Στη χάρη Της εναποθέτουν τις ελπίδες και τις προσευχές τους πιστοί από κάθε γωνιά της Ελλάδας αλλά και του εξωτερικού που συρρέουν κατά χιλιάδες, κάθε χρόνο, στην Ιερά Μονή Παναγίας Γουμένισσας Κιλκίς. Σε αυτήν την ακριτική γωνιά όπου η Παναγία ως Μητέρα, συμπαραστάτης και βοηθός στον πνευματικό και καθημερινό αγώνα, γαληνεύει τις καρδιές τους. Στην κατάφυτη Γουμένισσα, η Ιερά Μονή της Παναγίας αποτελεί ένα από τα μεγαλύτερα προσκυνήματα της Μακεδονίας και υπήρξε το εκκλησιαστικό κέντρο της ευρύτερης περιοχής για αιώνες. Η Μονή ήταν και η αφορμή για να «γεννηθεί» η ομώνυμη πόλη της Γουμένισσας γύρω από αυτό το ιστορικό μοναστήρι.
«Είναι θαυματουργή η εικόνα της Παναγίας, που μετρά περισσότερα από 700 χρόνια ζωής», λέει στο Αθηναϊκό Μακεδονικό Πρακτορείο Ειδήσεων ο θεολόγος Ελευθέριος Κοντέλης, ο οποίος συμμετέχει ενεργά στη ζωή της μονής. Η Παναγία της Γουμένισσας τιμάται τέσσερις φορές το χρόνο. Ωστόσο, ξεχωρίζει ο τετραήμερος εορτασμός της Κοιμήσεως και της Μεταστάσεως της Θεοτόκου (14-17 Αυγούστου).
«Γυναίκες από τη Γουμένισσα φέρνουν απόψε βασιλικούς για να στολίσουν τον Επιτάφιο της Παναγίας, στο προαύλιο της Μονής, ενώ ψάλλονται τα εγκώμια της Θεομήτορος και γίνεται περιφορά του Επιταφίου χοροστατούντος του μητροπολίτη Γουμενίσσης, Αξιουπόλεως και Πολυκάστρου Δημήτριου στους δρόμους της Γουμένισσας» σημειώνει ο Ελ. Κοντέλης.
Ανήμερα Δεκαπενταύγουστου τελείται η πανηγυρική αρχιερατική Θεία Λειτουργία και το απόγευμα της 16ης Αυγούστου, πανηγυρικός Εσπερινός. Στις 17 Αυγούστου πραγματοποιείται το πρωί το αρχιερατικό συλλείτουργο «επί τη Μεταστάσει» της Παναγίας και λιτανεία της θαυματουργού εικόνας. Ο εορτασμός της Μεταστάσεως της Παναγίας στη Γουμένισσα («τα τριήμερα της Παναγίας») είναι πανελλαδικά μοναδικός και ξεχωριστός. Συγκεντρώνει πλήθος πιστών, όχι μόνο Ορθοδόξων που στη Μεγαλόχαρη βρίσκουν καταφύγιο, σημειώνει ο Ελ. Κοντέλης.
Προφορικές παραδόσεις ανά τους αιώνες, που φτάνουν μέχρι το παρόν, τοποθετούν την εικόνα της Παναγίας, αρχικά, στη σκήτη της Αγίας Παρασκευής στον Πεντάλοφο, λίγα χιλιόμετρα μακριά από τη Γουμένισσα. «Η εικόνα ήρθε τρεις φορές (σ.σ. από τη σκήτη, στη Γουμένισσα) με θαύμα στο σημείο όπου βρισκόμαστε, όπου υπήρχε μόνο βοσκότοπος», σημειώνει ο Ελ. Κοντέλης, ανατρέχοντας σε μαρτυρίες.
Τα θαύματα της Παναγίας
Τα θαύματα που της αποδίδονται είναι πολλά και σε αρκετές χρονικές περιόδους (επί Τουρκοκρατίας, επί Κατοχής αλλά και τα νεότερα χρόνια ακόμη και στη διάρκεια των εργασιών αποκατάστασης του ναού). Σύμφωνα με τον Ελ. Κοντέλη, επί Τουρκοκρατίας, η Παναγία παρουσιάστηκε σαν αόρατο τείχος στους Τούρκους, αποτρέποντας τη σφαγή των κατοίκων. Στα χρόνια της Κατοχής, το 1943, ο επικεφαλής των γερμανικών στρατευμάτων στην περιοχή «διέταξε γενική σφαγή, αλλά όταν συγκεντρώθηκαν, όλοι οι κάτοικοι της Γουμένισσας πάνω από 5.000 ψυχές, μία αόρατη δύναμη –όπως ο ίδιος διηγήθηκε στον τότε κοινοτάρχη– τον εμπόδιζε. Προσπάθησε δύο φορές και δύο φορές δεν τα κατάφερε και, στο τέλος, είπε στον κοινοτάρχη πως μια αόρατη δύναμη σας προστατεύει».
Η εικόνα, σύμφωνα με τον Ελ. Κοντέλη, «δάκρυσε –μαρτυρημένα από κατοίκους της Γουμένισσας– δύο φορές, μία πριν γίνει ο Β΄ Παγκόσμιος Πόλεμος και η δεύτερη το 1974, ανήμερα του Δεκαπενταύγουστου. Επτά μήνες αργότερα θα την έκλεβαν, στις 3 Μαρτίου 1975 και θα την έκρυβαν σε ένα σπίτι στο Πολύκαστρο. Ήταν έτοιμοι να τη φυγαδεύσουν στο εξωτερικό. Μετά από πολλές μέρες προσευχών, η Παναγία φώτισε έναν κάτοικο του Πολυκάστρου που έμενε πολύ κοντά στο σπίτι όπου ήταν κρυμμένη η εικόνα, ενημέρωσε την Αστυνομία και τελικά η εικόνα βρέθηκε».
Ιστορικά στοιχεία
Η μονή ιδρύθηκε το 14ο αιώνα και ήταν από το 1346 και για αιώνες μετόχι της Ιεράς Μονής Ιβήρων του Αγίου Όρους. Από το 1951 κατέστη ανεξάρτητη μονή. Το 1951 επανασυστήθηκε η Ιερά Μονή της Παναγίας Γουμενίσσης και ελλείψει μοναχών, μετατράπηκε σε Ιερό Προσκύνημα, διατηρώντας όμως σε ισχύ το μοναστηριακό καθεστώς. Ο σεβασμιότατος μητροπολίτης Γουμενίσσης Δημήτριος επάνδρωσε και πάλι τη μονή με αδελφότητα το 1991. Η Ιερά Μονή της Παναγίας της Γουμένισσας αποτελεί και την έδρα της Μητρόπολης Γουμενίσσης, Αξιουπόλεως και Πολυκάστρου.
Από το 1991 συστεγάζονται στον ίδιο χώρο, το επισκοπείο και τα γραφεία της Ιεράς Μητροπόλεως Γουμενίσσης, Αξιουπόλεως και Πολυκάστρου. Στο εσωτερικό του ναού διασώζεται περίτεχνο ξυλόγλυπτο τέμπλο –ένα από τα τρία μοναδικά που υπάρχουν στη Μακεδονία όπως μας είπαν οι συντηρητές, αναφέρει ο Ελ. Κοντέλης– και πλήθος μεταβυζαντινών εικόνων του 18ου και 19ου αιώνα.
- Πηγή: ΑΠΕ-ΜΠΕ / Ευρύκλεια Σοφιανού.
