκιά μας και νιώθω –όπως είπε και ο αδερφός μου– τη γούλα μ’ να γομούται, γιατί πραγματικά αυτό που ζήσαμε πάνω στη σκηνή δεν το έχουμε ξανανιώσει. Ευχαριστούμε πολύ τους συντελεστές. Το μήνυμα είναι “Ποτέ πια ξανά Γενοκτονία”».
Ο αρμενικής καταγωγής Χάικ Γιαζιτζιάν, αφού τόνισε πως «Ήταν όλα άψογα», πρόσθεσε: «Όλοι κάνουμε λάθη, ωστόσο αυτό που ευχόμαστε είναι να μαθαίνουμε από αυτά ώστε να μην επαναλαμβάνονται. Πριν από 100 χρόνια διέπραξαν γενοκτονία στον Πόντο, λίγο πριν στην Αρμενία και προσφάτως στη Συρία, από όπου και κατάγομαι. Το μήνυμά μου είναι να μην διαπραχθεί ποτέ ξανά γενοκτονία».
Ο νεαρός λυράρης Χρήστος Καλιοντζίδης εξέφρασε την άποψη ότι «για θέματα όπως η Γενοκτονία, οφείλουμε να περνάμε τα μηνύματα μέσα από τέτοιες εκδηλώσεις και πολιτιστικές δράσεις. Ωραίες είναι οι πορείες και οι διαδηλώσεις, πάντα χρειάζονται. Άλλωστε τους Πόντιους μας εκφράζει η επαναστατική διάθεση λόγω ιδιοσυγκρασίας. Ωστόσο θεωρώ πως βραδιές σαν την σημερινή πρέπει να γίνουν πολύ περισσότερες για να περάσουμε πολλά περισσότερα μηνύματα σε μεγαλύτερη μάζα κόσμου, μια και ο πολιτισμός και η μουσική έχουν απίστευτη επιρροή στον υπόλοιπο κόσμο. Όσο για τα 100 χρόνια, το μόνο που εύχομαι και έχω να πω είναι να υπάρξει αναγνώριση της Γενοκτονίας. Θεωρώ ότι η αναγνώριση θα είναι ένα θέμα με πολλές διαστάσεις, ωστόσο αυτό δεν σημαίνει ότι δεν πρέπει να συμβεί γιατί οι ζωές που χάθηκαν δεν πρόκειται να γυρίσουν πίσω».
Ο Ιεροκλής Μιχαηλίδης υπογράμμισε: «Οφείλουμε να προσπαθήσουμε να αναγνωριστεί η Γενοκτονία όχι μόνο για συναισθηματικούς λόγους και λόγους εξιλέωσης, αλλά και για λόγους καλής γειτονίας. Εάν κάποιος δεχθεί και ζητήσει συγγνώμη για κάτι που διέπραξαν οι πρόγονοί του, μετά αλλάζει η στάση του και μπορεί να συναλλάσσεται και να συνομιλεί μαζί σου σε άλλη βάση. Νομίζω ότι αυτή την έννοια έχει και όλη η προσπάθεια για την αναγνώριση της Γενοκτονίας. Δεν ζητάμε τίποτα, ζητάμε μόνο ηθική δικαίωση που νομίζω θα προσφέρει και στους δύο λαούς μια καλύτερη ζωή αργότερα. Εξάλλου, όπως βλέπετε, οι εντάσεις διαρκώς κορυφώνονται».
Συγκινημένη ήταν η σκηνοθέτρια της παράστασης, Σοφία Σπυράτου. «Νομίζω ότι η αποψινή βραδιά ήταν πρωτίστως μεγάλης συγκίνησης και ενός υπέροχου αισθητικού αποτελέσματος. Ήταν μια μεγάλη γιορτή» δήλωσε στο pontos-news.gr.
Η παράσταση «Πόντος: Σταύρωση και Μνήμη» έστειλε μήνυμα ενότητας και έφερε κοντά όλους εμάς με τους προγόνους μας, που με το αίμα τους πότισαν τα χώματα της πατρίδας.
Κείμενο, βίντεο: Πόπη Παπαγεωργίου
Φωτογραφίες: Κώστας Κατσίγιαννης, Αριστείδης Καρά, Πόπη Παπαγεωργίου.
- Χορηγός επικοινωνίας: pontosnews.gr.
- Διαβάστε περισσότερα για τη Γενοκτονία των Ποντίων και συγκλονιστικές Μαρτυρίες στις σχετικές ενότητες του pontosnews.gr.
